اختلال دوقطبی در سیاست پولی آمریکا

«گپ» منفی طلا

اونس طلا گپ هفته گذشته خود را پر کرد تا پس از هفت روز فعالیت مثبت، روزهای دوشنبه و سهشنبه را کاهشی طی کند. فلز زرد ساعت ۲۱ دوشنبه شب به یکباره افت شدیدی را به ثبت رساند تا پس از مقاومت در قیمت ۱۳۰۳ دلاری در قیمت ۱۲۹۵ دلار بسته شود. فلز زرد در بازار سهشنبه در قیمت ۱۲۹۵ دلار باز شد و تا ساعت ۱۷ عصر تا قیمت ۱۲۸۵ دلار کاهش یافت. طلا روز جمعه بهدنبال انتشار گزارش شاخص قیمت مصرفکننده دچار گپ افزایشی شده بود. گپ در حالتی پدید میآید که قیمت باز و بسته شدن یک کالا در فاصلهای معین پیوستگی خود را از دست بدهد. فاصله قیمت بسته شده در یک بازه با قیمت باز شده در بازه بعدی شدت گپ را مشخص میکند. گپها عموما در روزهای بعد جبران میشوند و این اصل فلز براق را نیز پوشش داد تا اوجگیری روز جمعه به سقوط دوشنبه شب مبدل شود. عامل دیگری که طلا را در روز سهشنبه کاهشیتر کرد به تقویت اندک شاخص دلار مربوط میشد.

دادههای مثبت به سود دلار

شاخص دلار روز سهشنبه خود را در عدد ۳۱/ ۹۳ باز کرد و تا ساعت ۱۷ عصر نزدیک به ۶/ ۹۳ واحد رسید. بهدنبال انتشار شاخص «تولید صنعتی امپایر استیت» نیویورک و ارائه پیشبینیهای مربوط به «بودجه فدرال» آمریکا، دلار به عکس طلا گپ کاهشی روز جمعه خود را اندکی جبران کرد. شاخص امپایراستیت نیویورک به ۲/ ۳۰ واحد رسید که نسبت به پیشبینی ۳/ ۲۰ واحدی، نسبت به ماه پیش ۸/ ۵ واحد رشد داشت و توانست دلار را تقویت کند. بودجه فدرال آمریکا در ماه سپتامبر منفی ۱۱۹ میلیارد دلار پیشبینی شده بود، اما منفی ۱۰۸ میلیارد دلار ثبت شد. پیشبینی این بودجه برای ماه اکتبر (مهر ماه) روز دوشنبه اعلام و مثبت ۶ میلیارد دلار ثبت شد. این پیشبینی مثبت توانست اونس طلا را به سود دلار به زیر بکشد.

بیماری سیاسی

اسکناس پشت-سبز در پی انتظارات انقباضی رشد اندکی داشت، هرچند شاخص دلار بهرغم افت محسوس اونس طلا نتوانست آنطور که باید تقویت شود. کارشناسان و اقتصاددانان ابتلای سیاست پولی و سیاست عمومی آمریکا به «اختلال دوقطبی» را علت این تناقض میدانند. اختلال دوقطبی در علم روانشناسی به حالت شدیدی از بیثباتی اطلاق میشود که منجر به از هم گسیختگی روانی میشود. سیاست پولی نامعین فدرال رزرو همزمان با شدت گرفتن تصمیمهای دوگانه و حتی چندگانه دونالد ترامپ، منجر به ایجاد این اختلال در اتمسفر اقتصاد سیاسی آمریکا شده است. خبرهای منتشر شده در رویترز و برخی خبرگزاریهای معتبر از تغییر موضع و گرایش دونالد ترامپ در انتخاب گزینه اصلی ریاست آتی فدرال رزرو حکایت دارد. همزمان، مواضع رئیسجمهور ایالاتمتحده در مورد مسایل ژئوپلیتیک نیز تناقضهای زیادی به بار آورده است. عملکرد دوگانه ترامپ درباره توافق هستهای ایران، بحران کرهشمالی، طرح کاهش مالیاتی و طرح سلامت «اوباما» و اختصاص بودجه به آن، از مهمترین پارادوکسهای رفتاری وی هستند.

گزینهبازی ترامپ

ترامپ در هفتههای گذشته، ضمن گفتوگو با پنج گزینه ریاست فدرال رزرو، تکانههای متعددی به بازارهای جهانی وارد کرد. لیست پنج نفره ترامپ محوریت مشخصی نداشت و تلفیقی از جناحهایی است که از نظر سیاست پولی در جبهههای مختلف میجنگند. در میان نامزدهای ترامپ، کوین وارش که یک جمهوریخواه از جناح «باز»ها، انقباضیها، است بیشترین شانس را برای تصدی کرسی ریاست داشت و پس از او جنت یلن، رئیس فعلی فدرال رزرو با گرایش به جناح «کبوتر»ها، انبساطیها، قرار گرفته بود. رویترز در گزارش دیروز خود از بالا رفتن شانس «جان تیلور» اقتصاددان مشهور دانشگاه استنفورد خبر داد تا یک «باز» تمامعیار شانس تصدی کرسی ریاست را از «باز» دیگر برباید. این خبر بازار ارز را به سود شاخص دلار پیش برد، اما تناقض در رفتار دونالد ترامپ این روند را متوقف کرد. طبق آخرین خبرها، رئیسجمهور آمریکا قرار است روز چهارشنبه با جنت یلن نیز دیداری داشته باشد و طی این دیدار سنجشی از گزینه «کبوتر»ی خود برای ادامه ریاستش به عمل بیاورد. کمیته بازار باز آمریکا و فدرال رزرو نیز به نوبه خود پارادوکسهای زیادی در مورد نحوه و شدت اعمال انقباض بروز دادهاند. روسای ایالتی فدرال رزرو و اعضای کمیته ۱۲ نفره بازار باز طی سخنرانیهای متعدد خود در چند هفته اخیر آینده سیاست پولی را با تردید مواجه کردند. عدم قطعیت در مورد کنترل یا رهایی تورم، افزایش یا ثابت ماندن نرخ بهره و تعدیل سریع یا به مرور ترازنامه اوراق بهادار از جمله عواملی هستند که یکپارچگی سیاستگذاران پولی را تحتالشعاع قرار دادهاند. رفتار دوقطبی سیاستمداران و سیاستگذاران به پدیدهای نوظهور تبدیل شده که حساسیت ارزش پولی و آتیه اقتصادی این کشور را به شدت افزایش داده است.

