بازی سعودی‌ها در پس پرده عرضه سهام آرامکو

روابط دوجانبه قوی میان عربستان سعودی و چین به سطح جدیدی ارتقا یافته و دو کشور تصمیم گرفتهاند یک صندوق سرمایه گذاری مشترک به ارزش ۲۰ میلیارد دلار تشکیل دهند. تشکیل این صندوق از سوی خالد الفالح، وزیر انرژی عربستان، پس از دیدار با ژانگ گائولی، معاون نخست وزیر چین، در جده اعلام شد. فالح خاطرنشان کرد که هر دو کشور در کل سرمایهگذاریها سهیم خواهند بود و درآمدهای این صندوق را که پروژههای زیرساخت، انرژی، معدنکاری و مواد را هدف میگیرد، تقسیم خواهند کرد. جای تعجبی وجود ندارد زیرا عربستان سعودی در دهههای گذشته سرمایهگذاری سنگینی در انرژی و پتروشیمی چین داشته است.

سرمایهگذاریهای پایین دستی اصلی آرامکو سعودی در این اواخر همگی به افزایش حضور عربستان در بخش پایین دستی چین و عمدتاً بهره برداری از تقاضای چین برای نفت و محصولات نفتی متمرکز بوده است. فالح همچنین تاکید کرد که هر دو کشور پروژههایی به ارزش حدود ۲۰ میلیارد دلار در روزهای آینده امضا خواهند کرد. آنطور که در مطبوعات گزارش شده است عربستان سعودی تمایل دارد بخشی از سرمایه گذاری در این صندوق را به یوان انجام دهد. دیدار اخیر مقامات چینی اهمیت قابل توجهی دارد زیرا میتواند مقدمه حضور چینیها در عرضه عمومی اولیه سهام آرامکو در سال آینده باشد. در ماه مارس در جریان سفر پادشاه عربستان به چین، قراردادهای متعدد انرژی و فناوری هوایی به ارزش ۶۵ میلیارد دلار امضا شد.

عربستان سعودی در سالهای اخیر تمایل نشان داده تا روابط عمیقتری با مشتریان آسیایی اصلی خود شامل چین، هند و ژاپن تشکیل دهد. تقاضای چین برای انرژی که همچنان عامل اصلی رشد بازار نفت و گاز جهانی است، برای آینده عربستان سعودی حیاتی به شمار میرود. این کشور در حال حاضر در نبرد سختی با روسیه و ایران برای عنوان بزرگترین تامین کننده نفت چین است. عنوانی که روسیه در ابتدای سال میلادی جاری از عربستان ربود. با اینهمه موقعیت برجسته آرامکو در بازار چین و سرمایه گذاریهای مداومی که غول نفتی عربستان در تولید و ظرفیتهای پایین دستی چین انجام میدهد، هر گونه تاثیر منفی از دست دادن سهم بازار را دفع میکند. در بلندمدت، موقعیت آرامکو در چین تحکیم خواهد شد که به عربستان اجازه میدهد از بخش زیادی از حجم صادراتش بهره برداری کند.

این حقیقت که دو طرف تمایل دارند صندوق سرمایه گذاری جدیدی با سرمایه ۲۰ میلیارد دلار تشکیل دهند، نشانه واضحی از تمایل عربستان سعودی به مرتبط کردن آینده خود به چین و همچنین اشتیاق این کشور برای هر گونه مشارکت و علاقه چین در عرضه اولیه سهام آرامکو است. تمایل عربستان سعودی برای ملاحظه کردن تامین اعتبار به یوان منعکس کننده علاقه ریاض در چین و همچنین نشان دهنده اهمیت فزاینده ارز چین در بازارهای خلیج فارس است. به این ترتیب تهدید احتمالی برای دلار آمریکا، پوند یا یورو نباید کوچک شمرده شود. مجموع ارزش تجارت میان چین و عربستان سعودی در مقایسه با سایر شرکای تجاری همچنان اندک است. تمرکز کنونی بر روی گسترش روابط اقتصادی انرژی محور است. تحلیلگران انتظار دارند این روند در سالهای آینده تغییر کند.

