ترامپ غیرقابل پیش‌بینی است/ برای هر وضعیتی پیش‌بینی و برنامه داریم

گفتوگوی کریستین امانپور مجری شبکه سیانان آمریکا با رییس جمهوری اسلامی ایران با این پرسش آغاز شد که چه اتفاقی رخ خواهد داد اگر رییس جمهور آمریکا، ایالات متحده را از برجام خارج کند؟

رییس جمهور پاسخ داد: برجام یک تعهد چند جانبه بین المللی و مورد تأیید شورای امنیت سازمان ملل است. خروج از این تعهد هزینه بسیار سنگینی برای آمریکا خواهد داشت. فکر نمیکنم آمریکاییها این هزینه سنگین را تحمل بکنند، برای یک کاری که کاملاً برای آنها بیخاصیت خواهد بود. خروج آنها از برجام هیچ خاصیتی برای آنها ندارد اما در عین حال اعتماد جهانی را نسبت به آمریکا به طور کلی از بین خواهد برد.

از روحانی سوال شد: آیا این توافق بدان معناست که ایران نمیتواند سلاح اتمی تهیه کند و آنچه که در کره شمالی در حال حاضر ایجاد شده بخاطر این است که چنین توافقی وجود ندارد؟ اگر ایالات متحده از برجام خارج شود، ایران چه کار میکند، آیا فروپاشی برجام را مشاهده خواهیم کرد؟

رییس جمهور پاسخ داد: اگر آمریکا از برجام خارج شود ایران عکسالعمل لازم را نشان خواهد داد. چون نمیشود آمریکا از یک تعهدی خارج شود و طرف مقابل بخواهد در همان وضعیت اجرای تعهد خودش باقی بماند. بنابراین یک طرف برجام ایجاد اعتماد جهانی است و طرف دیگر برداشته شدن تحریمهای ظالمانه و غیرقانونی. این تعادل همیشه باید حفظ شود.

روحانی در جواب این سوال که «رهبر معظم انقلاب ایران گفتند که عکسالعمل از طرف ایران خیلی جدی خواهد بود. شما هم گفتید میتوانید در طول چند ساعت از برجام خارج شوید؟ کشور شما چه کار خواهد کرد؟»، اظهارداشت: گزینههای مختلفی را در برابر این موضوع در اختیار خواهیم داشت. اگر آمریکا از برجام خارج شود. برای این کار برنامهریزی و فکر شده که چه اقداماتی انجام خواهیم داد. بنابراین اگر چنین چیزی اتفاق بیفتد به سرعت اقدامات ایران را دنیا شاهد خواهد بود. ایران اگر بخواهد برگردد به شرایط قبل از برجام، در عرض چند روز این کار انجام خواهد شد.

از روحانی سوال شد: ترامپ تحریمها را مجدداً برپا نکرده، در ماه سپتامبر میتوانست این کار را بکند ولی این کار را نکرد و خیلیها میگویند که ایالات متحده را از برجام خارج نخواهد کرد. آیا آنچه که شما فکر میکنید همین است؟ اطلاعات خودتان را درباره سیاستهای آمریکا در این روزها از کجا به دست میآورید؟

رییس جمهور گفت: ما اطلاعاتمان را از آمریکا هم از اظهارات علنی آنها و هم از طرق سیاسی به دست میآوریم. البته نمایندگان ایران و آمریکا هم در کمیسیون برجام مشارکت و صحبت میکنند و صحبتهای دو جانبه آنها هم علامتهای لازم را برای آینده خواهد داد. اینکه آمریکا از برجام خارج میشود یا نه، (مهم نیست) مهم این است که قاعده دیپلماسی این را میگوید که آمریکا به دلیل مضرات زیادی که این کار برای آینده این کشور خواهد داشت و برای ثبات و امنیت جهانی، نباید خارج شود.

روحانی افزود: از آنجایی که فعالیتها و برنامههای آقای ترامپ تا حدی غیرقابل پیشبینی است، بنابراین ما هم برای آن شرایط پیشبینیهای لازم را انجام دادهایم.

رییس جمهور در جواب سوالی درباره «دیپلماسی توییتری آقای ترامپ» ، گفت: این یک روشی است که آقای ترامپ شروع کرده و تبلیغاتی که خودش میخواهد قبل از اینکه رسانهها وارد شوند، خودش به طور مستقیم و شخصی وارد شود. به نظرم اشکالی ندارد. منتها آنچه که او توئیت میکند با موضعگیریهای بعدی مقامات آمریکا خیلی سازگار نیست و این به طور طبیعی یک بهم ریختگی را ایجاد میکند.