متناقضنمایی به نام ترامپ

رفتار تناقضآمیز ترامپ در حوزههای گوناگون همواره مورد توجه زیادی بوده است تا آنجا که نیویورکتایمز و «سایکولوژی تودی» سلامت روانی رئیسجمهور آمریکا را در گزارشهای خود مورد واکاوی قرار داده بودند. تناقضات رفتاری ترامپ در موارد زیادی قابل بررسی است. یکی از این موارد بودجه سلامت است. بودجه ملی که ترامپ برای سال ۲۰۱۸ میلادی به کنگره ارائه داده، از کاهش اختصاص اعتبار به زمینههای رفاهی و افزایش در زمینههای دفاعی حکایت دارد. طرح سلامت عمومی موسوم به «اوباماکر» در دوره پیشین ریاست جمهوری به کنگره ارائه شده بود. با توجه به کاهش بودجه بهداشت و سلامت، آینده اجرای این طرح در هالهای از ابهام قرار گرفت. بودجه دپارتمان سلامت و خدمات اجتماعی برای سال ۲۰۱۸ میلادی ۱۶ درصد نسبت به بودجه سال قبل از آن کاهش داشت. بودجه این دپارتمان برای سال آتی ۱/ ۶۵ میلیارد دلار برآورد شده که نسبت به بودجه اختصاص یافته در سال ۲۰۱۷، ۱/ ۱۵ میلیارد دلار کاهش یافته است. ترامپ در سخنرانیها و توییتهای زیادی طرح اوباما را مورد هجمه قرار داده است. تناقض در اینجا بروز میکند که ترامپ طرح اصلاحشده دیگری در راستای افزایش سلامت به کنگره ارائه داد تا موضع نامشخص خود را در این حوزه به اثبات برساند. از دیگر موارد قابل بررسی موضع ترامپ نسبت به توافق هستهای ایران است. دونالد ترامپ از آغاز کاندیداتوری خود در دفعات زیادی، توافق هستهای ایران را به بدترین توافق تاریخ آمریکا تشبیه کرده است. ترامپ با موضعگیری شدید نسبت به تایید این توافق بینالمللی، بارها از رد کردن آن سخن گفته بود؛ اما در سخنرانی آخر هفته خود شدت عمل مورد انتظاری که طبق اظهاراتش ارائه داده بود را برآورده نکرد. بهدنبال سخنرانی رئیسجمهور آمریکا درخصوص توافق هستهای ایران، کارشناسان مسائل سیاسی خاورمیانه نرمش ترامپ را عجیب توصیف کردند. مورد سومی که در بررسی تناقضهای رفتاری ترامپ مهم است به کسری بودجه آمریکا مربوط میشود. یکی از معروفترین شعارهای تبلیغاتی ترامپ به کاهش کسری عظیم ترازنامه مالی آمریکا مربوط میشد. ترامپ از طریق تریبونهای مختلف با تکیه بر روند رو به رشد اقتصاد آمریکا در دولت او، وعده کاهش کسری بودجه را به عموم داده بود.

با توجه به رویکردی که ترامپ درباره دغدغههای دولتش ارائه داده، بررسی طرح کاهش مالیاتی که وی در هفتههای گذشته معرفی کرده است به نظریه پارادوکس رفتاری او شدت بیشتری میدهد. این طرح با کاهش ۱۵ درصدی مالیات شرکتها همراه است. مشاوران اقتصادی ترامپ، افزایش اشتغال در آمریکا را یکی از مزایای اجرای این طرح معرفی کردهاند. منتقدان این طرح، معتقدند اجرای این طرح هولناک است و باعث افزایش شدید کسری بودجه خواهد شد درحالیکه رئیسجمهور همزمان از سیاست کاهش کسری دولت سخن میراند. ترامپ اجرای این طرح را برای کاهش پیچیدگیهای مالیاتی و کمک به طبقه متوسط الزامی دانسته است؛ درحالیکه مخالفان، این طرح را به سود ثروتمندان میدانند. همفکران ترامپ عنوان میکنند این طرح هزینه خود را با جلوگیری از فرار مالیاتی جبران خواهد کرد اما اکثر اقتصاددانان از کسری چند هزار میلیارد دلاری در بلند مدت خبر میدهند. اتحادیههای کارگری این طرح را بخشش به سرمایهداران خطاب کردهاند. ترامپ در پاسخ به انتقادات به تاکید بر افزایش رشد اقتصادی با اجرای طرح کاهش مالیاتی پرداخته است.