سهم هر ایرانی از نفت به یک‌ششم کاهش یافت

این مساله را روز گذشته یک تحلیلگر مسائل اقتصادی تشریح و عنوان کرده است که حتی اگر درباره قیمت نفت خوشبین باشیم، باید بگوییم تا چند سال دیگر اداره کشور با درآمدهای نفتی دیگر امکانپذیر نیست. سعید لیلاز راهکار رفع این بحران را افزایش درآمدهای مالیاتی دانسته است. این در حالی است که مالیاتستانی در ایران با مشکلات عدیدهای روبهروست.

علاوه بر اینکه میزان فرار مالیاتی در ایران بسیار بالاست، اساسا برخی از نهادها، مالیاتی پرداخت نمیکنند. معافیتهای مالیاتی که بسیاری از کارشناسان مسائل اقتصادی آن را بی منطق میدانند، علاوه بر اینکه دولت را از بخشی از درآمدهای خود محروم میکند، زمینه رقابت ناعادلانه را نیز به وجود میآورد. اکنون فعالان بخش خصوصی در حالی باید به رقابت بپردازند که سازمان مالیاتی در مورد مالیات ستانی از آنها مو را از ماست میکشد، اما رقبای آنها معاف از مالیات هستند.

درآمدهای مالیاتی، بیشتر از درآمدهای نفتی

هنوز جزئیات بودجه سال 97 مشخص نشده است، اما کارشناسان اقتصادی امیدوارند برای سال آینده نیز مانند امسال درآمدهای مالیاتی در بودجه بیشتر از درآمدهای نفتی پیشبینی شود. این در حالی است که چنین برآوردی یک بخش ماجراست و تحقق درآمدهای پیشبینی شده بخش مهمتر کار است. همانطور که عنوان شد فرار مالیاتی یکی از مهمترین مشکلات حال حاضر اقتصاد ایران به شمار میرود. نظام مالیاتگیری ایران به اذعان برخی از کارشناسان پوسیده است و در این نظام پوسیده عدالت مالیاتی به محاق رفته است.

اکنون شهروندان مالیات میپردازند و برای مثال کارمندان دولت قبل از اینکه حقوقشان را بگیرند، مالیاتشان را داده اند، اما آیا تنها این افراد هستند که باید مالیات بپردازند؟ واقعیت این است که دانه درشتها همچنان از مالیات دهی فرار میکنند، در حالی که بر اساس نظریههای توسعه مالیات ارتباط تنگاتنگی با دموکراسی دارد. زمانی که در کشور مالیاتگیری بهدرستی اتفاق بیفتد شهروندان مطالبهگر و دولت پاسخگو خواهد بود، اما برعکس وقتی منبع درآمدی مانند نفت وجود داشته باشد، دولت چندان نیازی به پاسخگویی احساس نمیکند.

لغو معافیتهای مالیاتی بی منطق

یک تحلیلگر مسائل اقتصادی درباره میزان معافیتها و فرار مالیاتی میگوید: به نظر من ملتی که مالیات خود را نمیپردازد، نمیتواند انتظار دموکراسی داشته باشد و نمیتواند انتظار پاسخگویی از حکومت داشته باشد؛دولتی که از درآمد نفت استفاده میکند، جواب ملت خود را نیز نمیدهد. باید باز هم در معافیتهای مالیاتی بازنگری شود.

به گزارش خبرآنلاین، سعید لیلاز میافزاید: هیچمعافیتی از هیچنهاد و سازمانی نباید پذیرفته شده باشد؛ اگر قرار بر معافیت مالیاتی است، بخشهای اقتصادی باید از این معافیتها استفاده کنند نه نهادها و دستگاههای متعلق به این گروه یا آن گروه. ممکن است دولت اعلام کند که من از بخش صادرات مالیات نمیگیرم یا از بخش کشاورزی به دلیل امنیت غذایی یا از سیستان و بلوچستان به دلیل اینکه جزو نقاط محروم است، مالیات نمیگیرم.

اینها سیاستهای روشن و پذیرفته شده است، اما نمیتواند بگوید از بعضیها مالیات نمیگیرم.او با تاکید بر اینکه معافیتهای اقتصادی به سمت بخشهای اقتصادی و مناطق جغرافیایی برود، عنوان میکند: برای بازنگری در معافیتها مالیاتی هم به تکنولوژی، هم به یک بازنگری کلی در جایگاه اقتصادی دستگاههای اقتصادی مختلف نیاز داریم و درعین حال باید به سمت آزادسازی اقتصادی واقعی حرکت کنیم. یعنی بنگاههای اقتصادی کشور را که متاسفانه عمدتا تحت پوشش دولت یا بخش عمومی هستند و صرف نظر از اینکه مالیات میدهند یا نه، کارآمدی ندارند، باید به سمت کارآمدی ببریم. به گفته لیلاز بنابراین ساختار اقتصادی ایران باید از بن دگرگون شود و به سمت آزادسازی اقتصادی و مقرراتزدایی واقعی حرکت کنیم. همچنین باید هدف خصوصی سازی واقعی و رانت زدایی و فسادزدایی در دستور کار قرار بگیرد.

او با بیان اینکه کشور با درآمدهای نفتی قابل اداره کردن نیست، تصریح میکند: تمام دستگاههای کشور بر سر این موضوع باید به یک جمعبندی روشن برسند که این کشور دیگر با درآمد نفت، قابل اداره کردن نیست؛ هر دولتی هم روی کار باشد، این موضوع صحت دارد. او میگوید: من حدسم این است که تا 10 سال آینده درآمدهای نفتی با هر میزان تغییر قیمت نفت نخواهند توانست بیش از هزینه ضروری دولتها را جبران کنند.در واقع در چشمانداز آتی، ما نمیتوانیم انتظار داشته باشیم که حتی با بهبود قیمتهای جهانی نفت خام، درآمدهای مازادی برای کشور ایجاد شود. بنابراین باید این دولت و دولتهای آتی به سمت مالیاتستانی برود.

به گفته لیلاز صادرات نفت خام برای هر ایرانی، طی 40 سال گذشته به یک ششم کاهش یافته است و این مقدار صادرات نفت دیگر قادر به پوشش دادن حوائج دولت و ملت ایران نیست. اگر میخواهیم مثل یونان نشویم باید این موضوع را درک کنیم که دیگر با درآمدهای نفتی و درآمدهای قرضی قادر به اداره دولت نیستیم.

هزینه جاری دولت حدود 320هزارمیلیارد تومان است که کمتر نصف آن را از درآمد مالیاتی تامین میکند و باید آن را دوبرابر کند. او با بیان اینکه ایران با نرخ مالیات ستانی 25درصدی، بهشت مالیاتی دنیاست،خاطرنشان میکند: اگر فعالان اقتصای ایران نمیخواهند با همین نرخ مالیات بدهند نیز جای سوال زیادی را ایجاد میکند؛ البته تاکید میکنم که مالیاتدهندگان حق دارند بگویند معافیتهای نهادی و سازمانی را قبول ندارند که البته حرف درستی است. حق دارند که بدانند مالیاتها کجا خرج میشود. حق دارند که وقتی اظهارنامههای مالیاتی خود را درست پر میکنند، با مالیات مضاعف سازمان امور مالیاتی مواجه نشوند.