صیادان طعمه شدند

تعداد ماهیگیران ایرانی اسیر در سومالی به ٤٤ نفر رسید. این خبری است که علیم افشار، مدیرعامل تعاونی صیادان چابهار و کنارک، در گفتوگو با ایلنا داده و اضافه کرده است ماهیگیران ایرانی در ساحل و زیر درختان به بند کشیده شدهاند و روزانه اندکی غذا به آنها داده میشود. افشار همچنین درباره دلایل سفر ماهیگیران ایرانی به مناطق پرخطری مانند آبهای آزاد نزدیک سومالی از کمبودن صید در آبهای ایران گفته و اضافه کرده اگر وضعیت مالی خوبی داشتیم هرگز لنجهایمان را از آبهای ایران خارج نمیکردیم. اگر ما به آبهای دورتری برویم با خطرات بیشتری مانند کمبود سوخت، توفان، درگیری با نیروی دریایی سایر کشورها و... روبهرو خواهیم شد و بههمیندلیل آبهای نزدیک سومالی تنها مقصدی است که در آن میتوانیم گلههای ماهی را به دام بیندازیم. اظهاراتی که البته یک روی سکه صیادی فرامرزی صیادان ایرانی است. صیادان در جنوب یا به صیادی تجاری از ماهیهای خوراکی مشغولاند یا روی شناورهای بزرگتر برای صید ماهیان دریای آزاد راهی آبهای بینالمللی میشوند. صیادانی که اغلب کارگران صاحبان لنجها و شناورهای دریایی هستند و از مناطق مختلف سیستانوبلوچستان برای صیادی به جنوب استان میروند و در کنار صیادان بومی راهی این سفرها میشوند. صیادانی که اغلب وضعیت اقتصادی مناسبی ندارند و حالا خانوادههایشان با گرفتارشدنشان در سومالی در کنار فشارهای روحی، فشار اقتصادی بیشتری را نیز تحمل میکنند.

بازی با جان به قیمت نان

وقتی سخن از لنج صیادی به میان میآید معمولا لنجهای کوچک ماهیگیری را به یاد میآوریم، اما لنجهایی که در دریاهای آزاد به ماهیگیری مشغولاند بسیار بزرگتر از لنجهایی هستند که برای حملونقل مسافر یا حتی باربری استفاده میشوند و هرکدام چندین خدمه و سردخانه مجهز با ظرفیت چندین تُن ماهی دارند. مالک یکی از لنجهای ربودهشده از سوی دزدان دریایی سومالی در گفتوگو با «شرق» از گرفتاری سهساله هشت صیادش در دست دزدان دریایی سومالی خبر میدهد و اضافه میکند: علاوه بر آن هشت صیاد اسیر، دزدان دریایی هشت صیاد دیگر را نیز به قتل رساندهاند و پنج نفرشان هم موفق شدهاند یا خود فرار کنند یا به کمک پلیس سومالی آزاد شوند. ما پیگیریهای متعددی برای آزادی صیادان انجام دادهایم، اما متأسفانه با وضعیتی که برای سفارت ایران در سومالی پیش آمده، شرایط خیلی امیدوارکننده نیست. پنج، شش نفر دیگر نیز مانند من لنجهایشان را از دست دادهاند. خانواده ما نسل در نسل صیاد بودهاند و من هم کنار ساحل عمان بزرگ شدهام. پدرم هم صاحب لنج ماهیگیری بود و من نیز از راه صیادی با سپردن لنجم به ملوانان امرار معاش میکردم، ولی حالا با ازدستدادن لنجم سه سال است امکان صیادی ندارم. در گذشته بخش عمده صیادی در منطقه ما محدود به صیادی تجاری بود و بیشتر ماهیگیران با صید ماهیانی مانند ماهی قباد، ماهی شیر، انواع ماهی حلوا و میگو به زندگی مشغول بودند، اما با بزرگترشدن لنجها امکان ماهیگیری صنعتی هم فراهم شد و کمکم لنجهایمان برای صید ماهی تُن راهی آبهای دورتر شدند. شناور من ٣٠٠ تُن ظرفیت بار داشت و مجهز به سردخانه ١٢٠ تنی بود و ما بهاجبار برای صید ماهی مجبور بودیم به دنبال ماهی به سواحل برخی کشورها مانند سومالی نزدیک شویم. البته همه این اقدامات به شکل قانونی انجام میشود و گارد ساحلی آن کشورها هم در برخی موارد حتی نیروی مسلح نیز در اختیار صیادان قرار میدهند و مالیات هم به آن کشور پرداخت میشود. هر سفر دریایی برای ماهیگیری از مبدأ شهرستان کنارک سیستان و بلوچستان بسته به شانس ماهیگیران بین یک ماه و نیم تا دو ماه طول میکشد و ملوانانی نیز که به صید مشغولاند، براساس توافقی که با صاحب لنج انجام میدهند سهمی از صید دارند یا اینکه دستمزد میگیرند. نکتهای که این صیاد به آن اشاره میکند یکی از مهمترین دلایل قبول خطرات صیادی در سواحل سومالی از سوی صیادان ایرانی است. اغلب کارفرمایان در این مناطق برای ایجاد انگیزه در ملوانان و ماهیگیران، آنها را در سود خالص حاصل از ماهیگیری در هر سفر دریایی شریک میکنند. در این وضعیت اگر ماهیگیران نتوانند به اندازه مناسبی از ظرفیت شناور خود ماهی صید کنند عملا سودی در کار نخواهد بود و درآمد حاصل از فروش ماهیها صرف هزینههای سفر دریایی میشود و هر ملوان در نهایت چیزی بین ٢٠٠ تا ٣٠٠ هزار تومان برای دو ماه کار سخت روی آب دریافت میکند. در نتیجه ماهیگیران برای صید کافی مجبور میشوند خطر صیادی در آبهای خطرناک را به جان بخرند و با زندگی خود قمار کنند؛ قماری که یا برای آنها سود دو تا سه میلیون تومانی در هر سفر به همراه دارد یا اسیرشدن به دست دزدان دریایی.

پیشنهاد شراکت به دزدان دریایی

یعقوب دوجی، مدیرعامل اتحادیه سراسری تعاونیهای صیادی ایران، درباره وضعیت صیادی در آبهای آزاد میگوید: ماهیگیران مناطق جنوب کشور مجبورند برای امرار معاش به صید در آبهای آزاد بپردازند، چون صید این نوع از ماهیان فقط در آبهای آزاد ممکن است و ابزارهای صید این ماهیگیران نیز مخصوص صید این نوع ماهیان است و کشورهای مختلفی با معضل ناامنی در آبهای سومالی روبهرو هستند. بهتازگی نیز یکی از شناورهای ما با این مشکل روبهرو شده و دستگاههای مختلف کشور نیز در حال تلاش برای حل مسئله هستند. ما حتی در گذشته راهکارهایی مانند تعامل و سهیمکردن دزدان دریایی در صید را نیز پیشنهاد کردهایم، اما معضلات سیاسی و درگیریهای داخلی در سومالی عملا هر راهکاری را برای پیشگیری از این مسئله غیرممکن کرده است. سود ماهیگیری صنعتی بهنسبت خوب است و بههمیندلیل همچنان با وجود خطراتی که وجود دارد، ادامه پیدا میکند. ما از همه ارگانهای درگیر میخواهیم تلاش کنند امنیت این ماهیگیران افزایش پیدا کند تا تولید ثروت حاصل از آن نصیب کشور شود.