الگوبرداری از اقتصاد مقاومتی ژاپن و ویتنام/پیشنهاد ۵ راهبرد عملیاتی

ابوالقاسم حکیمیپور عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی و کارشناس ارشد مسائل اقتصادی در گفتوگویی تفصیلی با اشاره به اینکه اقتصاد مقاومتی نقطه مقابل اقتصاد سازشی است، اظهار داشت: باید دید که اقتصاد مقاومتی چه اثرات مثبت و منفی میتواند داشته باشد به عبارت دیگر الگوبرداری از کشورهایی که از این روش پس از تحریمها استفاده کردهاند از دیگر اقداماتی است که باید در این راستا صورت پذیرد.

وی با اشاره به وضعیت ژاپن که 4 جنگ خانمان سوز را پشت سر گذاشته بود، گفت: پس جنگهای پی در پی ژاپن اقتصادی متزلزل را تجریه میکرد،در همین جریان این کشور با اتخاذ سیاست اقتصاد انقباضی توانست به موفقیتهایی نیز دست پیدا کند.

این استاد اقتصاد دانشگاه علامه طباطبایی در خصوص روند پیشرفت ژاپن پس از جنگهای پی در پی به ذکر نکاتی درباره چگونگی برون رفت این کشور از بحرانهای به وجود آمده اقتصادی پرداخت و خاطرنشان کرد: به واسطههای جنگهای مختلف اقتصاد ژاپن بشدت ضربه دید و با اعمال سیاستهای اقتصاد انقباضی و اتکا به توانمندیهای داخلی توانست از بحرانها خارج شود و مسیر پیشرفت اقتصادی را در حالت عادی ادامه دهد.

* موفقیت ژاپن پس از جنگ بخاطر سیاستهای انقباضی بود

وی همچنین با اشاره به اینکه میتوان برای کشورمان از برنامهریزی در اقتصاد ژاپن الگو گرفت، گفت: درآمد سرانه این کشور در سال 1945 و پس از جنگ جهانی اول 20 دلار بود که طی 10 سال بعد این رقم به 300 دلار رسید،این موفقیت به علت پافشاری در اقتصاد انقباضی آنان حاصل شد.

حکیمیپور در ادامه افزود: در سال 1966 درآمد سرانه ژاپن با رشد 330 درصدی نسبت به شاخص قبلی و با رشد 5000 درصدی نسبت به شاخص اول به یک هزار دلار رسید و طی 4 سال از سال 1965 از یک هزار دلار به یک هزار و 800 دلار رسید که همین امر در نتیجه ادامه سیاستهای اقتصاد انقباضی آنان محقق شد.

وی عوامل موفقیت این کشور را سیاستانقباضی، دوری از اختلافات جناحی و حزبی، اطمینان متقابل بین دولت، مسئولین و مردمشان دانست و تأکید کرد: در سال 1973 رشد تولید ناخالص ملی ژاپن به 3 هزار و 600 دلار و در آغاز دهه 80 به چیزی بالغ بر 10 هزار دلار رسید.

* ویتنام هم پس از جنگ با الگوی اقتصاد مقاومتی بازسازی شد

استاد اقتصاد دانشگاه علامه طباطبایی با طرح این سوال که چرا نباید در اقتصاد مقاومتی از ژاپن الگو بگیریم،گفت: این کشور از هر سیاستی در جهت ارتقای تولیدات صنعتی که موجب پیشرفت و اعتلای نوآوریشان میشد، استقبال میکردند.

وی ادامه داد: به خاطر همین اقدامات تا سال 1988 7 میلیون و 308 هزار دانشمند و مهندس دراین کشور تربیت شد و 31 میلیون تکنسین فنی تحویل جامعه دادند؛ بنابراین در جمعیت آنان از هر 9 نفر، سه نفر تکنسین و یک نفر دکتر یا مهندس هستند.

عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی به راهکارهای موفقیت ویتنام پس از جنگ نابرابری که داشت اشاره کرد و گفت: ویتنام نیز از روش اقتصاد مقاومتی اما به نام و روش دیگری بهره برد به طوریکه صنایع و کارخانجات خود را تقویت و احیاء کرد؛ رشد اقتصادی این کشور با وجود جنگ نابرابر بسیار قابل توجه بوده است به طوریکه صادرات اتومبیل را در دستور کار خود قرار داد و در جریان صادرات خودرو به منافع خوبی دست یافت.

وی ادامه داد: بسیاری از کشورها تحریم شدند و از این تحریمها با تکیه بر منابع داخلی و تقویت تولیدات داخلیشان سربلند بیرون آمدند.



*مسئولان عملکرد خود را در تحقق شعار سال ارائه دهند

حکیمیپور تصریح کرد: اگر به منابع داخلی چه در عرصه مالی و چه در نیروی انسانی کارآمد سرمایهگذاری و توجه بیشتری کنیم قطعاً پیروز میدان خواهیم بود.

