تورم نیمسال در کف 12 سال

مطابق این آمارها، شاخص بهای مصرفکننده در نیمه نخست سال جاری تنها 2 درصد رشد کرده است. آخرین بار در نیمه نخست سال 1384، نرخ تورم نیمسال اول کمتر از سطح کنونی آن در سال 1396 بوده است. رشد محدود شاخص بهای مصرفکننده در شهریور، باعث شد که نرخ تورم پس از سه ماه، به سطح تکرقمی بازگردد.

بررسی آمارهای بانک مرکزی نشان میدهد رشد شاخص بهای مصرفکننده در نیمه نخست سالجاری به 2 درصد رسیده است. این مقدار افزایش کمترین سطح، در مقایسه با نیمسال نخست 12 سال اخیر بوده است. آخرین بار در سال 1384، رشد شاخص بهای مصرفکننده در 6 ماه اول با ثبت رقم 9/ 1 درصد، کمتر از رقم کنونی آن ثبت شده است. دیگر خبر مهم در گزارش شاخص بهای مصرفکننده شهریورماه، بازگشت نرخ تورم متوسط به سطح تکرقمی است. نرخ تورم متوسط در آخرین ماه تابستان، به سطح 9/ 9 درصد رسید، تا پرونده تورمی نیمسال نخست سال 1396، با نرخ تکرقمی بسته شود.

کمترین تورم نیمسال در 12 سال اخیر

بانک مرکزی آمار شاخص بهای مصرفکننده در شهریور سالجاری را منتشر کرد. مطابق این آمارها شاخص بهای مصرفکننده براساس سال پایه 1395، در شهریورماه معادل 108 واحد بوده است. این در حالی است که شاخص بهای مصرفکننده در 5 ماه نخست سالجاری همواره در سطح 107 واحد تغییر میکرد و آمار جدید نشان میدهد در شهریورماه شاخص یک واحد بالاتر رفته است. با ثبت این آمار رشد شاخص بهای مصرفکننده در نیمه نخست سالجاری معادل 2 درصد بوده است.

به بیان دیگر این شاخص از اسفند سال قبل تا شهریور سالجاری 2 درصد افزایش یافته است. بررسیها نشان میدهد این میزان رشد، در 12 سال اخیر بیسابقه و کمترین مقدار بوده است. مطابق این بررسیها آخرین بار در سال 1384 (آخرین سال دوره اصلاحات) شاخص بهای مصرفکننده از سطح کنونی آن در نیمه نخست سالجاری کمتر بود. در آن زمان طی 6 ماه نخست، شاخص بهای مصرفکننده 9/ 1 درصد رشد کرده بود. پس از آن در سالهای 1385 و 1386، رشد شاخص بهای مصرفکننده در نیمه نخست به بالای 6 درصد رسید و در سال 1387، این شاخص در نیمه نخست جهش 9/ 13 درصدی را ثبت کرد، تا روند نرخ تورم در این سال نگرانکننده باشد. اما تغییر رویکردها در سیاستهای پولی، از سال 1388 تا 1390، رشد شاخص بهای مصرفکننده در نیمه نخست در سطح کمتر از 8 درصد ثبت شد. در سال 1391 و 1392 که قله تورمی طی یک دهه اخیر به حساب میآید، باز هم رشد شاخص بهای مصرفکننده در سطح 13 درصد قرار گرفت. در این دو سال فشار تحریم ها، رشد بالای نقدینگی و نوسانات ویرانگر نرخ ارز، مسیر رشد شتابان شاخص بهای مصرفکننده را هموار کرده بود.

پس از سال 1392، با تغییر انتظارات تورمی و کنترل نوسانات متغیرهای پولی روند نرخ تورم در نیمه نخست هر سال به شکل پلکانی کاهش یافت. در سال 1393، شاخص بهای مصرفکننده در نیمه نخست 2/ 8 درصد رشد کرد که این رقم در سال 1394، دقیقا نصف شد و به 1/ 4 درصد رسید. در نیمسال نخست سال 1395، رشد 6 ماهه شاخص کمی نسبت به سال قبل بیشتر بود و به سطح 2/ 5 درصد افزایش یافت. افزایشی که بیشتر تحت تاثیر کاهش نسبی نرخ سود بانکی و همچنین افزایش تقاضای بخش دولتی و خصوصی در سال 1395 رقم خورد. نیمه نخست سال 1396، کمترین رشد تورمی نیمسال نخست در سالهای اخیر بوده است. بهنظر میرسد بالا ماندن نرخ سود بانکی نسبت به نرخ تورم، پایین آمدن رشد سالانه نقدینگی و کنترل شدید نوسانات نرخ ارز در نیمه نخست سالجاری در رشد پایین شاخص بهای مصرفکننده موثر بوده است. ضمن اینکه گروههای اصلی شاخص بهای مصرفکننده در نیمه نخست نوسان قابلتوجهی را ثبت نکرده است.

