رانت پنهان ارز دو نرخی

هادی حق شناس، کارشناس اقتصادیبا اشاره به اینکه یکی از متغیرهای مهم اقتصاد کلان ایران نرخ ارز است، گفت:« نرخ ارز در بسیاری از کشورهای دیگر متناسب با سایر متغیرهای اقتصادی پر اهمیت نیست؛به این علت که نرخ ارز در سایر کشورها در یک روال طبیعی نوسان میکند.»

او ادامه داد:«نرخ ارز در ایران به دلیل سیاستهای دولت که عمدهترین عرضه کننده ارز، خود دولت است و مهم تر از این،به دلیل اینکه نرخ ارز متاثر از نرخ تورم است، توسط دولتها تعیین میشود؛ لذا اغلب دولتها چندان علاقه مند نیستند نوسانات ارز به شکل طبیعی انجام بگیرد. یک بار در دولت سازندگی مرحوم هاشمی رفسنجانی یکسان سازی نرخ ارز انجام گرفت و یک بار در دولت اصلاحالات چنین کاری انجام شد.»

حق شناس اظهار کرد:« در سال ۹۲ نرخ ارز به دلیل اینکه تورم تجمیع شده سنوات گذشته در نرخ ارز اثر نداده شده بود، به یکباره شاهد افزایش سه برابری آن شدیم. درچهار سال گذشته نیز، دولت یازدهم علاقه مند نبود که نرخ ارز تعدیل یا یکسان سازی شود.»

این کارشناس اقتصادی با اشاره به عمده ترین دلایل علاقهمند نبودن دولت یازدهم برای اجرای سیاست ارز تک نرخی ،گفت:« از جمله دلایل عمده تک نرخی نشدن قیمت ارز در سالهای گذشته، یکی به دلیل تحریمها بود و دیگری به دلیل شرایط پساتحریم که هنوز نقل و انتقال ارز به راحتی در کشور صورت نمیگرفت؛ اما واقعیت این است که از نیمه دوم سال ۹۵ یا سال گذشته شرایط برای یکسان سازی ارز فراهم بود و به نظر میرسد همین حالا نیز دیر شده و دولت باید هرچه سریع تر یکسان سازی نرخ ارز را انجام دهد.»

دوگروه از چندنرخی بودن ارز سود میبرند

او بیان کرد:« عدم یکسان سازی نرخ ارز به سود دو گروه است؛گروه اول کسانی هستند که به ارز دولتی دسترسی دارند و گروه دوم کسانی هستند که واردات انجام میدهند. او اضافه کرد:زمانی که نرخ ارز واقعی نباشد، واردات ارزان تر میشود و کالای خارجی در داخل کشور برای فروش مزیت پیدا میکند،اما اگر یکسان سازی نرخ ارز انجام نشود به زیان تولیدکننده است و تورم کشور را با تورم وارداتی اندک میتوان کنترل کرد. بنابراین به نفع اقتصاد است که نه تنها نرخ ارز، نرخ سپردههای بانکی و همه شاخصهای به معنی واقعی در بازار توسط عرضه و تقاضا تعیین شود.»

حق شناس افزود:« زمانی که نرخ ارز یکسان سازی یا واقعی میشود در کوتاه مدت قطعا به نفع تولید و صاردات نفتی است، اما در بلند مدت چنین اتفاقی نمیافتد. علت اینکه چنین اتفاقی نمیافتد تثبیت نرخ ارز است که همواره منجر به تقویت صادرات غیر نفتی نمیشود اما به نفع اقتصاد است. به گفته این کارشناس اقتصادی یکسان سازی نرخ ارز برای جلوگیری از انواع رانتها و واقعی شدن نرخ تورم انجام شود.»

او عنوان کرد:« در ضرورت یکسان سازی نرخ ارز شک و شبهای وجود ندارد؛ با این جا بحث سر زمان اجرا است. یکسان سازی نرخ ارز اجتناب ناپذیر است حتما در سال جاری باید صروت بگیرد.»

اقتصاد ایران آماده اجرای طرح یکسان سازی نرخ ارز

او یکی از کاستیهای دولت یازدهم را یکسان نکردن نرخ ارز دانست و گفت:« دولت یازدهم میتوانست یکسان سازی نرخ ارز را در نیمه دوم سال گذشته انجام دهد یا حداقل در سال جاری انجام دهد، اما این کار را به تاخیر انداخت.»

حق شناس ادامه داد:« شاید به این که احتمال تورمی که دولت تمایل داشت در سال ۹۵ تک رقمی باشد متاثر میکرد دولت یازدهم ارز را تک نرخی نکرد. او گفت: در سال جاری دلیل تک نرخی نکردن نرخ ارز این بود که در آستانه انتخابات به سر میبردیم. اما دیگر نیمه دوم سال جاری نه دولت بایستی نگران حفظ دستاورد تورم تک رقمی باشد و نه نگران حاشیههای سیاسی باشد.»

این کارشناس اقتصادی معتقد است در نیمه دوم سال جاری اقتصاد ایران آماده اجرای طرح یکسان سازی نرخ ارز رسمی کشور است و اگر تا کنون انجام نشده قطعا به دلیل برخی ملاحظات بوده است.