ماجرای حذف سود سپرده‌گذاران فرشتگان

سرانجام بعد از چند ماه درگیری و تجمع سپردهگذاران تعاونیهای کاسپین و انجام امور مربوطه، این موسسه فرآیند تعیین تکلیف سپردهگذاران آن آغاز شد. البته باید یادآور شد از هشت تعاونی که به مجموعه کاسپین پیوسته و در پایان سال ۱۳۹۴ مجوز فعالیت دریافت کردند این تعاونی بزرگ فرشتگان بود که به دلیل حجم بالای بدهی همواره بیشترین تجمع سپردهگذاران را به همراه داشته و عمده مشکلاتی که کاسپین را درگیر کرد از این محل نشأت میگرفت.

به هر صورت در فرآیند ساماندهی تعاونیهای کاسپین قرار بود که در راس تعاونیهای منحله هیات تصفیه تشکیل شده تا وظیفه تقویم و ارزیابی داراییها و تعیین میزان بدهی تعاونیها را برعهده گرفته و سپس از محل داراییها، بدهیهای تعاونی پرداخت شود. از اینرو قرار شد تا در صورت برابربودن داراییها و بدهیهای تعاونی، داراییها و بدهیهای تقویم شده به موسسه کاسپین منتقل شده و در صورت کسری داراییها سهامداران و مدیران تعاونی موظفند کسری مربوطه را تامین کنند.

اما در جریان ساماندهی کاسپین مواردی پیش آمد که این روند را با مشکلاتی مواجه کرد و در مجموع پرداخت سپردهها و به تبع آن سود وجوه سپردهگذاران تعاونیهای زیرمجموعه با مشکل مواجه شد. در آن زمان گفته می شد که با توجه به کمبود نقدینگی که کاسپین با آن مواجه است بعد از نقل و انتقال داراییها و  تامین نقدینگی لازم احتمالا درمورد سود معوق شده سپردهگذاران در دورهای که کاسپین با حواشی مواجه شده نیز تصمیم گیری خواهد شد.

به هر صورت با تعیین وضعیت دارای و بدهی اکثر تعاونیها و انتقال بخش عمدهای از دارایی فرشتگان به کاسپین، با تصمیم مشترکی که اخیرا قوه قضاییه و بانک مرکزی گرفتند از ۲۸ اردیبهشتماه (هفته گذشته) تعیین تکلیف سپردهگذاران تا سقف ۱۰ میلیون تومان تعاونی فرشتگان آغاز شد.

بر این اساس حدود ۴۰۰ هزار نفر که تا سقف ۱۰ میلیون تومان سپرده داشتند در اولویت پرداخت قرار گرفتند که با اتمام این مرحله تا ۸۷ درصد سپردهگذاران تعیین تکلیف میشدند، همچنین قرار شد از نهم خردادماه سپردهگذاران تا سقف ۲۰ میلیون تومان در مرحله پرداخت قرار گیرند که در مجموع ۹۰ درصد سپردهگذاران فرشتگان تعیین تکلیف میشوند.

با این حال طی روزهای اخیری که پرداخت وجوه سپردهگذاران هم آغاز شده باز هم به تازگی بخشی از آنها مقابل موسسه کاسپین تجمع کردند و البته از جمله کسانی هستند که در مرحله پرداخت قرار دارند. آنها نسبت به عدم پرداخت وجوه سود خود طی زمانی که گذشته اعتراض دارند، ظاهرا منابعی که در حساب آنها وجود دارد با کسر سود پرداختی از زمانی مشخص به آنها اختصاص مییابد. براین اساس سودهای پرداخت شده از زمان انحلال تعاونی فرشتگان یعنی شهریور ۱۳۹۴ تاکنون کسر خواهد شد و پرداختی در این باره وجود ندارد.

