ارتباطات پنهانی آمریکا با کره‌شمالی

رکس تیلرسون، وزیرخارجه امریکا، با اعلام این خبر افزود: «ما خطوط ارتباطاتی با پیونگیانگ داریم. در وضعیت تیره و تار یا خاموشی نیستیم. ما سه کانال ارتباطی با پیونگیانگ داریم». این سخن میتواند تا حدودی از احتمال درگیری و تقابل نظامی میان دو کشور بکاهد و کورسویی از امید و حرکت به سوی دور شدن از جنگ را تقویت کند. این دو کشور بر سر برنامه هستهای کرهشمالی بهشدت دچار چالش شده و به تهدید یکدیگر مبادرت کرده بودند. از یکسو، کرهشمالی اعلام میکند که از قابلیت هدف قرار دادن تمام خاک آمریکا برخوردار است و از سوی دیگر، ترامپ این کشور را تهدید به نابودی و حذف از نقشه جغرافیا میکند.

«دیوید. ای. سانجر»، گزارشگر نیویورکتایمز، مینویسد تاکنون کرهشمالی نفعی در یک مذاکره جدی ندیده است. او مینویسد تیلرسون نیز هیچ سخنی از موضع دولت بر زبان نیاورد اما افزود: «ترامپ روشن کرده که امتیازی نخواهد داد». اما بسیاری از ناظران که از داخل و خارج از دولت ترامپ تحولات دو کشور را رصد میکنند، بر این باورند که مانورهای نظامی که تا بهار سال آینده میان آمریکا- کرهجنوبی برنامهریزی شده بود «ممکن است» به اجرا درنیامده و بهحال تعلیق درآیند. سانجر مینویسد: «کیم مذاکراتی که منجر به خلع سلاح این کشور شود را رد کرده است». تیلرسون در سفری که به چین داشت، در مقر سفیر آمریکا در چین به سوالات خبرنگاران پاسخ داد. او پس از دیدار با رهبر چین در مورد اینکه این مذاکرات به جایی ختم شود یا خیر بسیار محتاط بود.

با این حال، اندکی پس از اینکه وزیرخارجه آمریکا چین را ترک کرد، «هیتر نوورت»؛ سخنگوی تیلرسون، در بیانیهای اعلام کرد که «با وجود تضمینهایی مبنی بر اینکه آمریکا مایل به فروپاشی کرهشمالی نیست و آمریکا تمایلی به اعزام نیرو به این کشور ندارد، مقامهای کرهشمالی هنوز نشانهای دال بر آمادگی برای مذاکره از خود نشان ندادهاند». بهرغم این سخنان و مواضع اما تنشها و تهدیدها میان دو کشور ادامه دارد. کرهشمالی اعلام کرده که ممکن است یک آزمایش اتمسفری انجام دهد و حق ساقط کردن جنگندههای آمریکایی در آبهای بینالمللی را برای خود محفوظ میداند. تیلرسون پس از دیدار با مقامهای چینی افزود:«ما میتوانیم با آنها مذاکره کنیم». وقتی از او پرسیده شد آیا از طریق چین این مذاکرات صورت میگیرد، صرفا به تکان دادن سر بسنده کرد و گفت:«ما کانالهای ارتباطی خودمان را داریم».

ترامپ در کمپین انتخاباتی خود در سال 2016 اعلام کرده بود که مایل به مذاکره مستقیم با کرهشمالی است. او ظاهرا مطمئن بود که مهارتهای معاملهگرانهاش میتواند به خلع سلاح هستهای منجر شود اما تمام رشتهها پنبه شد و شرایط دو کشور در دوران او پرتنشتر از سایر ادوار شد. به نوشته سانجر، رهبر کرهشمالی از زمان به قدرت رسیدن تاکنون 84 موشک پرتاب کرده و تلاشهایش برای توسعه بمب هیدروژنی را شدت بخشیده است. در واقع هدف اصلی این مذاکرات عاریسازی شبهجزیره از تسلیحات هستهای است و به همین دلیل، ممکن است فرآیند مذاکرات به کندی پیش رود یا در میانه راه متوقف شود. سانجر معتقد است اظهارات تیلرسون اولین نشانهها از دولت ترامپ برای دنبال کردن «نسخه ترامپی» از «رویکرد اوبامایی» در مورد برنامه هستهای ایران است؛ یعنی همان رویکردی که اوباما در قبال ایران در پیش گرفت، ترامپ به سبک خود در مورد کرهشمالی در پیش گیرد: مجموعهای از کانالهای پشتپرده و ارتباطات پنهانی که پس از سالها مذاکره به توافق هستهای منجر شد. با این حال، تیلرسون به ماهیت دو پرونده واقف است. وزیرخارجه آمریکا میگوید:«کرهشمالی تسلیحات هستهای دارد اما ایران برای توسعه آن برنامه داشت. ما نمیخواهیم آن توافق را در مورد کره دنبال کنیم، هرچند ممکن است شباهتهایی وجود داشته باشد».

