بعید است اروپا با تحریم‌های جدید آمریکا علیه ایران و روسیه همراهی کند

روزنامه آمریکایی «واشنگتنپست» با هشدار به واشنگتن درباره عدم همراهی اروپاییها در زمینه اعمال تحریمها علیه ایران و روسیه، گزارشی با این عنوان منتشر کرده است: «آمریکا در موضوع تحریمها، به کمک اروپا نیاز دارد و شاید این کمک را به دست نیاورد».

«قانون مقابله با دشمنان آمریکا از طریق تحریمها»، قانونی است که در مجالس نمایندگان و سنای آمریکا، علیه ایران، روسیه و کره شمالی تصویب و با امضای ترامپ به قانون تبدیل شد؛ قانونی که در نظر دارد تا از طریق تحریم با آنچه اقدامات «خطرناک و خصمانه» این کشورها در قبال آمریکا و متحدانش خوانده شده است، مقابله کند.

مطلب واشنگتن پست را در متون زیر بخوانید:

«اگرچه در دولت اوباما آمریکا و اتحادیه اروپا به طرز فوقالعادهای در زمینه اعمال تحریمها علیه ایران و روسیه همکاری کردند، اما روابط دو طرف همیشه مبتنی بر همکاری نبود. قبلا گاها به نظر میآمد که برخی اعضای اتحادیه اروپا از تضعیف تحریمهای آمریکا منتفع میشدند و تلاشهای آمریکا برای وادار کردن آنها به مشارکت در تلاشهای تحریمی را پس میزدند. به لطف قانون مقابله با دشمنان آمریکا از طریق تحریمها، شاید ما دوباره به تنشها بین آمریکا و اتحادیه اروپا بر سر تحریمها برگردیم.

سیاستهای تحریمی آمریکا از اواسط دهه 1980 تا سالهای ابتدایی هزاره سوم (2000) اغلب به منازعه و کشاکش فراآتلانتیک منجر میشد. کشورهای عضو اتحادیه اروپا در حمایت از شرکتهای اروپایی، فعالانه مشغول تضعیف تحریمهای اعمال شده آمریکا علیه کشورهایی نظیر ایران و کوبا بودند. اتحادیه اروپا درباره نگرانیها نسبت به برنامه سلاحهای اتمی ایران و سیاستهای حقوق بشری کوبا با آمریکا هم نظر بود اما راهحلهای دیپلماتیکی که مسیر تجارت (با ایران و کوبا) را مختل نمیکرد، ترجیح میداد. آمریکا سعی کرد تا از تحریمهای ثانویه برای وادار کردن شرکتهای اروپایی به منظور تطبیق دادن خودشان با اهداف سیاستگذاری آمریکا استفاده کند. اتحادیه اروپا هم با شکایت به سازمان تجارت جهانی و همچنین گذراندن قانونی که شرکتهای اتحادیه اروپا را از پیروی از قوانین تحریمی آمریکا منع میکرد، (در برابر آمریکا) جنگید.

در دولت اوباما اتحادیه اروپا همکاری بیشتری کرد و با همکاری در تحریمهای آمریکا علیه ایران که هدفشان آوردن ایران بر سر میز مذاکره بود، دسترسی ایران به سوئیفت را مسدود کرد و خرید نفت از ایران را متوقف کرد. چنین همکاری پر هزینهای، نشانگر یک تغییر شگرف سیاسی از سوی اروپاییها بود که به طرز قابل توجهی بر اقتصاد ایران فشار آورد.

بار تحریمهای ایران روی دوش بسیاری از شرکتهای اروپایی بود و آنها متضرر شدند. کشورهای عضو اتحادیه اروپا شدیدا در تلاش برای حصول به توافق هستهای سال 2015 بودند؛ توافقی که از عدم دستیابی ایران به سلاحهای اتمی در ازای رفع تحریمها اطمینان حاصل میکرد.

در حالی که آمریکا به حفظ دامنه وسیعی از تحریمها علیه ایران ادامه داده است، اتحادیه اروپا اوایل سال 2016 بسیاری از تحریمهایش علیه ایران را لغو کرد و شرکتهای اروپایی در حال تلاش برای استفاده از فرصتهای تجارت با ایران هستند. حمایت کمی در داخل اروپا برای برقراری دوباره تحریمهای سخت ضد ایران هستند.