وی افزود: اگر به انقلاب ایران لطمهای وارد شود روی دو مقوله تأثیر بیشتری خواهد گذاشت؛ اولاً اقتصاد کشور تحت تأثیر قرار میگیرد و ثانیاً فرهنگ جامعه متوجه تحولات ناخوشایندی خواهد شد.

وی با تأکید بر این موضوع که رهبر معظم انقلاب در این شرایط به خوبی راه را تشخیص دادهاند، یادآور شد: ضرر نکرهایم اگر در این شرایط از مسئولین بخواهیم عملکرد خود درباره اقدامات انجام شده در راستای شعارهای سالانه رهبری ارائه دهند.

وی تأکید کرد: برخی کشورهای جنوب غرب آسیا ،اقتصاد سازشی در پیش گرفتند و به توفیقاتی هم دست پیدا کردند، اما مسئلهی مقاومت برای مقابله با کشورهای مستکبر و زورگو کاری اجتنابناپذیر و غیر قابل انکار است.

وی با اشاره به اینکه در این برهه از زمان نیازمند مقاومت در مقابل تحریمهای شکل گرفته علیه نظام هستیم، ادامه داد: در همین راستا میتوان از ظرفیت کشورها و سازمانهای ثالث برای دور زدن تحریمها استفاده کرد.

این کارشناس ارشد مسائل اقتصادی با بیان اینکه باید مراقب سوءاستفاده کشورهایی که تحریم نیستند، بود، تصریح کرد: بسیاری از کشورها با پیشنهاد به کشورهای تحریم شده مبنی بر انتقال و جابجایی کالاها و نفت به جای آنها در سطح بینالمللی بدنبال سودجویی و رانتخواری از این فرصت هستند.

وی همچنین در خصوص اثرات و برکات اقتصاد مقاومتی به دلایل استفاده مقام معظم رهبری از واژه "اقتصاد مقاومتی" پرداخت و یادآور شد: استفاده از اصطلاح اقتصاد مقاومتی در جریان شدت تحریمهای اخیر نشأت گرفته از جهانبینی الهی است.

حکیمیپور ادامه داد: در صورت عدم تبعیت از فرمایشات رهبری در مسیر اقتصاد مقاومتی از جهانبینی الهی دور شده و راستای منافع غربی گام برداشته و اهداف آنان را تأمین کردهایم.

این استاد اقتصاد اجرای قانون هدفمندی یارانهها توسط دولت را از برکات توجه به سخنان رهبری نظام دانست و تصریح کرد: حمایت مردم و همت دولت در اجرای این قانون از عوامل موفقیت آن تلقی میشود.

وی یادآور شد: بسیاری از افراد که در مجلس بودند پیشبینی میکردند که در صورت اجرای این قانون شاهد تورم لجام گسیخته خواهیم بود، اما هماکنون شاهدیم که این پیشبینیها و اظهار نظرها درباره افزایش تورم اشتباه بود.

وی در ادامه به وضعیت اقتصادی کشور پس از 8 سال دفاع مقدس اشاره کرد و افزود: پس از جنگ و دوره پس از آن بیشتر به تولید داخل تکیه کردیم که در کنار آن نیز کوپنهای ارزاق نیز توزیع میشد؛ در دوران هاشمی رفسنجانی یک نوع سیاست تعدیل اقتصادی را پیش گرفتیم به عبارت دیگر یک اقتصاد کاملا لیبرالی در زمان ارائه شد به طوریکه دروازههای کشور به روی هر کالایی باز بود.

* 5 راهبرد اساسی در رسیدن به اهداف مهم اقتصاد مقاومتی

حکیمیپور 5 راهبرد اساسی را لازمه رسیدن به اهداف اقتصاد مقاومتی دانست و تصریح کرد: جلوگیری از ایجاد فساد در بدنه دولت و سازمانهای دولتی اولین و مهمترین موردی است که باید در جریان اقتصاد مقاومتی توجه بیشتری به آن شود.

وی به دیگر راهبرد و راهکار رسیدن به اقتصاد مقاومتی اشاره و عنوان کرد: کنترل واردات بی رویه به کشور دومین راهبردی که باید اقدامات اساسی و تصمیمگیریهای کلان درباره آن اتخاذ شود؛ بنابراین واردات کالاهایی که مشابه ایرانی آن تولید میشود موجب ایجاد ضرر در روند تولید کشور خواهد شد.

حکیمیپور همراهی با مردم و آگاهی دادن به جامعه را از سومین راهبرد کلیدی اقتصاد مقاومتی دانست و تأکید کرد: متأسفانه در جهت افزایش اعتماد و اطمینان به مردم زیاد سازی نکردهایم؛ انشاءلله امیدواریم با توجه به طرح اقتصاد مقاومتی از سوی رهبری این امر بیش از گذشته فرهنگ سازی کنیم؛ در صورتی که این رابطه بین مسئولین و مردم ایجاد نشود، سوءظن به وجود خواهد آمد.

