دموکراسی کمتر؛ اقتصاد مدرن‌تر

هنوز مدت زمان پادشاهی جدید ملک سلمان به عدد یک سال نرسیده بود که تغییراتی در صفوف شاهزادگانی که در انتظار رسیدن به پادشاهی در این کشور بودند ایجاد کرد و پسرش را بهعنوان ولیعهد انتخاب کرد تا محمد بن سلمان دستیابی به قدرت و نفوذ بیشتر در این کشور را بیش از همیشه به خودش نزدیک تر ببیند. یک سال بعد از این تغییرات امیر محمد از برنامه اقتصادی و تغییرات اجتماعی خود در عربستان سعودی پرده برداشت و اعلام کرد که به دنبال پایان دادن به وابستگی این کشور به نفت است. این برنامه اقتصادی و اجتماعی که «چشم انداز ۲۰۳۰» نام دارد میزان درآمد غیرنفتی عربستان سعودی را به ۶۰۰ میلیارد ریال سعودی (۱۶۰ میلیارد دلار) تا سال ۲۰۲۰ افزایش خواهد داد. امیر محمد اعلام کرد که به دنبال آن است که بزرگترین صندوق مستقل پولی را به ارزش ۳ تریلیون دلار در این کشور و با هدف تضمین خصوصیسازی آرامکو، شرکت نفت دولتی عربستان سعودی، ایجاد کند.

در این برنامه چشم انداز همچنین تغییرات در سیستم آموزشی افزایش مشارکت زنان در بازار کار و سرمایهگذاری در بخش تفریحات با هدف کمک به ایجاد شغل برای جوانان در این کشور نیز در نظر گرفته شده است. ژوئن گذشته بود که انتظار کوتاه مدت محمد بن سلمان برای رسیدن به سمت ولیعهدی عربستان سعودی به پایان رسید و ملک سلمان در اقدامی غیرمنتظره و خارج از چارچوب چرخه به قدرت رسیدن در این کشور با کنار گذاشتن «محمد بن نایف» ولیعهد، پسر جوانش را به این سمت انتخاب کرد تا عملا قدرت در عربستان سعودی به شاهزاده جوان ۳۲ ساله با روحیه تهاجمی و بلندپروازانه منتقل شود. اینجا بود که محمد بن سلمان با قدرت بیشتری برنامههای سیاسی و اقتصادی خود را با هدف تثبیت جایگاهش در این کشور و همچنین منطقه و جهان در پیش گرفت.

نخستین و مهمترین گامی که در این بخش وی برداشت این بود که بخشی از کمک هزینه ها، پاداشها و مزایای مالی به کارمندان بخش دولتی و پرسنل نظامی را کاهش داد. در سپتامبر گذشته مخالفان سیاستهای محمدبنسلمان سرکوب شدند. بیش از ۲۰ روحانی پرنفوذ و روشنفکران به اتهام همکاری با احزاب خارجی علیه امنیت عربستان سعودی بازداشت شدند. یک ماه پس از آن اما محمد بن سلمان جهان را شگفتزده کرد و عنوان تنها کشور جهان که زنان در آن حق رانندگی نداشتند را از عربستان برداشت. امیر محمد با وجود مخالفت محافظهکاران اما اعتبار بیشتری به برنامه چشم انداز خود داد و ممنوعیت رانندگی زنان در این کشور را برداشت. و در اکتبر گذشته بود که ولیعهد اعلام کرد به دنبال بازگشت به اسلام میانه رو در این کشور است و این موضوع بخش کلیدی برنامه وی برای مدرنیزه کردن عربستان سعودی است. وی همچنین از سرمایهگذاری ۵۰۰ میلیارد دلاری برای ساخت یک شهرک اقتصادی تفریحی در این کشور با نام «نیوم» خبر داد.

یک ماه پس از آن محمد بن سلمان سیاست ضد فساد در پیش گرفت که به بازداشت بیش از دهها نفر از شاهزادگان و مقامات سابق این کشور منجر شد. تحلیلگران بر این باور هستند که این اقدام محمد بن سلمان با هدف از میان برداشتن موانع نهایی در مسیر رسیدن وی به پادشاهی در عربستان سعودی است. موضوعی که از هفته گذشته بسیاری از رسانههای خارجی به آن پرداخته و تاکید کردند که در روزهای آتی ملک سلمان از قدرت کنارهگیری خواهد کرد و پسرش قدرت را در عربستان سعودی به دست خواهد گرفت. تحلیلگران بر این باور هستند که محمد بن سلمان با الگوگیری از غرب به دنبال قراردادن عربستان در مسیر حرکت به سمت اصلاحات اقتصادی و اجتماعی و در نتیجه باز کردن فضای اجتماعی در این کشور است. موضوعی که با شک و شبهات فراوان روبهرو است. بازداشتهای اخیر در این کشور نشان میدهد که به نظر نمیرسد این اصلاحات در عرصه آزادی بیان و آزادی رسانه و حرکت این کشور در مسیر دموکراسی و برگزاری انتخابات آزاد باشد.