پیام خروج از برجام به کره شمالی

به باور لاوروف، خروج آمریکا از برجام پیام بدی است که میتواند باعث تشدید مناقشه اتمی با کرهشمالی شود. همزمان 134 کشور جهان در نشست گروه 77 بهعلاوه چین، ضمن حمایت از برجام با تحریمهای اقتصادی یکجانبه علیه ایران مخالفت کرده و خواستار لغو فوری این تحریمها شدند. رئیسجمهوری آمریکا در آستانه سومین گزارش خود به کنگره مبنی بر پایبندی ایران به توافق هستهای در سخنان خود در مجمع عمومی سازمان ملل تاکید کرد که برجام مایه شرمساری آمریکا است و باید در آن تجدیدنظر کرد. موضوعی که از سوی دیگر مقامات آمریکا نیز تکرار شده و بر اصلاح مفاد برنامه جامع اقدام مشترک تاکید کردهاند. در مقابل اما واکنشها به این تصمیم همچنان در حال افزایش است.

در تازهترین این واکنشها، وزیر امور خارجه روسیه روز جمعه ۲۲ سپتامبر (۳۱ شهریور) در یک کنفرانس مطبوعاتی که در حاشیه مجمع عمومی سازمان ملل برگزار شد، رسما درباره خروج احتمالی آمریکا از توافق هستهای کشورهای 1+5 با ایران هشدار داد. وزیر امور خارجه روسیه، خروج احتمالی آمریکا و بدعهدی آن کشور را علامت بسیار بدی ارزیابی و اعلام کرد که چنین اقدامی میتواند بر مناقشه هستهای با کرهشمالی نیز به شکلی منفی تاثیر بگذارد.

سرگئی لاوروف در سخنان خود به مواضع روز پنجشنبه (۲۱ سپتامبر) زیگمار گابریل، وزیر امور خارجه آلمان اشاره و سخنان گابریل را بسیار متقاعدکننده ارزیابی کرد. لاوروف گفت که خروج احتمالی آمریکا از برجام، بهمثابه ناتوانی آمریکا در پایبندی به قراردادها تلقی میشود. او همچنین افزود که بر همین بستر، «کرهشمالی میتواند بگوید: پس چرا ما باید تن به سازش و مصالحه با آمریکا بدهیم، وقتی که این کشور به توافقها پایبند نیست؟»

زیگمار گابریل وزیر خارجه آلمان در حاشیه هفتاد و دومین نشست مجمع عمومی سازمان ملل در نیویورک در اظهاراتی اعلام کرد که خارج شدن آمریکا از توافق هستهای ۱۴ ژوئیه سال ۲۰۱۵ (۲۳ تیرماه ۱۳۹۴) موسوم به «برجام» باعث بیمیلی قدرتهای دیگر از قبیل کرهشمالی برای شرکت در مذاکرات بینالمللی در راستای پایان دادن به برنامههای هستهای خود خواهد شد. گابریل در ادامه گفت که به نفع قدرتهای جهانی است تا توافق هستهای سال ۲۰۱۵ با ایران را حفظ کنند.

ازسوی دیگر، فدریکا موگرینی مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا اعلام کرد توافق هستهای با ایران نشان دهنده شیوه اتحادیه اروپا در سیاست خارجی است. این توافقی بین دو کشور نبود؛ بارها این را تکرار کردهام و احساس میکنم که ناچاریم در ماههای آینده هم بارها این موضوع را تکرار کنیم. موگرینی همچنین ابراز کرد که این توافق تعهد کل جامعه بینالمللی از یک طرف و ایران از طرف دیگر بود که با یک قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل هم حمایت شده و بهطور منظم مورد تایید آژانس بینالمللی انرژی اتمی هم قرار گرفته است.

توافق هستهای باید حفظ شود

همزمان با واکنش سرگئی لاوروف، یک سناتور ارشد آمریکایی ضمن تاکید بر اینکه آمریکا باید روابط خود با ایران را از سر بگیرد، گفت باید توافق هستهای حفظ شود. برنی سندرز، سناتور دموکرات آمریکایی در گفتوگو با پایگاه خبری اینترسپت، گفت: «آمریکا نباید به حمایت بیچون و چرای خود از عربستان سعودی ادامه دهد و بهتر است روابط خود با ایران را از سر بگیرد.» بنابر این گزارش، سندرز در جریان کمپین انتخاباتی ریاستجمهوری در سال 2016 برای ارائه این ایده که آمریکا باید به سرعت به سمت عادیسازی روابط خود با ایران پیش رود، مورد شدیدترین انتقادات قرار گرفت. سندرز در این گفتوگو تاکید کرد: «یکی از زمینههایی که آمریکا باید در سیاست خارجی خود در مورد آن بازنگری کند روابط با ایران و عربستان سعودی است. بنا بهدلایلی که مهمترین آن کلمه سه حرفی «نفت» است، آمریکا چشم خود را بر این حقیقت که عربستان یک کشور دیکتاتوری بوده و نقش بسیار مخربی در منطقه دارد، بسته است. ما بارها با آنها کنار آمدهایم، اما در عوض با ایران که انتخابات برگزار میکند و جوانان آن خواستار تعامل بیشتر با غرب هستند، مقابله میکنیم.» سندرز همچنین از توافق هستهای ایران حمایت کرد و گفت: «باید توافق هستهای ایران را حفظ کنیم. در واقع این توافق نشاندهنده نمونه واقعی رهبری آمریکایی است.»

