مدیریت التهاب در بازار کشاورزی

موضوعی که به قول کارشناسان بخش کشاورزی نقشی تحول آفرین را در مسیر ارتقای شاخصهای کشاورزی به خصوصی درخصوص کالاهای استراتژیک ایفا کرده است. فعالان بخش کشاورزی با استناد به نقش کلیدی بورس کالا در خرید، ساماندهی و نظارت و شفافیت خرید گندم توسط دولت معتقدند این موضوعات به نقطه عطفی در بخش کشاورزی ایران تبدیل شده است. طرحهایی همچون قیمت تضمینی برای گندم، جو و ذرت، انتشار اوراق سلف موازی استاندارد برای گندم، راهاندازی بازار مشتقه محصولات کشاورزی، متنوع سازی محصولات کشاورزی و ... همگی از نقشهای برجسته بورس کالا در حوزه محصولات کشاورزی بوده و هست.

در این رابطه مدیرعامل بورس کالای ایران میگوید: در ماده ۳۲ قانون برنامه ششم توسعه مقرر شده است که تنظیم بازار محصولات کشاورزی اساسی با استفاده ازابزارهای موجود در بازار سرمایه و بورس کالا صورت بگیرد. حامد سلطانی نژاد با بیان اینکه هدف قانونگذار از وضع این قانون این بوده است تا بهجای روشهای سنتی مثل نگهداری انبار برای کنترل بازار از قراردادهای بلندمدت و مکانیزمهای بازاری استفاده کند، گفت: مشخصا در قانون از محصولات کشاورزی نامبرده شده و این اجازه به نهادهای تنظیمگر بازار داده شده است تا از ابزارهای بورسی برای مدیریت بازار استفاده کنند. وی با اشاره به اینکه گندم، مرغ، جوجه یکروزه و محصولات مشابه، محصولاتی هستند که در خصوص مدیریت بازار و کنترل التهاب آنها بحثهایی مطرح بوده است، اضافه کرد: بخشی از مدیریت التهابات و کنترل بازار، مدیریتهای حمایتی از کشت و به عمل آوردن محصول است که در قالب ماده ۳۳ قانون افزایش بهرهوری کشاورزی و منابع طبیعی قابل انجام است که در ماده ۳۲ قانون برنامه ششم توسعه به این ماده اشاره شده است. سلطانینژاد ادامه داد: بخشی هم مربوط به مدیریت بازار به واسطه کنترل قیمتها، استفاده از ابزارهای مالی و سپردن مدیریت بازار به نهادهای مستقر در خود بازاراست. مدیرعامل بورس کالای ایران بیان کرد: اگر مداخلهای قرار است صورت بگیرد باید بهوسیله ابزارهایی باشد که در خود بازار وجود دارد که این ابزارها نیز طیف وسیعی را شامل میشوند. وی با بیان اینکه ابزارهای مدنظر قانونگذار ابزارهای فروش بلند مدت محصولات و اطمینانبخش به بازار است از نظر اینکه کالا در بازار وجود دارد و برای آینده قیمت ثابتی دارند، افزود: از جمله ابزارهای کمککننده به این فرآیند قراردادهای پیمان آتی و قراردادهای فیوچر است و برای حمایتهای قیمتی هم ابزار اختیار معامله میتواند ابزار مناسبی باشد. سلطانینژاد ادامه داد: راهاندازی این ابزارها کار چندان راحتی نیست و نیازمند یکسری مقدمات ازجمله فرهنگسازی، آموزش و نهادسازی است، علاوه بر اینکه باید یکسری نهاد مانند صندوقهای سرمایهگذاری کالایی به وجود بیاید که همواره در بازار حضور داشته باشند و عملیات خرید و فروش را انجام دهند. این عمل مانند این است که شما به یک بازار وارد میشوید که یکسری تجار در آن حضور دارند و کالای تخصصی خود را از شما خریداری میکنند وکالای مورد نیاز شما را میفروشند، به این صورت بازار شکل میگیرد.

صندوقهای سرمایهگذاری کالایی در حال شکل گرفتن هستند

سلطانینژاد اضافه کرد: باید این اشخاص را که در این شکل مدرن بازار میخواهند شرکت کنند به وجود بیاوریم که یکی از این اشخاص مهم صندوقهای سرمایهگذاری کالایی هستند که درحال شکل گرفتن و آستانه شروع فعالیت خود قرار دارند. مدیرعامل بورس کالای ایران درخصوص میزان تاثیرگذاری ورود محصولات کشاورزی به بورس کالا روی کاهش نوسانات قیمتی این اقلام، اظهار کرد: تمامی این ابزارها، ابزار پوشش و کنترل ریسک قیمتی هستند و با استفاده از این ابزارها میشود قیمت آینده را پیشبینی کرد و به آن رسید.