آمریکا به یکجانبهگرایی برگشته است

دلیل ناخرسندی و ناراحتی اتحادیه اروپا درباره قانون مقابله با دشمنان آمریکا از طریق تحریمها قابل توضیح است. این قانون به جای آنکه به دنبال ایجاد اجماع و اتفاق نظر با اتحادیه اروپا درباره سیاستهای تحریمی باشد، قوه مجریه (آمریکا) را در اعمال تحریمهای ثانویه علیه شرکتهای خارجی که تضعیفکننده تحریمهای یکجانبه آمریکا علیه روسیه هستند، قدرتمند میکند و به آن اختیار میدهد. البته این قانون محصول دولت ترامپ نیست و نمایانگر تمایلات کنگره آمریکا است.

استفاده از تحریمهای ثانویه علیه کشورهای عضو اتحادیه اروپا، به طرز خاص و ویژهای حساس است چرا که بکار بردن و به کارگیری تهاجمی چنین اقدامات و تدابیری از سوی آمریکا علیه اتحادیه اروپا در دهه 1990 تقریبا جرقه یک جنگ تجاری را زد.

این تحریمهای ثانویه (آمریکا علیه روسیه) از این جهت به طور خاص حساس هستند که از زمان تلاش تحریمی علیه ایران، وابستگی اروپا به واردات سوخت فسیلی از روسیه افزایش یافته است. از این رو، اتحادیه اروپا درباره اینکه چقدر میتواند تلاش به رهبری آمریکا برای تحریم کردن روسیه را به ویژه در بخش انرژی تحمل کند، با محدودیتهای قابل توجهی مواجه میشود. با توجه به بیثباتی داخلی در لیبی و کاهش تولید نفت توسط نروژ و بریتانیا، پیدا کردن شرکای جدید در حوزه انرژی برای اتحادیه اروپا، نامحتمل است.

شکایتهای اروپا احتمالا پر سر و صداتر میشود

سیاستگذاران آمریکا نمیتوانند به جلب همکاری سفت و سخت اتحادیه اروپا در تحریم ایران و روسیه در آینده نزدیک امید داشته باشند. قانون مقابله با دشمنان آمریکا از طریق تحریمها به جای قانع کردن کشورهای عضو اتحادیه اروپا به همراه شدن با آمریکا در تلاشهای تحریمی، رهبران اتحادیه اروپا را در موضوع تداوم همکاری با سیاستهای تحریمی آمریکا یا جنگ با آنها، در موضع تدافعی قرار میدهد.

یکجانبهگرایی تحریمی شاید خودش تضعیفکننده خودش باشد چرا که تحقیقات نشان میدهد حتی یک کشور از بین برنده تحریم میتواند موفقیت تحریمهای آمریکا را سختتر کند. امکان مخالفت بسیاری از کشورهای اروپایی با اولویتهای آمریکا وجود دارد.

آلمان، ایتالیا، اسپانیا و پرتغال این را ترجیح میدهند که تحریمها علیه روسیه و ایران یا کاهش یابند و یا اینکه کاملا به عقب برگردانده شوند. آلمان منافع استراتژیک و اقتصادی در تکمیل خطوط لوله انتقال نورد استریم دارد (خط لولهای که گاز روسیه را به طور مستقیم از طریق خط لوله گاز روسیه-آلمان به اروپای غربی منتقل میکند) و درگیر و گرفتار توافقات انرژی با شرکتهای روسی است. اگر اتحادیه اروپا دیگر از اعضایش همکاری با تحریمهای آمریکا علیه روسیه را نخواهد، شرکتهای عضو اتحادیه اروپا به سرعت از فرصتهای تجاری ایجاد شده به واسطه تحریمهای آمریکا و تضعیف هرگونه امکان کارامدی تحریمها (علیه روسیه) استفاده خواهند کرد.

بنابراین میتوان اینطور گفت که دوره همکاری نزدیک آمریکا و اتحادیه اروپا در سیاستهای تحریمی در حال اتمام است. قانون مقابله با دشمنان آمریکا از طریق تحریمها، شاید بیمیلی رو به گسترش کشورهای اروپایی در اعمال تحریمهای پر هزینه را تشدید کند و جرقه خصومت ایجاد شده در روابط فراآتلانتیک بر سر تحریمها در دهه 1990 را دوباره روشن کند. سیاستگذاران آمریکا اگر توافق هستهای سال  2015(برجام) را برچینند، نباید از سوی اروپا برای احیای رژیم تحریمها انتظار حمایت بیشتر داشته باشند».