به دنبال این تجمع، موسسه کاسپین طی اطلاعیهای اعلام کرد با اینکه جمعی از سپردهگذاران در مقابل شعب کاسپین و دفتر مرکزی آن نسبت به حذف سود سپردهها اعتراض کردهاند، اما این تصمیم توسط مدیرعامل و هیات مدیره موسسه کاسپین صورت نگرفته است و هیات مدیره تلاش خود را برای صیانت از سود و اصل سپرده مشترکان به کار خواهد گرفت. بعد از این اعلام کاسپین که مدعی میشد هیات مدیره کنونی و یا قبلی این موسسه در قطع پرداخت سود دخالتی نداشتهاند ماجرا از منابع دیگر نیز پیگیری شد.

ظاهرا از شهریورماه سال ۱۳۹۴ که تعاونی فرشتگان و تعداد دیگری از تعاونیها در فرآیند ساماندهی قرار گرفته و قرار شده تحت یک مجموعه باشند این تعاونی اعلام انحلال داشته و فعالیت آن متوقف میشود. با این وجود همچنان سود به سپردهگذاران پرداخت میشده و در ادامه هم وقتی که زیرمجموعه کاسپین قرار میگیرد پرداخت سود ادامه داشته است. این برخلاف ضوابط بانکی بوده است، چرا که در این دوره فعالیتی در تعاونی فرشتگان انجام نمیشد که قرار باشد سودی در نتیجه آن حاصل شده  و به آنها پرداخت شود.

این در حالی است که اخیرا فرشاد حیدری -معاون نظارت بانک مرکزی- نیز در اشارهای که به برخی تخلفات این تعاونیها داشت موضوع سود را نیز مورد توجه قرار داده و گفته بود که پرداخت سودهای غیرواقعی از جمله مواردی بود که ناشی از فعالیت عملیاتی تعاونیها نبوده بلکه از محل وجوه سپردهگذاران جدید سود به سایر سپردهگذاران پرداخت میشود.

در این حالت با توجه به اینکه فعالیتی وجود نداشت، برداشت از حساب سپردهگذاران جدید برای پرداخت سود سایر سپردهگذاران خود از عوامل افزایش زیان انباشته تعاونی فرشتگان شده و کار را به جایی رساند که براساس اعلام قبلی دادستان تهران بدهی بالغ بر ۴۰۰۰ میلیارد تومان گریبان این تعاونی را گرفت در این شرایط سود نه تنها تعلق نمیگیرد بلکه فقط خالص آورده سپردهگذاران به آنها پرداخت میشود چرا که اصلا فرشتگان که اکنون تحت مجموعه کاسپین قرار دارند منابع مازادی ندارد که قرار باشد حتی برای دوران پس از انحلال سود سپردههای قبلی را پرداخت کنند.

از سویی دیگر یک حساب و کتاب ساده نشان میدهد که اگر به استناد اعلام دادستان تهران بدهی فرشتگان ۴۰۰۰ میلیارد تومان باشد و در سویی دیگر با اعلام اخیر بانک مرکزی تاکنون ۲۵۰۰ میلیارد تومان از داراییهای تعاونیهای منحله فرشتگان شناسایی شده که قابل انتقال به کاسپین باشد و همچنین ارزیابی حدود ۶۰۰ میلیارد تومان دیگر از داراییها نیز به زودی تمام شود، در مجموع این دارایی را به ۳۱۰۰ میلیارد تومان افزایش خواهد داد. در این حالت حدود ۹۰۰ میلیارد تومان دیگر برای تسویه بدهی ۴۰۰۰ میلیاردی فاصله وجود دارد که باید با تبدیل املاک و داراییهای دیگر فرشتگان آن را محقق کرد. در این شرایط برای پرداخت سودی که از محل سپردههای مردم پرداخت شده، منابعی وجود ندارد و تنها به پرداخت آورده اکتفا خواهد شد.

پیش تر نیز در مورد موسسات غیر مجازی که در جریان ساماندهی قرار گرفتند هم سودی بابت سپردهها در جریان انحلال آنها به سپردهگذاران پرداخت نشد که از جمله آنها میتوان به موسسه ثامن الحجج اشاره کرد که با وجود بدهی بالا به مشتریان، منابع نقد چندانی در اختیار نداشته و در نهایت با خط اعتباری حدود ٢٥٠٠ میلیاردی بانک مرکزی بود که سپردهگذاران آن تعیین تکلیف شدند.