چتر چین روی بازار پتروشیمی جهان

همچنین توافقهای محدودیت تولید توسط کشورهای اوپک و روسیه بهعنوان محرکهایی برای تقویت قیمت در آینده محسوب میشوند که تمام این موارد یکی از مهمترین بازارهای کالایی یعنی نفتا را تحت تاثیر خود قرار میدهد که این مساله میتواند روی تولیدات صنایع پتروشیمی دنیا اثرگذار باشد. در این بین بر اساس گزارش ICIS طی سال جاری تا کنون قیمت نفتا به رقم ۴۷۹ دلار در هر تن بر اساس ارقام CRF چین رسیده و این در شرایطی است که این موسسه رقم ۵۴۱ دلاری را برای هر تن از این محصول از نوامبر ۲۰۱۷ تا مارس ۲۰۱۸ پیشبینی میکند. برخی البته با این رقم موافق نیستند و معتقدند با توجه به خطرات ژئوپلیتیک که میتواند قیمت نفت خام را بسیار بالا ببرد، امکان دارد این پیشبینی بسیار محافظهکارانه تلقی شود.براساس این گزارش بازیکنان بازار چین و تولیدکنندگان پلیپروپیلن (PP) و پلیاتیلن (PE) به وضوح این خطرات را درک کردهاند و معتقدند باید برای تولید محصولات مختلف سیاستهای متنوع و مناسبی را در پیش گرفت. البته پیشبینی میشود قیمت این دو محصول در ماههای ابتدایی سال ۲۰۱۸ با جهش قیمتی همراه نباشند. علت هم آن است که تقاضا در چین در این زمان ضعیف است و عرضه داخلی برای این دو محصول در این کشور همچنان ادامه خواهد یافت؛ با این حال آنها بر این باورند که در نهایت افزایش قیمتی نفت خام تاثیر خود را بر بازار این محصولات خواهد گذاشت.

سیاست دولت چین در تنظیم قیمت

اغلب این تصور غلط درخصوص سیاست چین و تصمیمگیریهای این کشور وجود دارد که این کشور استراتژیهای بلندمدت دارد و برای سالهای آینده تصمیم میگیرد و توجهی به اتفاقاتی که امکان دارد در ماههای آینده به وقوع بپیوندد، ندارد. این در حالی است که سیاستهای دولت چین، جهتگیری پتروشیمی و قیمت پلیمرها را در کوتاه مدت تغییر داده است. علت هم آن است که این کشور در سال ۲۰۰۹ به دنبال راهاندازی برنامه محرک اقتصادی، واردات محصولات پتروشیمی و پلیمری را در دستور کار خود قرار داده و واردات این محصولات به کشورش را افزایش داده است. با این حال هنوز برخی پیشبینیها برای کاهش مصرف در ماههای پیش رو وجود دارد که ICIS در این گزارش به برخی دلایل این کاهش مصرف اشاره کرده است.

علل کاهش مصرف PP و PE طی ماههای آینده در چین

۱) رشد عرضه پول این کشور از ماه اکتبر به رقم پایینی در اقتصاد رسید؛ به گونهای که در فاصله ماه ژانویه سال ۱۹۹۶ تا کنون به حداقل مقدار خود رسیده است. در کنار این موضوع رشد وامهای جدید تاکنون پایینتر از پیشبینی تحلیلگران بوده است.

۲) بهعنوان سیاستی برای مبارزه با آلودگی و بالا بردن کیفیت هوا در طول ماههای زمستان، واحدهای تولیدی مصنوعات پلاستیکی در ۲۸ شهر شمالی این کشور بسته شدهاند و این امر سبب آن شده که استفاده از دو محصول پلیپروپیلن و پلیاتیلن در این بازه زمانی کاهش یابد. در این گزارش آمده است که تصمیمات اینچنینی بیشتر بر واحدهای کوچکمقیاس تاثیر میگذارد و علت هم آن است که آنها در آلوده کردن هوا نسبت به رقبای بزرگشان، سهم بیشتری دارند.

۳) بسیاری از مقالات و مطبوعات دولت چین به افزایش اعتبار برای  پیشبرد پروژهها در سال ۲۰۱۸ اشاره کردهاند و در این گزارشها پیشنهادهای واقعی برای خطرات مالی احتمالی آورده شده است.

