تغییر درجه ریسک در بورس

با نگاهی به وضعیت ۳۲۶ نماد حاضر در تابلوی معاملات بورس تهران از منظر نسبت متوسط قیمت بر درآمد (P/ E) میتوان دریافت در حال حاضر این نسبت در ۲۱۳ نماد معاملاتی (معادل ۶۵ درصد) بالای ۶۲/ ۶ (متوسط P/ E بازار در مهر) است. در این خصوص افزایش سودآوری شرکتهای بزرگ سهامی همچون فلزی - معدنیها با توجه به شرایط مناسب نمادهای زیرمجموعه این گروهها (رشد قیمتها در بازارهای جهانی و افزایش نرخ دلار) سبب شد تا این متغیر نسبت به شهریورماه کاهش ۳۳/ ۰ واحدی را تجربه کند.

رصد مهمترین تغییرات قیمت بر درآمد

آمارها نشان میدهد تا پایان مهر ماه، ۱۰۳ شرکت بورسی شاهد افزایش نسبت قیمت بر درآمد بودند. بیشترین میزان افزایش P/ E به یکی از نمادهای کوچک بازار سهام اختصاص پیدا کرد. بر این اساس شرکت تولید فیبر ایران با ارزش بازار حدود ۵۸ میلیارد تومانی به دلیل تعدیل منفی ۷۶ درصدی سود هر سهم، شاهد افزایش قابل توجه نسبت قیمت بر درآمد به میزان ۷۲/ ۱۰۳ واحد بود. پس از «چفیبر» نیز نماد معاملاتی شرکت سایپا آذین بیشترین رشد P/ E را تجربه کرد. به این ترتیب «خاذین» نیز با توجه به تعدیل منفی ۷۸ درصدی سود هر سهم در پیشبینی درآمد ۶ ماهه، شاهد افزایش بیش از ۴۶ مرتبهای نسبت قیمت بر درآمد بود.  در این میان، نماد معاملاتی شرکت سایپا از جمله شرکتهای متوسط بازار بود که با ارزش بازاری بالغ بر ۴ هزار و ۲۱۷ میلیارد تومان، با توجه به تعدیل منفی ۲۰ درصدی سود هر سهم خود، شاهد افزایش ۶/ ۱ واحدی نسبت P/ E بود.  در آن سو اما شرکت سرمایهگذاری توسعه آذربایجان با توجه به تعدیل مثبت قابل توجه سود هر سهم به میزان ۶۸۰ درصد، شاهد بیشترین میزان کاهش نسبت قیمت بر درآمد بود. «وآذر» با انتشار اصلاحیه اولین پیشبینی درآمد هر سهم برای سال منتهی شهریور ۹۷، سود هر سهم خود را از ۵ به ۳۹ ریال تبدیل کرد. این تعدیل مثبت سنگین سبب شد تا P/ E مهر «وآذر» نیز کاهش ۴۴/ ۸۷۰ واحدی را تجربه کند. «ددام» نیز در مهرماه با توجه به تعدیل مثبت ۲۰۰ درصدی سود هر سهم خود شاهد کاهش ۶۷/ ۶۹۱ واحدی نسبت قیمت بر درآمد بود. در میان بزرگان بورسی نیز شاهد تعدیل نسبت قیمت بر درآمد بودیم. بر این اساس «فولاد» با توجه به افزایش سود هر سهم خود از ۳۰۲ ریال به ۵۳۸ ریال (معادل ۷۸ درصد)، با تعدیل ۵/ ۲ واحدی نسبت P/ E همراه شد.

