چه عواملی تصمیم ایران در خرید هواپیماهای جدید را تغییر داد؟

اصغر فخریه کاشان با بیان اینکه ایران در قراردادهای خود برای خرید هواپیما با سه هواپیماساز بزرگ دنیا تمام ابعاد احتمالی را در نظر گرفته است اظهار کرد: آنچه که امروز در روند ورود هواپیماهای جدید به کشور مطرح میشود، نه تنها نشاندهنده ضعف ما نیست که حتی با نگاهی دقیق به ابعاد ماجرا میتوان فهمید که مقامهای ایرانی چگونه تلاش کردند شرایط کشور را در این قراردادها بهبود بخشیده و منافع ملی را در آن لحاظ کنند. وی با اشاره به تعهد ایرباس، بوئینگ و ایتیآر در قراردادهای فروش هواپیما به ایران تصریح کرد: بر اساس این قراردادها، شرکتهای هواپیماساز تعهد کردند که بخشی از تامین مالی هواپیماهای جدید ایران را خودشان به عهده گیرند. بر این اساس، ایتیآر ۱۲ فروند، بوئینگ ۸ فروند و ایرباس ۱۹ فروند از هواپیماهای فروخته شده به ایران را تامین مالی میکنند.

قائممقام وزیر راهوشهرسازی از فاینانس به عنوان یکی دیگر از راههای تامین مالی ایران در قراردادهای خرید هواپیما یاد کرد و گفت: ما با یک شرکت فاینانسکننده قراردادی نهایی را پاراف کردیم و این به معنای آن است که کار در این حوزه نهایی شده و به محض تصمیم ایران، فاینانس به جریان میافتد.

به گفته فخریه کاشان، در چهارچوب این توافق فاینانس ۴۲ فروند ایرباس، ۳۵ فروند بوئینگ و ۲۰ فروند ای تی آر شامل تعهد شرکت طرف قرارداد با ایران میشود که منابع آن در نظر گرفته شده و کار در این حوزه نهایی است.

وی کمک ۳۳۰ میلیون دلاری صندوق توسعه ملی به خرید هواپیماهای جدید را منبع سوم تامین مالی ایرانایر دانست و توضیح داد: ساختاری که در چارچوب این قراردادها در نظر گرفته شده بود، به این ترتیب است که ایران ابتدا مبلغی را به عنوان پیشپرداخت در اختیار هواپیماساز قرار دهد و پس از آن بر اساس مدلی که تعریف شده، به تدریج درآمدها از محل پرواز هواپیماها به دست آمده  و در چهارچوب پرداختهای بعدی وارد حوزه اجرایی قرارداد شوند تا به این ترتیب ایران ایر بتواند از ۳۳۰ میلیون دلار پیشپرداخت ابتدایی به عنوان تنخواه استفاده کند و این مبلغ را همواره در گردش نگه دارد.

چه عواملی مسیر ایران در خرید هواپیماهای جدید را تغییر داد؟

قائممقام وزیر راه و شهرسازی با بیان اینکه در مسیر اجرای این مدل از پیش طراحی شده سه حادثه باعث شد ایران مسیر ابتدایی را متوقف کرده و به راهبردهای جدید فکر کند تشریح کرد: نخستین اتفاق در این مسیر روی کار آمدن رئیسجهوری جدید آمریکا بود. ترامپ در آغاز کار خود حرفهای غیرقابل قبولی را مطرح کرد که نه تنها برای ما که برای طرفهای اروپایی نیز پذیرفتنی نبودند. اینکه کشوری که هم قدرت دارد و هم نفوذ، مسائلی را مطرح کند که در پس آنها عقل و منطق وجود ندارد شاید در نگاه اول امکان توجه نکردن به آن وجود داشته باشد، اما در صورت اقدام این فرد برای تصمیمهای جدید نیاز به آمادگی کامل ایران وجود دارد.

فخریه کاشان در تشریح دومین اتفاق به وجود آمده در مسیر قرارداد خرید هواپیما توضیح داد: پس از ورود نخستین فرند از هواپیماهای خریداری شده ما با مسائل جدیدی روبرو شدیم که پیش از آن امکان پیشبینی دربارهشان وجود نداشت. مسائلی که در رفتار قطعهسازان، فروشندگان و ارائه کنندگان خدمات به ایران تاثیراتی جدی به وجود میآورد. این موضوعات قبل از روی کار آمدن ترامپ مطرح نبودند اما امروز نیاز به بررسی و پیگیری جدی آنها وجود دارد.

وی ادامه داد: معامله صورت گرفته میان ایران و شرکتهای هواپیماساز بزرگ جهانی از چند نظر معاملهای تازه و منحصر به فرد بود که پیچیدگیهای خاص خود را داشت و نتیجه آن این شد که در جریان اجرای این قرارداد به مسائلی برخوردیم که حتی ایرباس و بوئینگ نیز آن را پیشبینی نمیکردند.