وی چهارمین راهبرد را متوجه وزاتخانههایی که خط مشیگذاری میکنند، دانست و ادامه داد: انسجام لازم میان مجموع 20 وزارتخانه "وزارتخانههایی که وظیفه خط و مشیگذاری دارند"، وجود ندارد بهعنوان مثال هماکنون میان وزاتخانههای جهاد کشاورزی، بازرگانی و اقتصاد و دارائی در یک مسیر و خط سیاستگذاری نمیشود بلکه اختلاف نظر میان آنها نیز وجود دارد که باید اصلاح شوند.

این استاد اقتصاد دانشگاه علامه طباطبایی کاهش وابستگی به نفت را آخرین راهبردی که باید در مسیر اقتصاد مقاومتی به آن توجه شود، دانست و تأکید کرد: تحریمهای نفتی که اخیرا تشدید شده با تدبیر باید از آن عبور کرد بطوریکه از این فرصت بدست آمده در جهت کاهش وابستگی به منابع نفتی بهرهمند شویم.

* کاهش وابستگی به درآمدهای نفتی؛هدف اقتصاد مقاومتی

وی با اشاره به اینکه یونان، اسپانیا، ایتالیا و دیگر کشورهای اروپایی پس از تحریمنفتی ایران از واردات نفت ایران محروم شده اند، گفت: پیش از این کشورها چیزی بالغ بر 450 هزار بشکه نفت از ایران وارد میکردند و از طریق ایران تأمین میشدند که در حال حاضر این کشورها از این نعمت بیبهره و محروماند.

وی افزود: این کشورها باید خلاء خود را این خصوص تامین انرژیهای مورد نیازشان پر کنند و کشورما نیز باید در این راستا به فکر کاهش وابستگیهای خود به صادرات منابع نفتی باشد.

حکیمیپور همچنین اتکاء به بازارهای داخلی و منابع ملی و همچنین تنوع در صادرات کالاهای ملی را از دیگر عوامل موثر بر موفقیت اقتصاد مقاومتی دانست و تصریح کرد: تلاش در جهت افزایش تولیدات داخلی و ایجاد تنوع در صادرات کالاهای ملی کمک فراوانی به اقتصاد کشور خواهد کرد.

وی ادامه داد: عطش واردات باید کاهش یابد چراکه آمار موجود نشاندهنده واردات 20% کالاهای واسطهای است بنابراین جلوگیری از واردات باید در دستور کار و اولویت مسئولان اجرایی کشور باشد.

این استاد اقتصاد با بیان اینکه اگر میخواهیم اقتصاد مقاومتی داشته باشیم بالطبع باید تدبیر داشته باشیم، تصریح کرد: پیامبر اکرم (ص) نیز در خصوص داشتن تدبیر حدیث زیبایی دارند که فرمودند: "من نگران فقر مردمان نیستم بلکه نگران بیتدبیری آنان هستم".

وی همچنین در خصوص لزوم تربیت مدیران به سخنانی از رهبری اشاره کرد و گفت: همچنان که رهبر معظم انقلاب همواره تأکید دارند با تدبیر مسائل و مشکلات حل و فصل شود؛ ایشان طی سخنانی توجه به امر تربیت مدیران شایسته در نظام جمهوری اسلامی، میفرمایند: "اگر خداوند به بنده عمر دوباره میداد و به دوران پس از دفاع مقدس برمیگشتم، حتما به تربیت مدیران اصرار میورزیم و مشغول میشدم".

*بخشی از مشکلات به سوء مدیریتها برمیگردد



این عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی در ادامه سخنان خود در خصوص مشکلات اخیر اقتصادی، گفت: درست است که بخشی از مشکلات فعلی جامعه متأثر از تحریمهاست اما بخش اعظمی از آن مربوط به سوء تدبیر مدیران بالادستی ما است.

وی با اشاره به نظریههای "هربرت سایمون" دانشمند مشهور امریکایی در علوم اجتماعی و سیاسی که مشارکتهای فکری او بر تفکر و عمل بسیاری از رشتهها تاثیر گذاشته است، گفت: مشارکت برجسته فکری هربرت سایمون در سطح همگانی در سال 1987 همزمان با برنده شدن جایزه نوبل در اقتصاد شناخته شد.

وی افزود: از نظر سایمون "مدیریت" برابر با " تصمیم گیری" است و علاقه عمده او به تجزیه و تحلیل چگونگی اتخاذ تصمیمات و چگونگی تأثیر در اتخاذ تصمیمات مؤثر شامل میشود.

وی در خاتمه سخنان خود با اشاره به جملهای لاتین از هربرت سایمون، تصریح کرد: "it is hard to saer like an eagle when you work for a turkey" ، "بسیار سخت است که فکر کنی که همانند باز شکاری در حال پرواز هستی، زمانیکه برای بوقلمون صفتها کار میکنی"،،این جمله اشاره دارد به افرادی که در شرایط بسیار سخت خود را همانند افراد موفق جلوه میدهند.