سهام بورسی از منظر P/ E

براساس آخرین قیمتهای موجود برای سهام در پایان مهر ۹۶، بیشترین نسبت قیمت بر درآمد (P/ E) مربوط به یکی از شرکتهای فعال در گروه کانی غیرفلزی است، بهطوریکه سهام شرکت سایپا شیشه با برآورد سود ۲ ریالی، نسبت قیمت به درآمد ۷۴۹ واحدی را به خود اختصاص داده تا از این منظر، جایگاه اول بیشترین P/ E را در اختیار خود داشته باشد. رتبه دوم نیز به کارخانجات کمکفنر ایندامین تعلق گرفت. به این ترتیب نسبت P/ E، «خکمک» با سود پیشبینی شده ۲ ریالی برای سال مالی منتهی به اسفند ۹۶، رقم ۵/ ۶۵۶ واحد اعلام شد. سهام کارخانجات کاشی و سرامیک حافظ نیز با نسبت ۲/ ۶۳۶ واحدی در جایگاه سوم بیشترین میزان P/ E قرار گرفته است. در مجموع در حال حاضر تعداد ۱۸ نماد با نسبت قیمت بر درآمد بالای ۱۰۰ واحد در تابلوی بورس مورد معامله قرار میگیرند و ۱۲۴ نماد با نسبت P/ E دو رقمی و بالاتر از ۱۰ واحد در بازار سهام وجود دارند. همچنین طبق آمارهای موجود، ۱۶۰ نماد معاملاتی در بورس تهران، دارای P/ E مثبت و زیر ۱۰ واحد هستند. یکی از مشکلات موجود درخصوص محاسبه نسبت قیمت بر درآمد مربوط به شرکتهایی است که سودآور نبوده و از اینرو EPS منفی دارند. بر این اساس محاسبه P/ E درخصوص سهام این شرکتها محلی از اعراب ندارد. در حال حاضر ۲۴ نماد بورسی به دلیل پیشبینی زیان در این گروه قرار میگیرند.

نگاهی به وضعیت برخی صنایع بورسی

براساس آخرین قیمتهای موجود برای سهام در پایان مهر ۹۶، بیشترین نسبت قیمت بر درآمد مربوط به صنعت محصولات چوبی است. به این ترتیب این گروه با تک نماد «چفیبر» و نسبت قیمت بر درآمد ۵۶/ ۱۴۱ مرتبه در صدر دیگر صنایع بورسی قرار گرفته است. رتبه دوم بالاترین P/  E در میان صنایع بورسی نیز به میزان ۱۴/ ۷۸ واحد به گروه محصولات چرمی با تک نماد «وملی» اختصاص پیدا کرده است. نکته قابل توجه در این گزارش اما EPS منفی گروه بانکی در زمان تهیه گزارش است. بر این اساس به واسطه شناسایی زیان بانک صادرات بهعنوان بزرگترین بانک حاضر در گروه (از لحاظ ارزش بازار) به میزان ۲۴۵ ریال برای هر سهم در کنار زیاندهی بانک تجارت به میزان ۲۶۸ ریال برای هر سهم، رقمی منفی را به کسر نسبت قیمت بر درآمد این صنعت تحمیل کرد تا این صنعت تنها گروهی باشد که بازار قادر به محاسبه P/ E برای آن نیست.

فلزی - معدنیها: همانطور که پیش از این به دفعات در گزارشهای «دنیای اقتصاد» بررسی شد، طی ماههای گذشته با توجه به رشد قیمتها در بازارهای جهانی و افزایش نرخ دلار شاهد پیشتازی گروههای وابسته به بازارهای کالایی (کامودیتیها) بودیم، بهطوری که از ابتدای تابستان تا پایان مهرماه، گروههای فلزات اساسی و کانههای فلزی به ترتیب با ثبت بازدهی ۴۷ و ۳۳ درصدی در صدر دیگر صنایع بورسی قرار داشتند. تعدیل نسبت P/ E بازار نیز تا حدود زیادی با افزایش سودآوری این صنایع بورسی در ارتباط است. در این خصوص بررسی گزارشهای ۶ماهه نشان میدهد از ۱۷ نماد فلزی که پیشبینی درآمد هر سهم خود را بر اساس عملکرد ۶ ماهه منتشر کردهاند، تنها ۳ شرکت با تعدیل منفی سود هر سهم مواجه شدند. از ۹ نماد فعال در میان معدنیها نیز هیچ شرکتی با تعدیل منفی در گزارشهای ۶ماهه همراه نشد. موضوعی که سبب تعدیل محسوس نسبت قیمت بر درآمد این شرکتها شد. به این ترتیب P/ E گروه فلزات اساسی از ۵۲/ ۷ مرتبه در شهریورماه به ۸۳/ ۵ مرتبه در مهرماه کاهش پیدا کرد. معدنیها نیز شاهد تعدیل این نسبت بودند.

