مکان‌یابی بورس در مدار رونق

بازار سهام در هفته جاری یک گام صعودی ۵/ ۱ درصدی دیگر برداشت تا با افزایش بازدهی از ابتدای سال به سطح ۷/ ۱۵ درصد، شاخص کل در فاصله نیم درصد از قله تاریخی دیماه ۹۲ قرار گیرد. بنابراین، در صورت عدم وقوع رخداد غیرمنتظره در هفتههای آینده بازدهی متوسط بازار سهام برای نخستین بار پس از چهار سال پا به محدوده مثبت میگذارد.  در همین حال، افزایش ارزش روزانه معاملات خرد در بازار سرمایه به محدوده بیش از ۲۰۰ میلیارد تومان بارقه امید برای امکان تداوم این رونق پس از رکوردشکنی شاخص را فراهم کرده است. در بین عوامل موثر بر وضعیت بازار نیز قیمتهای جهانی از ثبات خوبی بهره بردهاند و قیمتهای ارز با شیب ملایمی در حال افزایش است. به این ترتیب میتوان گفت موج صعودی کنونی در بازار سهام از پشتوانه بنیادی نیز برخوردار است.

احیای امید به رشد بورس

با وجود آنکه موج رونق ملایم در بازار سهام از ابتدای سال با افت و خیزهایی همراه بوده اما در شرایط کنونی با نزدیک شدن رقم شاخص کل به قله تاریخی، جنب و جوش معاملهگران بیشتر شده و همزمان، امیدواریها به تداوم موج صعودی هم بیشتر از قبل شده است. شکست قله تاریخی نیز از جنبه نمادین برای بازار سرمایه مهم است و میتواند با جلب نگاهها به سمت بورس، زمینهساز تداوم و حتی تشدید رونق بازار شود.واقعیت این است که در بورس تهران رفتار صعودی ملایم پس از تثبیت، به تدریج تشدید و در نهایت وارد فاز هیجانی میشود و از این رو چرخههای رفتاری بورس بهصورت سیکلهای رکود و رونق متوالی قابل رصد است. اکنون نیز چهار سال پس از دوران رشد حبابی قیمتها در سال ۹۲، بار دیگر بازار سهام سیکل اصلاح خود را تکمیل کرده و برای ورود به یک دوره رونق آماده میشود.  در این میان، تضعیف مهمترین رقیب یعنی نرخ سود بانکی هم به کمک سهامداران آمده و منابع سرگردان را تا حدی به سمت بازار جذب کرده و میکند. از این رو در صورت ثبات متغیرهای کنونی به ویژه نرخهای جهانی کالا میتوان به تداوم رونق کنونی و حتی تقویت آن پس از عبور شاخص از قله ۸۹۵۰۰ واحدی امیدوار بود.

آلارم سکه به بازارها

از اتفاقات عجیب هفته جاری شکست سقف حباب قیمت سکه بهارآزادی در بازار تهران بود. حباب سکه به شرایطی اطلاق میشود که این کالای گرانبها با ارزشی فراتر از معادل ارزش طلای آن مورد داد و ستد قرار میگیرد. بروز پدیده حباب سکه از ابتدای دهه ۹۰ در بازار ایجاد شد و اوج آن به میزان تقریبا ۱۵ درصد ثبت شده بود. در هفته جاری با عبور قیمتهای سکه از مرز ۵/ ۱۴ میلیون ریال و ادامه رشد پرشتاب آن، حباب مزبور سقف تاریخی خود را شکسته و به بیش از ۱۷ درصد رسیده است. یکی از دلایلی که در بیان علل این اتفاق بیان میشود عبارت از ورود سرمایهگذاران جدید به این بازار پس از کاهش نرخ سود بانکی است که التهاب تقاضا و عقبنشینی عرضه را موجب شده است.اهمیت این اتفاق برای سایر بازارهای سرمایهگذاری از جمله بورس از این جهت است که اتفاق مشابهی در اوایل دهه ۹۰ نیز در بازار سکه افتاد و حباب سکه تقریبا همزمان با حرکت قیمت سایر داراییها از جمله ارز و سهام و مسکن، به اوج رسید. این اتفاق از یک منظر نشانگر وجود نقدینگی سرگردان و قدرت بالای آن است که میتواند با ایجاد فاصلههای معنادار در قیمت داراییها از ارزش ذاتی، شرایط حبابی را موجب شود. اکنون نیز با کاهش نرخ سود بانکی، نشانههای اولیه از حرکت نقدینگی در بازار سکه به اذعان رئیس اتحادیه طلا و جواهر مشاهده شده است که میتواند احتمال اتفاق مشابه در سایر بازارها را نیز مطرح سازد. از این رو سرمایهگذاران بازار سهام نیز باید گوش به زنگ امکان بروز تحولات مشابه از محل هجوم نقدینگی سرگردان به سایر بازارها از جمله بورس و تبعات کوتاهمدت تورمی آن باشند.

پیشنهاد خوب کانون کارگزاران

اخیرا دبیر کل کانون کارگزاران خبر از ارائه پیشنهادی به سازمان بورس داده که بر مبنای آن تسویه وجه معاملات سهام به جای سه روز بعد در همان روز بعد از معامله انجام شود. کوتاه کردن زمان تسویه وجه معامله مزایای متعددی دارد که بر مبنای آن در بسیاری از بورسهای بینالمللی نیز تجربه شده و باعث حرکت به سمت هر چه کوتاهتر کردن این فاصله شده است.  این اقدام یکی از مهمترین ریسکهای بازار را که عبارت از ریسک عدم ایفای تعهدات طرف خریدار است کاهش میدهد؛ به ویژه آنکه در بورس تهران اخیرا مشکلات عمدهای در اثر این اتفاق یعنی عدم ایفای تعهدات مشتریان حقیقی ایجاد شد که تبعات سنگین آن به چند شرکت کارگزاری نیز سرایت کرد. این اقدام علاوه بر کاهش ریسک کلی، در افزایش نقدشوندگی بازار هم مهم تلقی میشود.در همین حال، باز هم بر اساس تجربه بینالمللی معمولا انتقال مالکیت نیز بر اساس تسویه سهام صورت میگیرد در حالی که در بورس تهران بین زمان این دو تفاوت وجود دارد که در این زمینه نیز جا برای ارتقای قوانین به منظور کاهش هر چه بیشتر ریسک کارگزاران و نیز میزان تخلفات وجود دارد. در هر صورت، باید این پیشنهاد مترقی کانون کارگزاران را به فال نیک گرفت و امیدوار بود با استقبال از آن در بدنه سازمان بورس، بازار سرمایه کشور یک گام دیگر به اجرای استانداردهای جهانی نزدیک و از منافع آن بهرهمند شود.