از روحانی سوال  شد: یکی دو سال پیش که برجام امضاء شده بود گفتید که شما معتقدید که مردم ایران میخواهند تنش کمتر و رابطه بهتری را ببینند بین ایالات متحده و جمهوری اسلامی ایران، آیا الان با این دولت جدید فکر میکنید که چنین چیزی امکانپذیر است؟

رییس جمهور با بیان اینکه  نظر ایران همواره کاهش تنش بوده، الان هم کاهش تنش است، گفت: منتها این کاهش تنش وابسته به این است که طرف آمریکایی هم در این زمینه همین نظر را داشته باشد. اگر طرف مقابل خواهان تشدید تنش باشد، به طور طبیعی با عکسالعمل مناسب ایران مواجه میشود. آنچه که دیده میشود اینکه امروز این اراده در دولت جدید آمریکا برای رفع تنش کمتر از دولت گذشته آمریکاست.

روحانی در جواب این سوال که «سیاست تغییر رژیم دوباره وارد سیاست خارجی آمریکا شده و یا نه. در سفری که ترامپ به عربستان سعودی داشت آمریکا را متحد آنها اعلام کرد بر علیه ایران، آیا این نگرانکننده است برای ایران؟»، اظهارداشت: آمریکاییها همیشه متحد کشورهایی نظیر عربستان بودهاند و این حرف تازه و موضوع تازهای نیست. نگرانی در منطقه نداریم، برای اینکه ایران یک قدرت بزرگ در منطقه است و مردم ما مردمی هستند که پای نظام و کشور خودشان به خوبی ایستادند و همین انتخابات، همزمان بود با ایامی که ترامپ در عربستان بود و حضور بیش از ۴۱ میلیون مردم پای صندوق آراء پاسخ قاطعی بود که مردم به عربستان و ترامپ دادند و گفتند ما پای نظام سیاسی و کشورمان تا آخر ایستادهایم. بالاترین قدرت ما، مردم ما هستند.

روحانی در جواب سوالی درباره انتخابات ۲۹ اردیبهشت و مواضع رقبا و برخی نهادهای نظامی و بویژه نقش آنها در اقتصاد کشور گفت: طبق قانون اساسی ما،نیروهای مسلح در زمان صلح از امکانات خودشان برای برخی از فعالیتهای اجتماعی و اقتصادی میتوانند استفاده کنند. منتها این فعالیتشان نباید رقابت آزاد را در کشور دچار مشکل بکند و انحصاری را در کشور بوجود بیاورد. آنچه که در دوره انتخابات و بعد از انتخابات گفتم اینکه باید شرایطی را فراهم کنیم که بخش خصوصی ما بتواند در کشور آزادانه فعالیت بکند و احساس رقیبهایی نکند که دارای پشتوانه سیاسی هستند. فکر میکنم این روند را میتوانیم قدم به قدم به پیش ببریم.

خبرنگار سی ان ان از روحانی سوال کرد: میخواهم در مورد سوریه صحبت کنم. بعد از این همه سالهای جنگ و پشتیبانی شما از سوریه به نظر میرسد در نتیجه سوریه برنده شده و سفیر قبلی آمریکا در سوریه آقای رابرت فورد هم گفته که سوریه پیروزی نظامی دارد.

رییس جمهور پاسخ داد: در مسأله سوریه برای ما مهم این بود که تروریسم در کشور سوریه حاکم نشود. اگر ما به دعوت دولت اسد و مردم سوریه پاسخ مثبتی نمیدادیم و آنها را یاری و کمک نمیکردیم، ممکن بود تروریستها امروز بر دمشق مسلط باشند، فکر نمیکنم به نفع هیچ کس باشد که تروریستهایی مثل داعش دارای یک حکومت و یک دولت در سوریه یا عراق باشند و به همین دلیل به کمک مردم سوریه و عراق شتافتیم و مسیر ما مسیر موفقیتآمیزی بود. امروز شکست داعش دوره پایانی خودش را دارد طی میکند.

رییس جمهور افزود: آینده سوریه را مذاکرات تعیین میکند و در نهایت باید معارضین دولت، با خود دولت به توافق برسند. پایان کار در سوریه باید آراء مردم و صندوق رأی و دمکراسی باشد. بنابراین آنچه خواست مردم سوریه است آینده سوریه را خواهد ساخت.

