بسته ویژه ترافیکی برای قلب تاریخی پایتخت

جلسه هفته گذشته کمیسیون عمران و حملونقل شورای شهر تهران به بررسی مشکلات ترافیکی منطقه ۱۲ اختصاص داشت و کلیات برنامه شهرداری تهران برای مقابله با این مشکلات در جلسه مذکور تشریح شد. هدف نهایی مدیریت شهری، خودروزدایی از معابر منطقه ۱۲ به منظور کاهش ازدحام ترافیک و سکونتپذیر کردن این منطقه بوده و بنا دارد برای تحقق آن از ابزارهای مشخصی در قالب یک بسته ترافیکی استفاده کند. یکی از این ابزارها، پیادهراهسازی است. شهرداری منطقه ۱۲ با توجه به کاهش ۳۰ درصدی آلودگی هوا در محدوده خیابان ۱۵ خرداد بعد از تبدیل شدن به «پیادهراه» در سال ۸۶، سیاست توسعه پیادهراهها را در دستور کار خود قرار داده است. بهطور کلی برنامههای ترافیکی آتی منطقه ۱۲ در وهله اول با اولویتبخشی به مسیرهای ویژه عابر پیاده طراحی شده است و پس از آن سلسله مراتب اولویتهای حملونقلی منطقه ۱۲ به ترتیب به حملونقل عمومی، حملونقل پاک (دوچرخه)، ساماندهی حملونقل بار و در نهایت به خودروی شخصی اختصاص یافته است.

افق شهرداری منطقه ۱۲ این است که تمام ناوگان حملونقل عمومی قلب تاریخی تهران اعم از اتوبوس، تاکسی و حتی موتورسیکلتهایی که به حمل بار و مسافر اشتغال دارند، پاک (برقی) باشد. با توجه به محدودیت مالی برای تحقق این ایده، پیشنهاد منطقه ۱۲ استفاده از ظرفیت بخش خصوصی است، موضوعی که در پیادهراه ۱۵ خرداد آن را تجربه کرده است. در این محور پیش از این ونهای بنزینی با تحمیل هزینه به شهرداری، نسبت به جابهجایی شهروندان متقاضی اقدام میکردند اما اکنون ونهای برقی در این مسیر توسط بخش خصوصی به کار گرفته شده و ماهانه ۱۱۳ میلیون تومان درآمد برای شهرداری ایجاد کرده است. از دیگر ابزارهایی که شهرداری تهران قرار است با هدف خودروزدایی در منطقه ۱۲ استفاده کند، قطار سبک شهری (LRT) است که مطالعات آن برای اجرا در محور جمهوری – بهارستان در حال انجام است.

افزایش سرعت اتوبوسهای منطقه ۱۲ از دیگر برنامههای آتی منطقه ۱۲ است. به اعتقاد مدیران ترافیکی این منطقه، از آنجاکه در دوره گذشته مدیریت شهری، حملونقل عمومی در اولویت قرار نداشت، در حال حاضر سرعت حرکت اتوبوسها به زیر نرخ متوسط سرعت خودروها در پایتخت رسیده و در ساعات پیک ۱۰ کیلومتر بر ساعت است. در چنین شرایطی طبعا مطلوبیت خطوط اتوبوسرانی کاهش یافته و خودروهای شخصی که سرعت تردد بالاتری در منطقه دارند، بیشتر مورد استفاده قرار میگیرند. این در حالی است که با اختصاص خطوط ویژه به اتوبوس و دوچرخه، سهم حملونقل انسانمحور و عمومی از معابر موجود منطقه ۱۲ کسر میشود و بخش ناچیزی در اختیار خودروهای شخصی قرار میگیرد. از سوی دیگر روزانه ۱۰ هزار تاکسی غیرمجاز با هدف سرویس دربستی و حمل بار به این منطقه ورود میکنند که قرار است با تکمیل دوربینهای نظارتی این منطقه در آینده نزدیک نسبت به شناسایی آنها اقدام و برخورد لازم از سوی تاکسیرانی صورت گیرد.