بازگشت نرخ تورم به سطح تکرقمی

نرخ تورم متوسط در شهریورماه به سطح تکرقمی بازگشت. موضوعی که «دنیای اقتصاد» در گزارشی تورم ماه مرداد با عنوان «بازگشت تورم به محدوده تکرقمی» به آن اشاره کرده بود. در آن گزارش عنوان شده بود که اگر رشد شاخص بهای مصرفکننده در شهریورماه نسبت به مردادماه کمتر از 8/ 0 درصد باشد، نرخ تورم متوسط به سطح تکرقمی باز خواهد گشت. حال آمارهای بانک مرکزی نشان میدهد تورم ماهانه در شهریورماه به سطح 3/ 0 درصد رسیده است. نرخ تورم ماهانه در مردادماه نیز در سطح 2/ 0 درصد گزارش شده و بهطور کلی تابستان سال جاری، نوسان قابلتوجهی در سطح قیمتها رخ نداده است. با این روند میانگین تورم ماهانه در نیمه نخست سالجاری معادل 3/ 0 درصد ثبت شده است.

براساس دیگر آمارهای بانک مرکزی، نرخ تورم نقطه به نقطه شاخص بهای مصرفکننده در نیمه نخست سالجاری به سطح 4/ 8 درصد رسیده است. این رقم نسبت به ماه قبل 2/ 0 واحد درصد کاهش یافته است. نرخ تورم نقطه به نقطه در سالجاری یک روند نزولی را طی کرده و از سطح 7/ 12 درصد به روند کاهشی خود تا سطح 4/ 8 درصد ادامه داده است. تورم نقطه به نقطه تغییرات شاخص بهای مصرفکننده در یک ماه مورد بررسی نسبت به ماه مشابه سال قبل است. البته در فروردین 1395، نرخ تورم نقطه به نقطه با ثبت رکورد 3/ 7 درصد به کمترین سطح طی نیم دهه گذشته رسید، اما پس از آن مسیر نرخ تورم نقطه به نقطه تا پایان این سال صعودی شد. حال بار دیگر نرخ تورم نقطه به نقطه در مسیر نزولی قدم گذاشته و احتمال دارد در ماههای آتی رکوردشکنی مجدد در کاهش نرخ تورم نقطه به نقطه رخ دهد.

کند شدن رشد شاخص بهای مصرفکننده باعث شد بازهم نرخ تورم متوسط یا 12 ماهه به سطح تکرقمی بازگردد. براساس آمارهای بانک مرکزی نرخ تورم متوسط در شهریورماه معادل 9/ 9 درصد ثبت شده است. ثبت این رقم در حالی بود که نرخ تورم متوسط در خرداد سالجاری به سطح دو رقمی رسیده بود، اما آمارهای جدید نشان میدهد نرخ تورم توان باقی ماندن در سطح دو رقمی را نداشته است و پس از یک فصل باز هم به سطح تکرقمی بازگشت. روندی که بهنظر میرسد در فصل پاییز نیز تداوم داشته باشد.

روند نرخ تورم در نیمه دوم

بهنظر میرسد با این روند تورمی، مراجع معتبر بینالمللی و حتی نهادهای داخلی پیشبینیهای خود را از نرخ تورم تغییر دهند. مسوولان بانک مرکزی پیشبینی کرده بودند که اگر بهای هر بشکه نفت در سطح 50 دلار باقی بماند، نرخ تورم متوسط تا پایان سال به 9/ 11 درصد برسد. بهنظر میرسد با انتشار آمارهای جدید پیشبینی بانک مرکزی از نرخ تورم پایان سال تعدیل خواهد شد و حداقل به سطح زیر یازده درصد برسد. براساس گزارش فوریه 2017 میلادی صندوق بینالمللی پول پیشبینی میشود میانگین نرخ تورم ایران (شاخص قیمت مصرفکننده) از 9/ 8 درصد در سال 17-2016 به 2/ 11 درصد در سال 18-2017 افزایش یابد. برای آینده نرخ تورم در نیمه دوم نیز میتوان سه سناریوی در نظر گرفت.

در سناریو خوشبینانه اگر نرخ تورم ماهانه به اندازه میانگین نیمه نخست (3/ 0 درصد) حرکت کند، نرخ تورم متوسط سال 1396 به 3/ 8 درصد خواهد رسید. در یک سناریو میانه اگر نرخ تورم ماهانه به اندازه میانگین نیمه دوم سال قبل (9/ 0 درصد) باشد، نرخ تورم میانگین به 7/ 9 درصد خواهد رسید. اگر در یک سناریوی بدبینانه نرخ تورم ماهانه ماههای پیش رو تا پایان سال به اندازه میانگین فصل زمستان سال قبل (4/ 1 درصد) رشد کند، نرخ تورم تا پایان سال به 4/ 10 درصد خواهد رسید. بنابراین بهنظر نمیرسد که حتی در بدترین حالت نیز نرخ تورم از سطح یازده درصد بیشتر شود، مگر اینکه در نیمه دوم سال اتفاق غیرمنتظرهای در اقتصاد ایران رخ دهد.