ثبات قیمت محصولات در گرو خرید نهاده با قرارداد بلندمدت

وی اضافه کرد: در بسیاری از کشورها با ثبت قیمت روی بستهبندی محصولات این نکته نیز ذکر شده که قیمت ثبت شده تا دو سال آینده ثابت است، این کار با خرید نهادههای تولید محصول در بازارهای کالایی و پوشش ریسک با استفاده از قراردادهای خرید بلندمدت امکانپذیر است و از این جهت خیال تولیدکننده راحت است که در نهادههای مورد نیاز تولید خود افزایش قیمت ندارد و مجبور به افزایش قیمت محصول نمیشود. سلطانینژاد درخصوص اینکه آیا کالاهای کشاورزی تاکنون در بورس کالا عرضه شدهاند یا خیر، اظهار کرد: کالاهای کشاورزی در حالحاضر در بورس کالا معامله میشوند، اما برخی از آنها مستمر معامله میشوند و برخی دیگر غیر مستمر؛ لازمه تشکیل یک بازار بلند مدت ابتدا نیازمند تشکیل یک بازار نقد قوی است. مدیرعامل شرکت بورس کالای ایران با تاکید بر اینکه بازار بلندمدت بازاری است که سیگنالهای قیمتی را از بازار نقد میگیرد و برای آینده پیشبینی میکند، بیان کرد: باید یک بازار نقد قوی تشکیل شود تا بر مبنای آن در آینده یک بازار بلندمدت قوی نیز تشکیل شود و باید حرکت به سمت ابزارهای مالی یک حرکت بطئی باشد. وی با اشاره به اینکه ابتدا باید بازار نقدی بهوجود آید تا افراد به آن عادت کند و بهصورت بلندمدت کالاهای خود را بفروشند، افزود: در فروش بلند مدت بهجای اینکه کل پول مربوط به قرارداد بلندمدت ابتدا پرداخت شود بخشی از پول پرداخت میشود تا خریدار نقدینگی زیادی را هزینه نکند، به این نوع قرارداد فوروارد گفته میشود، سلفی که بهجای پرداخت کل پول بخشی از آن پرداخت میشود.

ورود گندم در چهار استان به بورس کالا

مدیرعامل بورس کالا درخصوص اینکه آیا گندم نیز در بازار بورس کالا معامله شده است، اظهار کرد: در حال حاضر گندم در رینگ صادراتی معامله میشود و براساس ماده ۳۳ قانون افزایش بهرهوری کشاورزی و منابع طبیعی نیز قرار شده است تا گندم چهار استان خراسان شمالی، مرکزی، اردبیل و زنجان وارد بورس کالا شود که بخشی از آن نیز وارد بورس شده است. وی درباره اینکه استقبال از ورود گندم بهصورت آزمایشی به بورس کالا در این چهار استان چگونه بوده است، گفت: هر کالای جدید با مقداری مقاومت روبهرو میشود، اما به محض اینکه افراد با مزایای این طرحها آشنا میشوند مقاومتها از بین میرود؛ بنابراین باید فرهنگسازی بیشتری صورت بگیرد و در حوزه آموزش وفرهنگسازی سرمایهگذاری بیشتری شود. سلطانینژاد با اشاره به اینکه افراد سالها به روشهای سنتی خرید، فروش و مدیریت بازار عادت کردهاند، تصریح کرد: هر تغییری مقداری سختی دارد اما این تغییر مبارک است، زیرا ابزارهای مشتقه ما را در وضعیت اهرمی قرار میدهند مثل اینکه ما میخواهیم وسیله سنگینی را با اهرم جابهجا کنیم، خاصیت ابزارهای مشتقه با خاصیت اهرمی خود این کمک را میکند که افرد با سرمایه اندک پوشش ریسک فوقالعادهای را در حوزه قیمت، پوشش و فروش کالا داشته باشند. وی درخصوص استقبال و میزان فروش محصولات کشاورزی در بورس کالا تاکنون، اظهار کرد: در سال گذشته بالغ بر ۵۵۰هزارتن ذرت داخلی مورد معامله قرار گرفت که در سال جاری نیز در چند روز آینده طرح ذرت شروع میشود، سال گذشته یک میلیون و ۱۴۴هزار تن جو مورد معامله قرارگرفت و همچنین در حوزه گندم بالغ بر ۴۰۰هزارتن گندم تاکنون معامله شده است.