تیلرسون معتقد است تحریمهای اقتصادی در مورد کرهشمالی در نهایت تاثیرگذار است. او میگوید: «چینیها بر این باورند که تحریمها تاثیر خواهد داشت». سفر تیلرسون به چین در زمانی است که پنتاگون اقدام نظامی علیه مراکز پرتاب کرهشمالی را در نظر دارد و در حال کار روی چند و چون آن است. پنتاگون میگوید: اگر کرهشمالی «یک آزمایش اتمسفری» انجام دهد – که تشعشعات آن در آسمان پخش خواهد شد- یا دست به سرنگونی جنگندههای آمریکایی بزند، اقدام نظامی علیه مراکز موشکی- نظامی این کشور روی میز پنتاگون قرار خواهد گرفت. مطالعهای که از سوی «مرکز مطالعات استراتژیک و بینالمللی» انجام گرفت، اعلام کرد که در زمان اقدامات دیپلماتیک از سوی آمریکا، تحریکات کرهشمالی معمولا کاهش مییابد اما ظاهرا این گرایش در مورد «کیم» کاربرد ندارد چراکه در 33 سالگی روی قابلیتهای هستهای کشورش بهشدت سرمایهگذاری کرده و این را برای امنیت کشورش حیاتی میداند.

سانجر بر این باور است که تاکنون مذاکرات پشتپرده بیشماری میان آمریکا و کرهشمالی انجام گرفته که بیشتر آنها به بن بست رسیده است. بزرگترین موفقیت در سال 1994 بود که با مداخله جیمی کارتر تهدید شروع جنگ کره پایان یافت. مقامهای اطلاعاتی آمریکا بر این باورند که «کیم» سخت میکوشد تا قابلیت هدف قرار دادن آمریکا را تقویت کند و از سلاح هستهای بهعنوان ابزار مذاکره و چانهزنی استفاده کند. برخی از این مقامها از جمله «مایکل. جِی. مورل» که مدتی کفیل و معاون سیا بود معتقدند که واشنگتن باید هدف عاریسازی شبهجزیره از سلاحهای هستهای را کنار بگذارد و بر روی «بازداشتن کرهشمالی از استفاده از این سلاحها کار کند». بحث تماسهای مستقیم آمریکا با کرهشمالی میتواند بر روی ژاپن هم تاثیر بگذارد. از آنجا که شینزو آبه، نخستوزیر ژاپن، خواستار برگزاری انتخابات زودهنگام شده است، اعلام کانالهای ارتباطی مستقیم این کشور با کرهشمالی میتواند موضع مخالفان آبه را تقویت کند. ژاپن معتقد است اکنون زمان مناسبی برای مذاکره نیست. «ناروشیگه میشی شیتا»، مدیر مطالعات امنیتی و بینالمللی در موسسه ملی برای مطالعات سیاسی در توکیو، در سر مقالهای برای نیویورکتایمز مینویسد: «حزب اپوزیسیون ژاپن اکنون میتواند به دولت بگوید: ببینید شما به دنبال اعمال فشار بر کره هستید اما آمریکاییها شما را پشتسر گذاشته و در حال مذاکرهاند».

«فیل استیورات» و «بن بلنچارد»، گزارشگران رویترز نیز بر این باورند که سفر تیلرسون به چین نشان میدهد که آمریکا مایل به تداوم بحران نیست. تیلرسون میگوید: «فتیله بحران بالا رفته است. میخواهیم از دامنه بحران بکاهیم». او معتقد است: «کرهشمالی هم از شدت موشکپرانیهایش کاسته است». با این حال، شهروندان سئول و دولتمردان این کشور نسبت به مذاکرات خوشبین نیستند. آنها معتقدند که با نزدیک شدن به سالروز تاسیس حزب کمونیست کرهشمالی در 10 اکتبر یا احتمالا در کنگره حزب کمونیست چین در 18 اکتبر ممکن است کرهشمالی دست به اقدامات تحریکآمیز بزند. در نظر سئول، میزان تهدید از سوی پیونگیانگ هنوز کاهش نیافته است. گزارشگران رویترز مینویسند تیلرسون معتقد است که برنامههای هستهای و موشکی کرهشمالی بهمنظور حفظ امنیت «کیم» است. او میگوید تضمین میکنیم که هدف آمریکا سرنگونی رهبر این کشور نیست: «هدف ما عاریسازی شبهجزیره از تسلیحات هستهای است. هدف ما خلاصی از دست تو یا فروپاشی رژیم تو نیست».