راه‌های سرمایه‌گذاری در مناطق آزاد و ویژه

بسیاری از مردم و حتی سرمایه گذاران، تفاوت میان مناطق ویژه اقتصادی و مناطق آزاد را نمی دانند. در حالیکه 26 منطقه ویژه اقتصادی در کشور تاسیس شده اما هنوز شناخت کاملی در این حوزه وجود ندارد.

هر دوی مناطق آزاد و ویژه اقتصادی با رویکرد رشد صنعت و اشتغال، جذب سرمایههای خارجی، ایجاد فرصتهای شغلی جدید، کسب درآمد ارزی و افزایش صادرات، دستیابی به فناوری پیشرفته، جذب نقدینگی سرگردان داخلی و کمک به مهار تورم و محرومیتزدایی تاسیس شدهاند. با این حال کمیت و کیفیت مشوقهایی که در این مناطق به سرمایهگذاران ارائه میشود، باهم متفاوت است؛ به گونهای که مشوقهای فعالیت اقتصادی در مناطق آزاد بسیار جذابتر از مناطق ویژه است.

بهعنوان مثال در مناطق آزاد، معافیتهای گمرکی و مالیاتی صفر یا بسیار پایین در نظر گرفته شده تا افراد برای سرمایهگذاری تشویق شوند. بر این اساس در ایران معافیت مالیاتی کامل به مدت ۱۵ سال در مناطق آزاد وجود دارد، اما در مناطق ویژه اقتصادی تنها تخفیف مالیاتی طبق مقررات داخل کشور ارائه میشود؛ یعنی مناطق ویژه برخلاف مناطق آزاد از معافیت کامل برخوردار نیستند.

از سوی دیگر در مناطق آزاد برای عوارض گمرکی و صادرات و همچنین واردات کالا نیز بخشودگی کامل سهم دولت در نظر گرفته شده است، اما این موضوع درباره مناطق ویژه صد درصد نیست و بسته به موضوع فعالیت تخصصی منطقه فرق میکند. در تفاوت دیگر مناطق آزاد و ویژه اقتصادی میتوان به بحث خردهفروشی اشاره کرد. خردهفروشی کالا در مناطق ویژه اقتصادی فقط برای اتباع خارجی امکانپذیر است، اما در مناطق آزاد، خردهفروشی برای اتباع خارجی و داخلی امکانپذیر است.

همچنین مقررات دریافت ویزا برای اتباع خارجی در مناطق آزاد براساس مقررات مرزی در نظر گرفته شده است؛ در حالیکه در مناطق ویژه اقتصادی، این امر طبق قوانین و مقررات داخل کشور است. در خصوص اشتغال و همچنین بیمههای اجتماعی برای فعالیت افراد خارجی در مناطق آزاد، تسهیلات خاصی در نظر گرفته شده، اما در مناطق ویژه اقتصادی قوانین یادشده به صورت ثابت، از قانون کار اتباع خارجی در داخل کشور تبعیت میکند.

براین اساس سرمایهگذاران خارجی میتوانند در مناطق آزاد به صورت صد درصدی مالکیت واحدهای تولیدی را در اختیار داشته باشند و ورود و خروج سرمایه نیز آزاد است. برای ثبت موسسات صنعتی، فرهنگی و مالکیت معنوی نیازی به دوندگی زیادی نیست و در کوتاهترین زمان ممکن این کار انجام خواهد شد.

امکان ورود و خروج کالا از منطقه آزاد به خارج از کشور بدون تشریفات اداری زیادی صورت میگیرد. همچنین مقررات آسان برای ورود قانونی تمامی کالاها در نظر گرفته شده ، به طور مثال برای واردات مواد اولیه و ماشینآلات صنعتی واحدهای تولیدی معافیت از حقوق گمرکی یک اصل است، در حالیکه برای مناطق ویژه اقتصادی  تسهیلات خاصی در نظر گرفته شده تا این مناطق نیز بتوانند موجب رشد اقتصادی و رشد صنعت و تجارت کشور شوند، اما سطح این تسهیلات از مناطق آزاد کمتر است.

به طور مثال به منظور تشویق تولید در مناطق ویژه اقتصادی، معافیت گمرکی در نظر گرفته شده، اما این معافیت تا سقف ارزش افزوده کالای تولیدی ارائه میشود. همچنین پرداخت عوارض گمرکی مازاد بر ارزش افزوده قطعات خارجی در تولیدات، باید انجام شود از سوی دیگر واردات ماشینآلات، خط تولید و ابزار و اثاثیه اداری در مناطق ویژه بدون عوارض گمرکی صورت گرفته و صدور مجوز ساخت و پایان کار به صورت رایگان انجام میشود، همچنین متروکه شدن کالا در این مناطق نیز شامل هیچ محدودیتی نیست.

با این حال آن آزادی عمل که به مناطق آزاد به نسبت قوانین داخل کشور داده شده، درباره مناطق ویژه اقتصادی وجود ندارد و همانگونه که از نامها برمیآید، یکی آزاد است و دیگری ویژه.