رییس جمهوری در جواب سوالی درباره وضعیت غمبار مسلمانان روهینگیا میانمار و اثرات احتمالی آن بر فعالیت تندروها برای آغاز فعالیت های تروریستی جدید در عرصه جهان، گفت: ما در شبه قاره هند به طور کلی همواره شاهد مشکلات و خشونتهایی بین مسلمانان و غیرمسلمانها بودیم. در میانمار هم در گذشته شاهد اینگونه تنشها بودیم اما حوادث اخیر، کمسابقه است که حدود ۴۰۰ هزار نفر از خانههایشان آواره شوند و خانههایشان را ارتش میانمار آتش بزند. بنابراین یک فاجعه بزرگ انسانی رخ داده و یک نسلکشی در حال تحقق است. معتقدم نه تنها مسلمانها، بلکه همه کشورهای جهان در برابر ارتش میانمار و دولت میانمار باید بایستند و ایستادگی کنند و از طرف دیگر به مردم آوارهای که الان به کشور بنگلادش وارد شدند، کمک کنند. ما در هر دو زمینه اقدام خواهیم کرد هم در زمینه کمک به مردم آواره و هم در زمینه فشار به دولت میانمار.

مجری سی ان ان پرسید: "آیا نگران این هستید که القاعده ممکن است الان به همه تروریستهای خودش گفته باشد که همگی انتقال مکان بدهید و جهاد کنید بر علیه سیستم سلطه در دنیا  و در مجموع این اقدامات باعث تشدید فعالیت های تروریستی شود؟"

رییس جمهور اظهارداشت: همیشه اینگونه اقدامات یعنی ظلم به مردم، آواره کردن مردم و نسلکشیها، زمینهای را برای افراط و خشونت آماده میکند و ممکن است تروریستها بخواهند از این فضاها استفاده کنند، این ما هستیم که نباید بگذاریم چنین فضاهایی برای تروریستها بوجود بیاید. بعد از اینکه تروریستها در عراق و سوریه شکست کامل بخورند، حتماً نقل مکان میکنند از این دو کشور به کشورهای دیگر و این خطری برای کل منطقه ما و حتی اروپا خواهد بود.

از رییس جمهور سوال شد: «عکسالعمل جناب عالی در رابطه با آزمایشهای موشکی دوربرد کره شمالی، آزمایشات سلاحهای هستهای، تهدید سرزمین آمریکا، شلیک موشک به روی آسمان ژاپن چیست؟»

رییس جمهور اظهار داشت: موضع ما راجع به سلاح هستهای روشن است. اصولاً با سلاح هستهای و سلاح کشتار جمعی کاملاً مخالفیم و معتقدیم کل سلاح هستهای در دنیا باید امحاء شود و از بین برود. بنابراین نظرات ما در این زمینه روشن است. مسابقات تسلیحاتی را در هیچ منطقهای نمیپسندیم و آن را خطرناک میبینیم اما از طرف دیگر موضعگیریها و اقدامات آمریکا و برخی از کشورها نسبت به کره شمالی اقدامات مناسبی نیست. تهدید نمیتواند این مسأله را حل و فصل کند. مقابله نظامی هم نمیتواند این مسأله را حل کند. تنها از طریق دیپلماسی و مذاکره باید این مسأله حل و فصل شود.

مجری سی ان ان سوال کرد: "یکی از مشاورین امنیتی به رییس جمهور کره جنوبی گفته است که اگر دولت اوباما یک پنجم وقتی که با جنابعالی و ایران صرف کرد، متوجه کره شمالی کرده بود، در برنامه هستهای آن شاید تا الان موفقیتی به دست میآمد، هیچ وقتی صرف نکردند بر سر کره شمالی؟"

رییس جمهور گفت: کره شمالی از قبل هم در مسیر مذاکره بود و مذاکرات متوقف شد و راههای غیرمذاکراتی را دو طرف انتخاب کردند. به نظرم آنچه راجع به ایران تحقق پیدا کرد تجربه خوبی است که در جای دیگر هم اجرا شود. اما شما این را هم در نظر بگیرید، اگر آمریکا بخواهد از برجام خارج شود، برای چه کره شمالی وقت خود را تلف کند برای اینکه با آمریکا مذاکره کند؟ به دلیل اینکه بعد از سالها مذاکره ممکن است رییس جمهور بعدی در آمریکا روی کار بیاید و آن توافقات را زیر پا بگذارد. بنابراین کار ترامپ در رابطه با برجام دارد مسیر مذاکرات را نسبت به همه مشکلات منطقهای میبندد.

