رابطه افزایش قیمت سوخت و کاهش درآمد خانوار

معاونت اقتصادی وزارت اقتصاد مقالهای تحت عنوان بازبینی منافع نابرابر یارانههای سوخت، شواهدی برای کشورهای در حال توسعه، منتشر کرده است که در متن آن آمده است: یافتههای این مطالعه نتایج قبلی مبنی بر هدفگذاری نامناسب یارانههای سوخت، منتفع کردن گروههای پردرآمد و همچنین بار مالی زیاد را تقویت کرده است. بنابراین بازنگری در تخصیص یارانهها، اثر قابل توجهی بر رفاه خانوارها مخصوصا خانوارهای کمدرآمد خواهد داشت.نتایج این مطالعه نشان میدهد که به ازای هر ٢٥/٠ دلار افزایش قیمت هر لیتر سوخت، درآمد واقعی خانوار به طور متوسط ٥/٥ درصد کاهش مییابد. حدودا نیمی از این اثر به طور غیرمستقیم از طریق تغییر قیمت سایر کالاها و خدمات مصرفی ایجاد میشود.

توزیع این اثر رفاهی تقریبا خنثی است، بدین معنا که میزان زیان رفاهی در گروههای درآمدی، مشابه است. نابرابری توزیع مصرف کل در گروههای درآمدی، عدم کارایی ابزار سیاستی یارانه سوخت برای حمایت از خانوارهای فقیر را در مقابل افزایش قیمت سوخت نمایان میسازد، (به طور متوسط، دو دهک بالای درآمدی، (ثروتمندترین)، نسبت به دو دهک پایین درآمدی (فقیرترین)، شش برابر یارانه سوخت دریافت میکنند.

منافع ناشی از یارانه بنزین نسبت به بقیه سوختها کاهندهتر توزیع میشود به طوریکه بیش از ۸۳ درصد منافع یارانه بنزین به ۴۰ درصد ثروتمندترین خانوارها تعلق میگیرد. اگرچه مصرف نفت سفید بین گروههای درآمدی یکنواختتر توزیع شده است، اما بخش قابل توجهی از یارانه نفت سفید همچنان نصیب خانوارها با درآمد بالا میشود. با در نظر گرفتن اثر معکوس اصلاحات یارانهای بر خانوارهای فقیر، استفاده از ابزارهای کاهشدهنده آثار اِعمال یارانهها برای حمایت از این خانوارها مهم خواهد بود.

در این مقاله استراتژیهای جایگزینی برای رسیدن به این نتیجه بررسی شده است و به این نتیجه رسیده است که روش مرسوم جبران، پرداخت هدفمند نقدی یا شبه نقدی است. پرداخت نقدی این مزیت را دارد که افراد، سطح و نوع انرژی مورد نیاز خود را در زمان و مکان مدنظر، خریداری کنند. در این روش نیاز نیست که دولت به صورت مستقیم اقدام به تقسیم یارانه انرژی کند که این امر معمولا پرهزینه بوده و زمینه سوءاستفاده را فراهم میآورد. بلکه پرداخت نقدی هدفمند برای حمایت از خانوارهای فقیر در برخی اصلاحات یارانهای موفق استفاده شده است. مثلا ارمنستان در طول برنامه اصلاحات برق، پرداخت نقدی موفقی را اجرا کرده و به مشترکین کمک کرد که در مواجهه با قیمتهای بالاتر برق، مصرف واقعی خود را حفظ کنند.