حاشیه‌های مهم‌تر از متن در اوپک

به روابط این روزهای ایران و عربستان نگاه کنید. مقامات ریاض با تندترین کلمات ایران را متهم میکنند و رییسجمهور ایران با طعنهای سنگین پاسخشان میدهد که «بندگان خدا اصلا صندوق رای ندیدهاند.» در ایران بیش از ٤٢ میلیون نفر پای صندوقهای رای میروند و به ادامه کار رییسجمهور روحانی رای دادند و در ریاض، امرای سعودی از رییسجمهور امریکا به گرمی استقبال میکنند و حدود ٤٠٠ میلیارد دلار قرارداد با شرکتهای امریکایی را به پایش میریزند. اوپک سازمان عجیبی است. خیلی هم نمیگذرد از زمانی که دو عضو موسساش جنگ طولانی کردند و در تمام دوران جنگ شان کنار هم نشستند و برای منافع جمعی شان، تصمیمات مشترک گرفتند. یکصدوهفتادمین جلسه وزرای اوپک، فردا در حالی در وین برگزار خواهد شد که حاشیهاش مهمتر از متن است. چرا؟

١- اغلب وزرای نفت سیزده کشور عضو اوپک، پیش از آمدن به وین درباره تمدید تفاهم گذشته این سازمان ابراز خوشبینی کردند. شش ماه پیش، آنها تصمیم گرفتند تا برای حمایت از قیمت ٥٠ تا ٦٠ دلاری و کاهش سطح ذخیرهسازیها، مجموعا یک میلیون و ٢٠٠ هزار بشکه از تولیدشان بکاهند؛ تفاهمی که نیجریه و لیبی از کاهش تولید معاف شدند و ایران هم تنها کشوری شد که میتوانست تولید نفتش را افزایش دهد به شرطی که متوسط تولید شش ماههاش از حدود ٣ میلیون و ٨٠٠ هزار بشکه فراتر نرود. گزارشها نشان میدهد که اوپکیها در مجموع تفاهمشان را عملی کردهاند و حالا میخواهند تصمیم بگیرند تا آن را برای شش تا ٩ ماه دیگر تمدید کنند، شاید بتوانند سطح ذخیرهسازی نفت جهان در سه ماه اول ٢٠١٨ را به اندازه متوسط ٥ سال گذشته برسانند.

٢- اغلب وزرای نفت اوپکی و تعدادی از وزرای نفت غیر اوپکی دیروز به وین آمدند. وزیر نفت ایران هم عصر امروز به اتریش میآید. قرار است فردا بعد از جلسه ١٧٢ اوپک، اجلاسی با حضور وزرای اوپکی و غیر اوپکی برگزار شود تا تکلیف تفاهم یکسره شود. در اجلاس قبلی غیر اوپکیها نیز تعهد کردند حدود ٦٠٠ هزار بشکه از تولیدشان کم کنند که سهم روسیه به تنهایی ٣٠٠ هزار بشکه بود. تقاضای جهانی نفت در سال ٢٠١٦، روزانه ٩٥ میلیون و ١٠٠ هزار بشکه بود که پیش بینی میشود امسال یک میلیون و ٣٠٠ هزار بشکه در روز افزایش یابد. از این میزان ٥٧ میلیون و ٣٠٠ هزار بشکه آن را کشورهای غیر عضو اوپک تامین کردهاند. اوپکیها ماه گذشته میلادی مجموعا ٣١ میلیون و ٧٣٢ هزار بشکه در روز نفت تولید کردهاند در حالی که این رقم در سه ماهه چهارم سال ٢٠١٦، بهطور متوسط ٣٣ میلیون و ١٣٤هزار بشکه در روز بود.اغلب وزرای اینجا در وین با تمدید تفاهم کاهش تولید موافقند؛ برخی مانند وزیر نفت کویت معتقدند که این تفاهم باید به مدت شش ماه تمدید شود و اگر ضرورت داشت سه ماه دیگر به آن افزوده شود و برخی مانند وزیر نفت عربستان تمدید ٩ ماهه تفاهم کاهش را خواستارند. وضعیت ایران در هرگونه تفاهم تمدید اما همچنان مبهم است.

٣- منابع ثانویه بازار نفت تولید نفت ایران در ماههای آوریل، مارس و فوریه را به ترتیب ٣ میلیون و ٧٥٩ هزار بشکه، ٣ میلیون و ٧٩٣ هزار بشکه و ٣ میلیون و ٨١٩ هزار بشکه در روز گزارش کردهاند. این آمارها به این معناست که ایران حداکثر نزدیک به آنچه تفاهم شده بود بر تولید نفت خود افزوده است. مقامات ایرانی معتقدند که منابع ثانویه همواره تولید نفت ایران را کمتر از میزان واقعیاش منتشر میکنند. برای آن دلایل مفصلی دارند. بهطور مثال در گزارشی که ایران به دبیرخانه اوپک ارسال کرده است تولید نفت ماه آوریل، ٣ میلیون و ٨٦٢ هزار بشکه در روز ثبت شده است. اگر برای شما هم این سوال پیش آمده است که چرا با وجود این آمارها، مقامات شرکت ملی نفت از رسیدن به تولید ٤ میلیون بشکهای خبر میدهند؟ همین قدر میتوانم بگویم پیچیدگیهایی در آمارهای مرتبط با اوپک وجود دارد. چه از سوی منابع ثانویه و چه در خود کشورها. فقط مربوط به ایران هم نیست.

٤- فردا معلوم میشود که آیا سقف تولید نفت ایران را همچنان حدود ٣ میلیون و ٨٠٠ هزار بشکه در روز نگاه میدارند یا وزرا به ایران اجازه خواهند داد تا رسیدن به تولید ٤ میلیون بشکهای به افزایش تولید نفتش ادامه دهد. این اما در مقابل روح همکاری که دوباره در اوپک دمیده شده است در درجه دوم قرار دارد. به درجه بالای تنش ایران و عربستان در روزهای اخیر نگاه کنید. همین که وزرای نفت این دو کشور در کنار ١١ وزیر دیگر، دور یک میز بنشینند و با یک تفاهم بلند شوند مساله کوچکی است؟! همه آنهایی که رای دادند هم بدانند، وزیر نفت ایران فردا با قدرت بیشتری در جلسه بسته اوپک مذاکره میکند. قدرتی که از صندوقهای رای بیرون آمده است. دیروز در وین، خبرنگاران خارجی (که با آنها روبهرو شدم)، یک جمله درباره انتخابات با شکوه ایران میگفتند.

٥- از عصر فردا و صبح روز جمعه، زنگنه دیدارهای مهمی با روسا و نمایندگان چند شرکت خارجی دارد. اگر وزارت نفت نتواند از فضای مثبت ایجاد شده بعد از انتخابات بزرگ ریاستجمهوری ایران استفاده کند و تفاهمنامههای امضا شده در دو سال گذشته را به سرعت به قرارداد تبدیل کند، قافیه را باخته است. پس از تمدید «تعلیق برخی تحریمهای مرتبط با برنامه هستهای ایران» توسط ترامپ و با پشتوانه حضور عظیم مردم در انتخابات ریاستجمهوری، حالا باید منتظر کار بزرگ نفتیها بود. اگر ایران میخواهد از همسایگانش عقب نیفتد، چارهای جز امضای سریع قراردادهای نفتی ندارد. کارشکنیها در این باره، فقط یک نتیجه دارد: «عقب افتادن ایران!»