آزادسازی بازار پول تنها راه ایجاد تعادل نرخ سود بانکی

کمیل طیبی درباره وضعیت نرخ سود بانکی، اظهار کرد: در مجموع نظر من بر این است که هرگونه تغییری در نرخ سود یا تغییرات دیگری در نرخ ارز و شاخص قیمتها نباید به صورت دستوری انجام شود چرا که جواب نمیدهد. ممکن است تغییر دستوری نرخ سود در کوتاه مدت جواب دهد، ولی در مجموع بررسی نرخ سود نشان میدهد که هر زمان تغییرات به صورت دستوری رخ داده نتیجه بخش نبوده است و کنترل از سوی دولت زمینه سازی برای انحراف از شاخصهای واقعی بوده است.

عضو هیات علمی گروه اقتصاد دانشگاه علامه طباطبایی اظهار کرد: این موضوع در مورد کنترل نرخ ارز نیز صدق میکند. نرخ ارز اگر با توجه به شرایط بازار تعیین نشود و به صورت دستوری تعیین شود علاوه بر این که اطلاعات رانتی ایجاد میکند انحراف از قیمت واقعی را هم به دنبال دارد.

این اقتصاددان گفت: البته بازار پول در ایران به نرخهای دستوری عادت کرده است و این نرخ دستوری نیز به دلیل نبود کارایی لازم در بازار بانکی یا عدم استقلال سیستم بانکی ایجاد شده است، ولی با این حال در بلندمدت این شیوه جواب نمیدهد چون نرخ سود بانکی یک متغیر درون زاست و نمیشود در خارج از سیستم برای آن تصمیمگیری کرد بلکه باید در درون سیستم برای آن تصمیم گیری کرد. نرخ سود بانکی متاثر از متغیرهای اقتصادی است که نسبت به هم همبسته هستند اعم از رشد، حجم نقدینگی و غیره و مثل قیمتها عمل میکند.

وی ادامه داد: در شرایطی که با فاصله تورم از نرخ سود بانکی و سایر عواملی که به دنبال آن باید نرخ سود بانکی کاهش پیدا کند ولی نظام بانکی تن به کاهش نرخ سود بانکی نمیدهد، بانک مرکزی تصمیم گرفته که به صورت دستوری نرخ سود را کاهش دهد تا برای سرمایه گذاری تقاضای لازم به وجود بیاید ولی با این حال روش این نیست و باید اجازه داده شود که با توجه به درونزا بودن نرخ سود بانکی بازار خود به سمت نرخ سود برود.

طیبی همچنین اظهار کرد: به نظر من اگر آزاد سازی تدریجی بازار پول شکل بگیرد به سمت تعادل پیش خواهیم رفت. گرچه اصراری که برای کاهش نرخ سود بانکی وجود دارد از لحاظ کارشناسی منطقی است ولی با این حال اگر فرآیند آزاد سازی صورت بگیرد که خود یک فرآیند طولانی است و به این ترتیب به استقلال تدریجی سیستم بانکی برسیم، میتوانیم شاهد تطابق نرخ سود بانکی با تورم در بلندمدت باشیم. این تجربه بسیاری از کشورهاست و راهحلی است که جنبه اجرایی دارد.

این اقتصاددان همچنین درباره وضعیت کنونی بانکها، بیان کرد: به نظر من با توجه به این که بانکها اکنون در رکود هستند در منابع و مصارف دچار مشکل هستند و با مشکل عدم سپرده گذاری مواجه شدهاند و همچنین هزینههای بالایی دارند تلاش میکنند که نرخ سود را بالا ببرند این در حالی است که در بلندمدت افزایش نرخ سود به ضرر خودشان است، ضمن این که در پرداخت منابع مالی سود بانکی ممکن است دچار مشکل شوند باید این را هم در نظر بگیرند که اگر نرخ سود متناسب با وضعیت بازار کاهش پیدا کند زمینه ساز این خواهد شد که پول مردم سرمایه گذاری شده و با ایجاد گردش مالی پول به بانکها وارد شود و وضعیت سیستم بانکی به دنبال آن بهبود بیابد.

وی با تاکید بر این که در شرایط کنونی اقتصاد ایران نمیتوان کاهش دستوری را هم کاملا رد کرد، گفت: به یک توافق نیاز است و بانک مرکزی با سیستم بانکی باید به یک نرخ توافقی برسند تا ضمن این که سیستم بانکی دچار مشکل نشود، انگیزه سرمایه گذاری پول برای فعالان اقتصادی نیز باقی بماند. با این حال تاکید میکنم که باید به تدریج روند بازگشت استقلال به سیستم بانکی و آزاد سازی شکل بگیرد در غیر این صورت به وضعیت کنونی باز خواهیم گذشت.

عضو هیات علمی گروه اقتصاد دانشگاه علامه طباطبایی در پایان درباره وضعیت نرخ سود بانکی و شرایط متعادل آن توضیح داد: با توجه به این که تورم در حدود ۱۰ تا ۱۲ درصد برآورد میشود نرخ سود بانکی نیز دو یا سه درصد بیش از این میزان برآورد میشود.