از روحانی سوال شد: «رییس جمهور ترامپ اولین سخنرانیاش را در مجمع عمومی سازمان ملل فردا انجام خواهد داد، انتظار میرود مدت زیادی وقتش را صرف ایران بکند. چه انتظار دارید بشنوید و اگر شما قرار میبود، دیداری داشته باشید به ایشان چه میگفتید؟»

روحانی پاسخ داد: شیوهای که تاکنون دولت جدید آمریکا نسبت به ایران و برجام انتخاب کرده شیوه نادرستی است. نادرست بودن این راه را دولتهای قبلی آمریکا تجربه کردند و به این نتیجه رسیدند. کاری که اوباما انجام میداد در دوره خودش برای مذاکره با ایران، در واقع استفاده از تجربه دولتهای گذشته در طول سی و چند سال گذشته بود و امروز متأسفانه مسیری که دولت جدید آمریکا آغاز و شروع کرده بازگشت به گذشته است. بازگشت به گذشته دور در دوران بوش پدر و بوش پسر. بنابراین این راه، راه ناموفقی بود، قبلاً تجربه شده و باز هم آقای ترامپ به زودی خواهد دید که این مسیر، مسیر اشتباهی است.

رییس جمهور در جواب سوالی درباره آنچه که زندانی شدن تعدادی از روزنامهنگاران و افراد دو تابعیتی در ایران عنوان شد، گفت: قوه قضائیه ایران مستقل است و دولت نسبت به فعالیتهای قضایی نمیتواند مداخلهای داشته باشد. آنچه که برای برای رییس جمهور مهم است این است که روند قضایی، مسیر قانونی و عادلانه خودش را طی کند و متهمین بتوانند وکیل داشته باشند و در یک فضای آزاد بتوانند از خودشان دفاع کنند و مسیر قضایی در چارچوب قانون اساسی ما انجام گیرد. در این زمینه حساسیتهای لازم را دارم. مکاتباتی با قوه قضائیه همیشه داشته و خواهم داشت اما در عین حال در روند فعالیت قضایی و قاضی پرونده، دستگاه اجرایی نمیتواند مداخلهای داشته باشد.

روحانی افزود: از طرف دیگر اگر نگرانی نسبت به افراد زندانی در ایران وجود دارد، افراد فراوانی هم هستند که در آمریکا زندانی هستند به همان نسبت نگرانی وجود دارد و ایرانیان فراوانی هستند که در آمریکا زندانی هستند و یا تحت تعقیب آمریکا در کشورهای دیگر هستند که از نظر ما کاملاً بیگناه هستند و فعالیت آمریکا در این زمینه کاملاً سیاسی است. بنابراین اگر میخواهیم از حقوق انسانها صحبت کنیم و آنهایی که در زندانها هستند، دو طرف داستان را باید با هم ببینیم.

رییس جمهور در جواب سوال خبرنگار سی ان ان که بازداشت این افراد را به سرمایهگذاریهای آتی در ایران مرتبط کرده بود، گفت: اولاً فعالیتهای اقتصادی و علمی در ایران کاملاً آزاد و با امنیت است و شما میبینید که هم سرمایهگذاران از کشورهای مختلف به ایران میآیند و هم تحصیلکردگان ایرانی و غیرایرانی که در خارج از کشور و از جمله آمریکا بودند، دارند به ایران برمیگردند.

روحانی افزود: در سال گذشته ۵۰۰ نفر از تحصیلکردگانی که در اروپا و آمریکا بودند و ۸۰ درصد آنها افرادی بودند که در آمریکا تحصیل میکردند به ایران برگشتند، بنابراین، این فضای امن وجود دارد. اما نسبت به اینکه یک فردی اتهامی داشته باشد و پروندهاش در قوه قضائیه بررسی شود، ربطی به سازمان ملل ندارد. موضوع قضایی در هر کشور توسط دستگاه قضایی آن کشور رسیدگی میشود و به عنوان رییس جمهور هم در کار قضایی یک قاضی نمیتوانم مداخله کنم اما در روند اجرای قانون تذکراتی اگر لازم باشد، خواهم داد. اگر مقصود این است که افکار عمومی دنیا و جامعه جهانی نسبت به برخی از زندانیان حساس هستند، شما راجع به گوآنتانامو و ابوغریب چه میگویید که این همه شکنجهها توسط آمریکا صورت گرفت و این همه جامعه جهانی و سازمانهای بینالمللی به آمریکا اعتراض کردند؛ اما در عین حال آمریکا توجهی نکرد.