تاکسی غیرمجاز به تاکسیهایی اطلاق میشود که پلاک آنها به سرویسدهی در منطقه دیگری اختصاص دارد و با این حال در ساعاتی از روز به جای سرویسدهی در منطقه خود، به سایر مناطق سر میزنند. یکی دیگر از مشکلات ترافیکی منطقه ۱۲، جریان عبوری از این منطقه است که مقصد آن خارج از منطقه ۱۲ بوده اما به دلیل ترافیک سنگین معابر بزرگراهی اطراف منطقه ۱۲، وارد محدوده شهری شده و شریانهای درجه یک و دو نظیر خیابان مصطفی خمینی را جایگزین میکنند. این در حالی است که ناحیه تجاری مرکزی صرفا باید مقصد سفر باشد و ترافیک عبوری نباید به معابر آن تحمیل شود. بر اساس گزارش سردار مهماندار، رئیسپلیس راهور تهران بزرگ، در خیابان مصطفی خمینی بهطور متوسط ۱۳۰۰ خودرو در ساعت، صرفا از منطقه۱۲ عبور میکند در حالی که اگر ترافیک معابر بزرگراهی اطراف روان باشد، قاعدتا این خودروها عبور از مرکز پرتراکم شهر را در حالی که مقصد آنها نیست، انتخاب نخواهند کرد.

از دیگر ابزارها برای کاهش ازدحام ترافیک در منطقه ۱۲، افزایش هزینه پارک حاشیهای در این منطقه است. شهرداری منطقه ۱۲ بر این باور است که باید در مرکز تجاری شهر همچون همه شهرهای دنیا، هزینه توقف خودرو افزایش یابد تا جذابیت استفاده از خودروی شخصی در این منطقه کاهش یابد. البته سیاست مذکور صرفا در راستههای تجاری قابل اجرا به نظر میرسد. چراکه پرهزینه شدن پارک حاشیهای با سیاست بازگشت سکونت به این منطقه در تعارض است و باید در این رابطه مطالعه دقیقتری صورت گیرد. پیروز حناچی، معاون فنی و عمرانی شهرداری تهران نیز در این جلسه، بر ضرورت مقابله با پدیده «شبمردگی» در منطقه ۱۲ تاکید کرد و گفت: در برخی از محلههای این منطقه شبمردگی فاجعهبار است. بهعنوان مثال در خیابان لالهزار تنها یک خانواده سکونت میکند که آنها نیز به دلیل اشتغال به سرایداری در این نقطه ساکن هستند. در حال حاضر جمعیت شب منطقه ۱۲ حدود ۲۵۰ هزار نفر بوده و این در حالی است که جمعیت روز آن به بیش از یک میلیون و ۸۰۰ هزار نفر میرسد.

حناچی در مورد پروژه میدان امام خمینی(ره) تحت عنوان «نوسازی ساختمان تاریخی بلدیه» که در دوره قبلی مدیریت شهری کلید خورد، گفت: اصل این پروژه بد نیست، اما برای اینکه شکست نخورد، باید از ابتدا به مساله دیگر ذینفعان نیز توجه شود تا این پروژه نیز به سرنوشت پیادهراه ۱۷ شهریور دچار نشود. وی پیشنهاد داد در این محدوده سه محور اصلی ویژه تردد پیاده، تاکسی و اتوبوس اختصاص یابد. وی خواستار مطالعه الگوهای جهانی در این باره شد و افزود: در شهر لندن یک میدان اصلی طراحی شده که اغلب جشنهای مهم نظیر جشن سال نو در آنجا برگزار میشود. میدان امام خمینی (ره) هم ظرفیت تبدیل شدن به چنین میدانی را دارد که باید همزمان با اجرای پروژه بلدیه ساماندهی آن تعیین تکلیف شود.