کاستی‌های اقامت

به باور بخشی از فعالان توریسم کشور، برگزاری همایشها و دعوت از هیاتهای تجاری به ایران همزمان با فصول اوج سفر گردشگران خارجی به کشور موجب ایجاد این مازاد تقاضا میشود و صرفا اگر برنامهریزیها در تقویم گردشگری کشور ساماندهی شود، بخش قابل توجهی از این کمبود زیرساخت مرتفع خواهد شد. با این حال، با توجه به نرخ روبه رشد و صعودی گردشگرانی که از ایران بازدید میکنند، نمیتوان لزوم توسعه واحدهای اقامتی و هتلها را بهخصوص در شهرهای توریستی ایران، کتمان کرد. تعدادی از فعالان گردشگری و هتلداری کشور درخصوص این معضل که دامنگیر توریسم ایران شده است با «دنیای اقتصاد» گفتوگو کردند و با اشاره بهجنبههای مختلفی از این مشکل، بر لزوم افزایش واحدهای اقامتی تاکید کردند.

سیدهادی شیرازی، دبیر جامعه تورگردانان ایران، در اینباره با اشاره به عدم تناسب زیرساختهای اقامتی شهرهای توریستی کشور با میزان تقاضایی که از طرف گردشگر در فصل اوج سفر صورت میگیرد، تصریح میکند: «واحدهای اقامتی موجود هم کمتعداد هستند و هم از استانداردهای لازم برخوردار نیستند. از سوی دیگر، زیرساختهای گردشگری کشور تناسبی با انبوه گردشگرانی که به ایران سفر میکنند، ندارد و تاسیسات موجود ماحصل اقدامهای شخصی بخشخصوصی است؛ نه نتیجه اقدامات علمی که متناسب با تعداد گردشگر، نیازهای زیرساختی را سنجیده باشد.»

در همین زمینه سیدمحمدعلی اشرفواقفی، نایبرئیس جامعه تورگردانان ایران نیز با اشاره به اینکه به استثنای گردشگران زیارتی، فصل عمده سفر به ایران بهار و پاییز است و در این دو فصل گردشگران فرهنگی بسیاری از اروپا و آمریکا به کشور سفر میکنند، تاکید میکند: «در این بازه شدیدا در تعداد واحدهای اقامتی کمبود داریم؛ از طرف دیگر بهدلیل عدم برنامهریزی صحیح، بیشتر همایشها و نمایشگاهها نیز در بهار و پاییز برگزار و همین تعداد واحدهای محدود موجود که قابل ارائه به گردشگر هستند وقف هیاتهای تجاری میشود؛ درحالیکه با برنامهریزی مناسب بهراحتی میتوان این مساله را مدیریت کرد و الزامی برای برگزاری این برنامهها در زمان اوج سفر به کشور وجود ندارد.»

همچنین یک عضو هیاتمدیره کانون انجمن صنفی راهنمایان گردشگری سراسر کشور با اشاره به پیامدهای مثبت برجام درخصوص افزایش استقبال گردشگران خارجی از سفر به ایران اظهار میکند: «کمبود هتل و واحد اقامتی در مقطع کنونی مقداری طبیعی است، چراکه پیش از این جهش، گردشگر چندانی به ایران سفر نمیکرد.» مهسا مطهر تصریح میکند: «با این وجود وضعیت کمبود واحدهای اقامتی در فصول اوج سفر بسیار بغرنج است و باید به هر ترتیبی که هست هرچه زودتر سرمایهگذاران را به حضور در این عرصه تشویق کنند؛ چراکه هتلسازی فرآیندی زمانبر است و نباید به از دست دادن فرصتها ادامه داد.»

با این حال رئیس اتحادیه هتلداران اصفهان معتقد است که مشکلاتی اساسیتر از کمبود واحدهای اقامتی در صنعت توریسم ایران وجود دارد. مهدی نریمانی میافزاید: «هتلسازی آخرین حلقه زنجیره توسعه گردشگری است که باید به آن نگاه شود و پیش از آن باید تمام زیرساختهای لازم آماده و مهیا شده باشند. هتلسازی عرصهای است که آن را باید به دست بخشخصوصی سپرد. این امر موجب میشود که در این حوزه رقابت شکل بگیرد و این رقابت موجب ارتقای کیفیت خدمات و اصلاح خودبهخودی قیمتها خواهد شد.»

مساله کمبود واحدهای اقامتی و اتاقهای هتلها درحالی است که کسبوکار هتلداری با مسائلی از جمله عدم امکان قانونی برای نرخگذاری آزاد اجاره اتاقها روبهرو است. بهباور فعالان این حوزه، نداشتن اختیار در قیمتگذاری یکی از مهمترین عواملی است که از رغبت حضور سرمایهگذاران در این عرصه کاسته است و بهنوعی این عدم مشارکت سرمایهگذاران، کشور را با بحران کمبود مراکز اقامتی در فصول اوج سفر مواجه ساخته است.

از طرف دیگر، آزاد نبودن نرخ هتلها مخل فعالیت اقتصادی همین تعداد محدود هتلها و مراکز اقامتی موجود نیز شده است؛ بهطوریکه هتلداران از قدرت عمل لازم برای انعطاف دادن به محدوده قیمتهای خود بهفراخور فصل و ایام سال برخوردار نیستند. همین امر موجب شده کسبوکار هتلها در فصول کاهش سفر با رکود عمیقی همراه شود؛ چراکه هتلداران نمیتوانند از طریق کاهش در قیمت کالای خود، برای مصرفکننده جذابیت ایجاد کنند.