قائم مقام وزیر راه و شهرسازی با بیان اینکه طبق اصول ارائه شده از سوی دولت آمریکا تمام قطعات به کار رفته در هواپیماهای فروخته شده به ایران نیاز به دریافت مجوز ECCN (کد دستهبندی صادرات) دارند عنوان کرد: هر هواپیمایی که به مرحله نهایی تولید رسیده و به خریدار تحویل میشود ۱۵۰ هزار آیتم مختلف دارد که همه آنها برای رسیدن به ایران نیاز به دریافت مجوز دارد. برای مثال ما در توافق با ایرباس تخفیفهایی گرفته ایم که بخشی از آنها مربوط به سیمیلاتور (شبیهساز) پرواز میشود. این دستگاهها نیز که جزو تعهد  ایرباس به ایران محسوب میشوند نیاز به دریافت مجوز داشتند که باید برای آنها برنامهریزی دقیق صورت میگرفت و ما به این نتیجه رسیدیم که باید قبل از تحویل هواپیماها تدارک تمام این مسائل دیده شود.

فخریه کاشان درباره سومین عامل اثرگذار در تغییر رویکرد ایران نیز توضیح داد: پس از نهایی شدن نخستین قراردادهای بسته شده میان ایران و هواپیماسازهای بزرگ مشخص شد که شرایط بازار امروز به نفع ما در حال تغییر کردن است  وبسیاری از شرکتها به دنبال آن هستند که در ایران حضور جدی داشته باشند. از این رو ما با در نظر گرفتن این اتفاق مهم تلاش کردیم شرایط طوری مدیریت شود که ایران از تمام امکانات موجود در این عرصه استفاده کرده و منافع خود را در بالاترین سطح ممکن لحاظ کند.

هیچ مشکلی در اجرای قرارداد خرید هواپیما بهوجود نیامده

وی اضافه کرد: از این رو و با در نظر گرفتن این سه اتفاق ایران تصمیم گرفت که در شرایط نهایی کردن اقدامات خود در بازار به هیچ عنوان عجله نکرده و با بررسی تمام ابعاد دست خود را برای تصمیم گیری باز کند. این موضوع به هیچ عنوان صحت ندارد که در مسیر اجرای قرارداد مشکلاتی به وجود آمده یا ایران توان پرداخت منابع مورد نیاز برای دریافت هواپیماها را نداشته. ما ۳۳۰ میلیون دلار پیش پرداخت داشتهایم و به محض نهایی شدن فاینانس این پیش پرداخت برای دریافت هواپیماهای بعدی لحاظ شده و قرارداد فرآیند اجرایی خود را بدون هیچ مشکلی طی خواهد کرد.

قائم مقام وزیر راه و شهرسازی با بیان اینکه ایران در این زمان شرایط بازار را به طور کامل محک میزند، تاکید کرد: در کنار ارزیابی شرایط بازار ما یک مشاور خارجی استخدام کردیم و در جریان توافقات نهایی مدل مالی جدید خود را منتشر کردیم. در حال حاضر پنج شرکت لیزینگ هوایی بین المللی این اسناد را دریافت کردند و روی آنها کار میکنند. در تاریخ ۱۵ سپتامبر امسال (۲۴ شهریور) مدت زمان ارائه شده از سوی ایران به پایان میرسد و این شرکتها پیشنهادهای نهایی خود را ارائه میکنند. ما در جریان این پیشنهادها قدرت چانهزنی خود را افزایش داده و برای طرفهایی که تاکنون با آنها کار میکردیم رقبای جدید تراشیدهایم تا تمام تخممرغهایمان را در یک سبد نگذاشته باشیم و شرایط ایران بهتر از هر زمان دیگری باشد.

فخریه کاشان با اشاره به فعالیت جدی شرکتهای هواپیماساز در حفظ بازار ایران به تعهد شرکت ایرباس اشاره کرد و گفت: این هواپیماساز اعلام کرده تمام شروط مورد نیاز برای انجام پروازهای نرمال و ایمن را در ایران تامین میکند و حتی اگر خود نیز قادر به تامین کردن نیازها نباشد، از دیگر طرفها تهیه کند. اما ما به دنبال آن هستیم که در کنار ایرباس دستمان باز باشد تا تمام انتخابهای موجود برای ایران همچنان فعال بماند.

وی در پاسخ به این سوال که تا چه میزان قراردادهای خرید هواپیما از سوی ایران در بازارهای جهانی هوایی تاثیر دارد نیز پاسخ داد: ما باید تحلیلی دقیق از بازار دنیا داشته باشیم. هر تجارت بر اساس سهم بازار شرایط خود را مشخص میکند و در این بازار ورود حتی یک دلار نیز اهمیت بالایی دارد. زیرا ایرباس و بوئینگ برای به دست آوردن سهم بازار با یکدیگر رقابت میکنند و از این رو برای آنها بازار ایران اهمیت بسیار زیادی دارد.

