قیمت واقعی دلار تک نرخی چقدر است؟

همچنان مشخص نیست که چه زمانی قرار است بانک مرکزی سیاست یکسانسازی نرخ ارز را به طور کامل اجرایی کرده و بساط چند نرخی بودن و رانتهای ناشی از آن برچیده شود اما به هر حال در آیندهای نه چندان دور بعید نیست که بازار ارز ایران شاهد یک نرخ باشد. این در حالی است که از ابتدای دولت یازدهم موضوع یکسانسازی به طور جدیتری مطرح و حتی با اجرایی شدن برجام که با خود لغو تحریمهای بینالمللی در حوزه بانکی و توسعه روابط کارگزاری را به همراه داشت، دورههای زمانی نیز از سوی رئیس کل بانک مرکزی برای اجرایی شدن سیاست یکسانسازی نرخ ارز اعلام شد.

زمانی قرار بود تا نیمه سال ۱۳۹۵ ارز تکنرخی شود اما نشد و وعده به پایان سال رسید ولی در نهایت سال گذشته هم یکسانسازی نرخ ارز را با خود به همراه نداشت. سیف در سال جاری و در ابتدای دولت دوازدهم اعلام کرد که تنها و مهمترین جامانده از برنامههایی که وی در بانک مرکزی در دولت یازدهم داشته همین یکسانسازی نرخ ارز بوده که با وجود زمینهسازیهایی که انجام شده است به یک دلیل نتوانست به آن ورود پیدا کند.

رئیس کل بانک مرکزی هموار نشدن شرایط برای تامین انتظارات از لغو تحریمها را مورد اشاره قرار داده و گفته بود که با وجود گشایشهایی که در نتیجه اجرایی شدن برجام در حوزه بانکی اتفاق افتاده اما انتظارات به طور کامل برآورده نشد و در نتیجه آن نتوانستند به طور جدی برای یکسانسازی نرخ ارز ورود پیدا کنند.

در حالی سیف دیگر زمان مشخصی را برای یکسانسازی نرخ ارز اعلام نکرده است که در مجموع معقدند زمانی ورود پیدا خواهند کرد که بتوانند به سیاستی پایدار دست پیدا کنند نه اینکه به مانند دورههای قبل و در دهه 1380یکسانسازی انجام شود ولی دوام نیاورده و به دلیل شرایط بینالملل بار دیگر ارزها چند نرخی شود.

اکنون بازار دارای دو نرخ برای ارز است؛ یکی در بازار آزاد و دیگری در مرکز مبادلات ارزی که جدای از بحثهای رانتی که در این میان وجود دارد، موضوع واقعی و یا غیرواقعی بودن نرخ دلار در بازار آزاد مورد توجه است. گاهی کارشناسان و یا مدیران سابق بانکی در رابطه با قیمت دلار اظهارات متفاوتی مطرح کرده و اغلب معتقدند که نرخ دلار باید طی سالهای گذشته بیش از آنی که اکنون در بازار آزاد وجود دارد، رشد پیدا میکرد. حتی در مواردی نرخهای بالای ۴۰۰۰ تومان برای قیمت واقعی دلار مطرح میشد و این تاکید وجود دارد که در زمینه یکسانسازی نرخ ارز به طور حتم قیمتها از آنچه که اکنون در بازار آزاد مورد معامله قر ار میگیرد، بیشتر خواهد بود.

گرچه تاکنون نرخ مشخصی از سوی مدیران بانکی و اقتصادی دولت برای دلار و در زمان تکنرخی شدن آن اعلام نشده ولی اغلب این موضع وجود دارد که در زمان یکسانسازی قیمت دلار بین نرخ بازار آزاد و آنچه که در مرکز مبادلات ارزی ارائه میشود، خواهد بود.

این در حالی است که  معاون رییس جمهور و رئیس سازمان برنامه و بودجه در تازهترین اظهارات خود بار دیگر تاکید کرده که نرخ دلار در زمان یکسانسازی بین بازار آزاد و مبادلهای تعیین خواهد شد. نوبخت البته محدوده نرخ فعلی دلار در مرکز مبادلات ارزی را تا حدودی منطقی میداند اما در مورد بازار آزاد چنین نظری نداشته و معتقد است که قیمت دلار در بازار غیر رسمی واقعی نیست. حال اینکه از نگاه معاون رئیسجمهور قیمت واقعی دلار در بازار آزاد میتواند بیش از ۳۹۰۰ تومان فعلی و یا کمتر از آن باشد هم مشخص نشده است.

با این وجود قیمت دلار در زمان تک نرخی شدن حتی اگر قرار باشد بین نرخ بازار آزاد و مبادلهای باشد بسته به نرخ های آن زمان خواهد داشت که پیش بینی چندانی برای آن وجود ندارد.

در حال حاضر اختلاف قیمت بین دلار رسمی (3370) و غیر رسمی تا 530 تومان رسیده و گاهی بسته به نوسان بازار آزاد دستخوش تغییراتی میشود. با این حال از چندی پیش بانک مرکزی اقدامات دیگری را نیز در دستور کار قرار داده که خود زمینههای تک نرخی شدن ارز را بیش از گذشته فراهم میآورد. بازنگری در مقررات ارزی و حذف ارز مسافرتی از جمله این اقدامات است.