سیاست در سال ۲۰۱۸ مهمتر است

گزارش ICIS نشان میدهد سیاست دولت چین، نقش مهمی در شکل دادن به بازارها طی سالهای گذشته و در طول سال ۲۰۱۸ دارد و بهعنوان مهمترین اهرم شکلدهی به بازارها به شمار میآید. در این تحلیل آمده همانطور که پیشبینی میشد، شی جین پینگ رئیسجمهوری خلق چین پس از نشست کنگره در ماه ژانویه حزب ملی این کشور را حمایت و تقویت کرد و انتظار میرود اصلاحطلبان چین کاهش بدهی را محور کار خود قرار دهند و جهتگیری خود را در این زمینه مشخص کنند که ممکن است این سیاست تخصیص اعتبارات را در بخشهای مختلف از جمله بخشهای عمرانی تحتالشعاع خود قرار دهد.یکی دیگر از اهداف اصلاحی دولت خلق چین پاکسازی محیط زیست است که در این مورد هم پیشبینی میشود اقدامات بیشتری برای مقابله با آلودگی هوا، آب و خاک در سال ۲۰۱۸ انجام شود. این در حالی است که شی جین پینگ هم موضع خود را در این خصوص تقویت کرده است. سوالی که در این میان به وجود میآید این است که این سیاستها، به چه میزان رشد مصرف مواد پتروشیمیایی را در چین کاهش میدهد؟

برای پاسخگویی به این سوال باید یک دید جهانی داشت و از یک دوربین جهانی اثرات این تصمیمات را رصد کرد. خروج قابل توجهی از محرکهای اقتصادی چین همچون تولیدکنندگان پتروشیمی تاثیر منفی بر زنجیره و اقتصاد جهانی دارد و به نوبه خود تاثیر چشمگیری بر تولید مجتمعهای پتروشیمی در جهان خواهد گذاشت. به این معنا که با خروج مقطعی این شرکتهای تولیدکننده، تقاضا برای مواد اولیه کم میشود و این موضوع اثر خود را بر بنگاههای تولیدی بالادستی که محصولات خود را به این کشورها صادر میکنند بر جا خواهد گذاشت.حال باید تاثیرات و تصمیمگیریهای کمپینهای محیط زیستی را نیز بررسی کرد که آیا برای رسیدن به یک شرایط مطلوب بسته شدن این واحدهای تولیدی در چین لازم است یا خیر؟ در حال حاضر بهعنوان نمونه بسته شدن واحدهای تولیدی مبدلهای پلاستیکی اثر منفی خود را بر پلیاکسیدها گذاشته و این امر در قیمت متانول و منوکسیدها هم صادق است.

راهاندازی یک تیم اصلی در جمهوری خلق چین

باید به این نکته توجه کرد که در ابتدا با توجه به کاهش مصرف محصولات پتروشیمی در چین، قیمتها روندی صعودی را در پیش گرفته بود و به روال قبلی خود ادامه داد اما همانطور که گفته شد شی جین پینگ رئیسجمهوری خلق چین، با اقدامی سریع و بدون هیچ گونه تاخیر زمانی مقابل مسائل پوپولیستی ناشی از این امر ایستاد و این اتفاق سبب شد که قیمت محصولات پتروشیمی به خصوص محصولات پلیمری روندی نزولی را در پیش بگیرند.

ایران در برابر سیاستهای چین

در پایان باید گفت براساس این گزارش تغییرات و چرخشهایی در سیاستهای چین در بخشهای اقتصادی شاهد هستیم که این چرخشها در گذشته در بخشهایی مثل فولاد و معادن به کرات بررسی شده است با این حال بخش پتروشیمی در هر دو بخش بالادستی و پایین دستی در این کشور از سیاستهای مذکور اثر پذیرفتهاند که این موضوع زنجیره بازارهای پتروشیمی را در سایر نقاط جهان از خود متاثر میسازد. بهعنوان یک نکته آموزشی با توجه به اینکه چین یکی از شرکای اصلی تجاری ایران محسوب میشود به نظر میرسد مطالعه رفتارهای اقتصادی این کشور در همه بخشها به یک ضرورت تبدیل میشود. سال گذشته بیش از نیمی از محصولات پتروشیمی به چین صادر شده است که این مسأله نقش و جایگاه این کشور را بهعنوان یک شریک تجاری به خوبی نشان میدهد. این کشور در عین حال در موضوع صادرات برخی محصولات پایین دستی پتروشیمی به ایران – خواسته یا ناخواسته – نقش فعالی دارد در نتیجه حتی از بعد واردات نیز نباید نقش چین را نادیده گرفت به این ترتیب لزوم مطالعه و بررسی رفتارهای پکن در سیاستهای پتروشیمیایی ایران کاملا ناگزیر است. بهعنوان مثال اتفاقاتی که اخیرا در حوزه صادرات محصولات پتروشیمی به چین افتاده و نگرانیهایی که تجار در این بخش دارند نشان میدهد کشور باید استراتژی مشخصتر و دیپلماسی فعال تری را در پیش بگیرد. این در حالی است که اکنون به بهانههای مختلف رفتار سختتری از خود نشان میدهند که باعث شده تا پول تجار در این کشور بلوکه شود.