قائم مقام وزیر راه و شهرسازی افزود: از این رو وقتی قرارداد ایران با ایرباس نهایی میشود، به معنای ورود پنج کشور اروپایی انگلیس، آلمان، فرانسه، ایتالیا و اسپانیاست. هر یک از این کشورها سهمی در این بازار دارند و بر هم خوردن قرارداد با ایران برای آنها ضررساز خواهد بود. ما با شناخت دقیقی که از شرایط داشتیم ابتدا قرارداد را با بوئینگ نهایی کردیم تا این موضوع فشاری به اروپاییها وارد کند تا با قدرت و سرعت بیشتری به بازار ایران ورود کند. در این راستا رقابتی جدی میان اروپا و آمریکا وجود دارد که ما تلاش کردیم از آن نهایت استفاده را ببریم.

اولتیماتوم ایران به پنج کشور اروپایی

فخریه کاشان با اشاره به اولتیماتوم جدی ایران به کشورهای اروپایی توضیح داد: حدود یک ماه و نیم قبل بنده پنج سفیر کشورهای اروپایی در تهران را فرا خواندم و رسما به آنها اعلام کردم که اگر اروپاییها به شکلی جدی اجرای قرارداد را پیگیری نکنند ایران امکان تجدیدنظر در شرایط خود را خواهد داشت. از این رو مقامات این کشورها باید به دولت آمریکا فشار بیاورند تا مجوزهای لازم برای ورود هواپیما و قطعات مورد نیاز آنها را به ایران صادر کنند. ما جایگاه خود را در این تجارت به خوبی میدانیم و از این رو تمام تصمیمها را در همین راستا اتخاذ کردهایم.

به گفته وی، در طول ماههای گذشته کشورهایی مانند کره جنوبی، ایتالیا، دانمارک و هند اعلام آمادگی کردند تا با ایران توافقهای جدی امضا کنند و از این رو طرفهای اروپایی به خوبی مطلع هستند که استفاده نکردن آنها از شرایط امروز برای خودشان زیانبار خواهد بود. حتی اگر توافق ایران با این کشورهای جدید نهایی نشده باشد نیز اخباری که در حوزه به گوش میرسد شرکتهای فعال در ایران را بر آن میدارد که تمام تلاش خود برای نهایی کردن قرارداد را به کار بنند.

قائم مقام وزیر راه و شهرسازی با بیان اینکه ایران تمام امکانات لازم را به کار بسته تا از شرایط فعلی نهایت استفاده را ببرد به نحوه تعامل با بوئینگ اشاره کرد و گفت: شرکت بوئینگ قطعا در آمریکا جایگاه متفاوتی دارد و ترامپ نمیتواند قرارداد فروش هواپیمای این شرکت به ایران را لغو کند زیرا مستقیما مخالف وعدههای او در اشتغالزایی است. ما بوئینگ را تشویق کردیم که ضمن پیگیری درخواستهای خود از دولت آمریکا حضور خود در ایران را گستردهتر کند و با ایرلاینهای جدید قرارداد ببندد که توافق با آسمان و قشم ایر جزیی از آن بود.

فخریه کاشان با بیان اینکه نهایی کردن قرارداد خرید آمریکا از قولهای بزرگ هواپیماسازی پازلی بسیار پیچیده است که نیاز به حرکاتی دقیق دارد، تاکید کرد: در این فرآیند کوچکترین عمل میتواند واکنشهای جدی در بر داشته باشد. ما معتقدیم که باید در قبال تاریخ کشور مسئول باشیم و از این رو در قراردادهای خرید هواپیما تمام جوانب کار را لحاظ کردیم. در جریان این قراردادها بوئینگ و ایرباس برای نخستین بار در قبال دریافت پیشپرداختهای ایران ضمانتنامه رسمی صادر کردند که بانکی در عمان آن را تایید کرد و ما نوسانهای آن را با معادلسازی ریال عمان با دلار مدیریت کردیم.

وی خاطرنشان کرد: تمام این اقدامات صورت گرفته تا قراردادهای فروش هواپیما به ایران در بهترین حالت خود اجرایی شود و ما از تمام شرایطمان استفاده کنیم. از این رو آنهایی که صحبت از به مشکل خوردن قراردادهای خرید هواپیما میدهند یا مغرضانه عمل میکنند یا به طور دقیق در جریان قضایا نیستند و تنها یک روی سکه را میبینند. فرآیند فروش هواپیما به ایران روند طبیعی خود را طی میکند و اگر این روند کند شده بر اساس تصمیم ما و  زیرکی طرفهای ایرانی بوده است که میتواند در آینده نزدیک نتایج خود را به طور کامل نمایان کند. در این راستا هیچ جای نگرانی وجود ندارد و ایران تمام تصمیمها را بر اساس ارزیابی از منافع و شرایط تجارت بینالمللی اتخاذ کرده است.