حمایت گروه ۷۷ و چین

وزرای خارجه گروه ۷۷ و چین نیز در حاشیه نشست مجمع عمومی سازمان ملل در بیانیهای ضمن حمایت از برجام با تحریمهای اقتصادی یکجانبه علیه ایران مخالفت کرده و خواستار لغو فوری این تحریمها شدند. به گزارش خبرگزاری فارس، اعلامیه پایانی وزرای خارجه گروه ٧٧ و چین در حاشیه هفتاد و دومین نشست مجمع عمومی سازمان ملل متحد در نیویورک با اجماع همه کشورهای عضو تصویب شد. وزرای خارجه گروه ٧٧ و چین برجام را یک الگوی سازنده و واقعی و نتیجه عملکرد موفقیتآمیز نظام چندجانبهگرا در حل مسائل مهم جهانی دانستند. وزرای ١٣٤ کشور جهان در این اعلامیه تاکید کردند که برجام یک مدل واقعی است که از طریق تقویت همکاریهای بینالمللی به دستیابی کشورها به توسعه پایدار کمک میکند. وزرای خارجه گروه ٧٧ و چین همچنین در بخش دیگری از این بیانیه با تحریمهای اقتصادی یکجانبه علیه جمهوری اسلامی ایران مخالفت کرده و خواستار برداشتن فوری این تحریمها شدند. نشست وزرای امور خارجه گروه ٧٧ و چین روز جمعه ٢٣ سپتامبر ٢٠١٧ با حضور رئیسجمهوری اکوادور، رئیس مجمع عمومی و دبیرکل سازمان ملل متحد برگزار شد. سیدعباس عراقچی معاون امور حقوقی و بینالملل وزارت خارجه به نمایندگی از کشورمان در این اجلاس شرکت و سخنرانی کرد.

مذاکره با آمریکا بیفایده است

همزمان، وزیر خارجه ایران گفت سیاست دولت کنونی آمریکا در قبال برجام این پیام را به جهان میدهد که مذاکره با آمریکا بیفایده است. محمدجواد ظریف و عباس عراقچی در حاشیه مجمع عمومی سازمان ملل با وزیر خارجه ژاپن دیدار و گفتوگو کردند. در این دیدار ابعاد مختلف روابط دوجانبه، بهویژه همکاریهای بانکی، سرمایهگذاری، انرژی، علمی و دانشگاهی و مسائل منطقهای و بینالمللی بهویژه برجام مورد گفتوگو و تبادلنظر قرار گرفت.ظریف با اشاره به بحران شبهجزیره کره اظهار کرد: «ما هرگونه تولید، آزمایش و توسعه سلاح هستهای را مردود میدانیم. درایت ژاپن و دیگر کشورهای منطقه و جهان میتواند از یک بحران بزرگ جلوگیری کند.» او افزود: «سیاست دولت کنونی آمریکا در قبال برجام این پیام را به جهان میدهد که مذاکره با آمریکا بیفایده است.» وزیر امور خارجه ایران وضعیت میانمار را یادآور شد و خواستار کمک ژاپن بهعنوان کشور مهم منطقه برای بهبود وضعیت مسلمانان این کشور شد. وزیر امور خارجه ژاپن نیز در این دیدار گفت: ایران کشوری مهم و ریشهدار در جهان است. ژاپن از برجام حمایت میکند و به همه کشورها اهمیت آن را گوشزد کرده است.

درخواست ۴۵ کارشناس از ترامپ

در مقابل اما، ۴۵ کارشناس امنیت ملی آمریکا در نامهای به دونالد ترامپ، رئیسجمهوری این کشور، از وی خواستهاند که براساس طرح جان بولتون، سفیر پیشین آمریکا در سازمان ملل متحد، از توافق هستهای با ایران خارج شود. این نامه روز پنجشنبه ۲۱ سپتامبر در رسانههای آمریکا منتشر شده است. دونالد ترامپ گفته است که آمریکا هرگز در قرارداد یکطرفهای که هیچ سودی برای این کشور نداشته باشد، باقی نخواهد ماند.

این کارشناسان امنیت ملی آمریکا که شماری از آنها مقامات بلندپایه در عرصههای منع گسترش تسلیحات اتمی و کنترل آنها و امور اطلاعاتی در دولتهای گذشته هستند، در نامه خود ادعا کردهاند، برجام توافقی خطرناک است، چرا که به ایران اجازه میدهد در دوره زمانی این توافق برنامه تسلیحات اتمی خود را دنبال کند. آنها همچنین مدعی شدهاند این توافق سازوکارهای نظارتی و راستیآزمایی ضعیفی دارد و آن چه«اقدامات بیثباتکننده ایران در منطقه» خواندهاند را نادیده میگیرد.

نویسندگان این نامه ادعا کردهاند، از آنجا که تداوم برجام خطرات بزرگی برای امنیت آمریکا و جامعه بینالمللی به همراه دارد و اقناع ایران برای پذیرش الحاق متممی به این توافق امکانپذیر نیست بنابراین تنها گزینه پیش رو برای آمریکا، خروج از این توافق و آغاز رویکردی جامع است که همه تهدیدهای ایران از جمله حمایت از تروریسم و برنامه موشکی این کشور را در بر میگیرد. امضاکنندگان این نامه گفتهاند، چنین راهبردی در قبال ایران باید شامل ائتلافی گسترده از کشورهایی مانند اسرائیل و دیگر همپیمانان عرب آمریکا در خلیجفارس باشد. آنها همچنین گفتهاند، طرح جان بولتون برای خروج آمریکا از برجام با هماهنگی همپیمانان این کشور، بهترین راه برای مهار آسیبهای ناشی از امتیازاتی است که ایران در جریان مذاکره با دولت اوباما دریافت کرده است.