شیمیاییها: عنوان بزرگترین صنعت بورسی در حال حاضر با ارزش بازاری بالغ بر ۷۱ هزار میلیارد تومان در اختیار گروه محصولات شیمیایی است. در این گروه ۲۹ شرکت قرار گرفتهاند. در این میان شرکت صنایع پتروشیمی خلیجفارس بیشترین ارزش بازار به میزان ۲۵ هزار میلیارد تومان را نهتنها در میان شیمیاییها بلکه در میان ۳۲۶ شرکت مورد بررسی از آن خود کرده است. «فارس» که در حال حاضر ۳۵ درصد از کل ارزش این گروه را در اختیار گرفته است، نسبت قیمت بر درآمد خود را نیز ۱۳/ ۶ مرتبه گزارش داده است. بیشترین میزان P/  E این گروه به شرکت بینالمللی محصولات پارس به میزان ۵/ ۵۲۷ واحد تعلق گرفته و کمترین نسبت قیمت بر درآمد نیز به میزان ۱۳/ ۱۶ مرتبه از آن «شپمچا» شده است. همچنین از میان ۲۹ شرکت حاضر در گروه محصولات شیمیایی، ۵ شرکت در آخرین گزارش ارسالی زیان شناسایی کردهاند که شامل پلیاکریل ایران، پتروشیمی فارابی، پتروشیمی آبادان، تولید مواد اولیه الیاف مصنوعی و شیمیایی ارس پامچال میشوند. «شفارا» بهعنوان زیاندهترین نماد این گروه، در آخرین پیشبینی خود بر اساس عملکرد ۶ماهه با سرمایه ۱۵ میلیارد تومانی به ازای هر سهم ۲۰۵۴ ریال زیان اعلام کرد.

خودروییها: گروه خودرو و ساخت قطعات یکی از گروههای بزرگ و فعال بازار سهام است که اغلب اوقات، در جهتگیری و حرکت بازار نقشی مهم و بسیار تاثیرگذار داشته است. ارزش این گروه بیش از ۱۴هزار میلیارد تومان است و افزون بر ۴ درصد از بازار کل را در اختیار دارد. در مجموع از میان ۳۰ شرکت مورد بررسی در گروه «خودرو و ساخت قطعات» ۷ شرکت در آخرین گزارش ارسالی خود روی سامانه کدال زیان شناسایی کردهاند. این شرکتها شامل ایرانخودرو دیزل، صنعتی محورسازان ایرانخودرو، رینگسازی مشهد، سایپادیزل، لنت ترمز ایران، صنایع ریختهگری ایران و فنرسازی خاور میشوند. همچنین ۴ شرکت در این گروه، نسبت قیمت به درآمد سه رقمی داشتهاند. بالاترین P/ E این گروه را کارخانجات کمکفنر ایندامین به میزان ۵/ ۶۵۶ مرتبه با برآورد سود ۲ ریالی به خود اختصاص داده است. رشد قیمت حدود ۳ درصدی «خکمک» طی معاملات مهرماه، از مهمترین دلایل افزایش ۱۷ واحدی P/ E این شرکت است. «خساپا» و «خودرو» نیز که بیشترین سهم از ارزش این گروه را در اختیار داشته و بهعنوان لیدرهای گروه خودرو و ساخت قطعات شناخته میشوند، به ترتیب نسبت قیمت به درآمد ۵/ ۹ و ۱۴/ ۲۲ مرتبه را در اختیار دارند.