نفوذ فزایندهای که چین در منطقه خلیج فارس، ایران و شاخ آفریقا بدست آورده است، از دید ریاض پنهان نمانده است. عربستان سعودی واقف است که روابط اقتصادی با چنین کشور اثرگذاری، امنیت را افزایش میدهد. همکاری و ارتباطات چین با رقبای عربستان مانند ایران، سوریه و حتی قطر به عنوان عامل خنثی کننده احتمالی در منازعات منطقهای دیده میشود.

طبق گزارش فایننشیال تایمز، چین ممکن است تمایل داشته باشد در آرامکو سرمایه گذاری کند یا ۵ درصد سهم آن را یکجا خریداری کند. هیچ شفافیتی درباره اینکه عرضه اولیه آرامکو در کجا صورت خواهد گرفت یا چگونه حقوق سهامداران اقلیت حمایت خواهد شد، وجود ندارد. پس از عرضه اولیه سهام آرامکو، عربستان سعودی همچنان سهامدار ۹۵ درصدی خواهد بود و درباره مالکیت و آینده این غول نفتی تصمیم خواهد گرفت. محمد بن سلمان، ولیعهد جدید عربستان آینده خود و برنامههای متنوع سازی اقتصادی بزرگش به نام افق سعودی ۲۰۳۰ را به موفقیت عرضه اولیه سهام آرامکو گره زده است. با برآورد بیش از دو تریلیون دلاری ارزش این شرکت، ریسکها واضح هستند. شکست فروش نه تنها برنامههای اقتصادی عربستان را متوقف میکند بلکه به معنای بیثباتی حکومت عربستان یا حتی برکناری ولیعهد است. چین میتواند به عنوان یک ناجی مالی وارد شود. با حدود ۸/۵ میلیون بشکه در روز واردات نفت که ۲/۵ میلیون بشکه در روز بیشتر از سال ۲۰۱۴ است، جذابیت داشتن سهم در آرامکو فوق العاده زیاد است. با وجود برنامه متنوع سازی انرژی که وجود دارد، واردات چین از عربستان سعودی افزایش پیدا میکند.

برای پکن داشتن سهمی در یکی از تامین کنندگان بزرگ نفت، پیشنهاد بسیار جذابی است. نه تنها صادرات نفت خام و محصولات نفتی به چین را تضمین میکند بلکه نفوذ سیاسی و استراتژیک بیشتری در قلب خاورمیانه پیدا میکند.

محمد بن سلمان به فرصت بازی گرفتن دو بازیگر اصلی یعنی روسیه و چین در برابر یکدیگر نگاه خواهد کرد. در هر دو طرف امتیازات بالایی برای عربستان وجود دارد. عربستان به مسکو برای تثبیت بازارهای نفت نیاز است و میتواند به جریان گاز به کشورهای شورای همکاری خلیج فارس کمک کند در حالی که چین به عنوان یک مقصد صادراتی مورد نیاز است. اما همزمان هر دو کشور برای ثبات منطقه خلیج فارس ضروری هستند زیرا با ایران و به میزان فزاینده با مصر ارتباط دارند. عدم تمایل تاریخی چین برای حضور نظامی در خارج از مناطق تحت نفوذش در آسیا تغییر کرده است و یک پل اقتصادی-مالی میتواند از طریق آرامکو زده شود. مذاکرات اخیر در جده نیز به این مسئله میتواند نسبت داده شود.

آرامکو و ولیعهد عربستان گزینههای خود را سبک و سنگین میکنند. جذابیت همراه داشتن چینیها روشن است اما فراهم کردن نفوذ بیشتر برای چین در منطقه ممکن است مایه دردسر سعودیها شود. بازی گرفتن سایر سرمایه گذاران، موسسات مالی و کشورها در برابر یکدیگر، اکنون نام این بازی است. یک بازی واقعی تاج و تخت اکنون در منطقه اجرا میشود و در حالی که عرضه اولیه سهام آرامکو ممکن است نخستین جنگ باشد اما مطمئنا با آخرین جنگ فاصله زیادی خواهد داشت.