برنامه مشروط برای مهار دلار

کاهش نرخ ارز توقع «رییسکل» را برآورده نکرد
برنامههای مشروط بانک مرکزی برای کنترل بازار طلا و ارز
رییسکل بانک مرکزی با تاکید بر اینکه میزان کاهش نرخ ارز مطابق انتظار این بانک نبوده است از حذف مالیات بر ارزش افزوده طلا و افزایش نرخ سود سپردههای بانکی در روزهای آینده با هدف کنترل بازار خبر داد. 
بهدنبال افزایش نرخ دلار آزاد به 1250 تومان و افزایش قیمت سایر ارزها، بانک مرکزی از روز سهشنبه گذشته به طور جدی وارد بازار شد. این بانک با هدف کاهش نرخ ارز، قیمت رسمی دلار را 10 تومان کاهش داد و ذخایر ارزی قابل توجهی نیز به بازار تزریق کرد.
با اجرای این سیاست قیمت دلار به عنوان مهمترین ارز موجود در بازار تا 1215 تومان افت قیمت پیدا کرد. مسوولان بانک مرکزی اعلام کردند کاهش قیمت ارز در روزهای آینده نیز ادامه خواهد یافت، نرخ مرجع دلار در روز چهارشنبه نیز 10 تومان کاهش یافت با این حال قیمت دلار در بازار آزاد با پنج تومان افزایش نسبت به روز قبل به 1220 تومان رسید. البته برخی خبرگزاریها از فروش دلار تا سقف 1230 تومان نیز در بازار خبر دادهاند. این افت و خیز دلار در دو روز آخر هفته موجب شد بار دیگر رییسکل بانک مرکزی در صفحه سیمای جمهوری اسلامی ظاهر شود و دیدگاههای خود را اعلام کند.
بهمنی در یک گفتوگوی خبری درباره کاهش نرخ ارز گفت: من به قولی که به هموطنان داده بودم عمل کردم اما انتظارم این بود که حداقل در این دو روز قیمت ارز 100 تومان کاهش پیدا می کرد در حالی که 40 تومان بیشتر کاهش پیدا نکرده است.
وی باردیگر به فروش ارز در فرودگاهها اشاره کرد و افزود: ما تمهیدات دیگری را فراهم کردیم ازجمله در فرودگاه در گیت اول و دوم 8 تا 10 باجه را با تجهیزات آماده کردیم که هموطنان هنگامی که مسافرت می کنند بتوانند به راحتی نیازهای خود را در آنجا تامین کنند.
بهمنی گفت: بنابراین کنترل در فرودگاه خیلی راحت خواهد بود چرا که مسافران مهر خروجی را دریافت کردهاند و به راحتی ارز خود را میگیرند و مشکل زیادی در آنجا نخواهیم داشت.
وی افزود: امیدواریم بتوانیم تمام تقاضاهای مسافران را برای دریافت ارز در فرودگاهها پاسخ دهیم.
سخنان بهمنی در خصوص ارز مسافری در حالی بیان می شود که نرخ ارز مسافری در روز چهارشنبه هشت تومان بالاتر از ارز مرجع بود. نرخ ارز مرجع در روز چهارشنبه 1150 تومان بود اما ارز مسافری با قیمت 1158 تومان به دست مسافران رسید.
قدم بعدی بانک مرکزی چیست؟
کاهش نرخ ارز مرجع و ساماندهی تقاضا در روز سه شنبه بانک مرکزی را در گام اول موفق نشان داد اما سخنان روز چهارشنبه رییسکل نشان داد روند طی شده مطابق انتظار نیست. بنابراین دو سوال مطرح است، اینکه کف انتظاری بانک مرکزی در خصوص قیمت ارز و به خصوص قیمت دلار در بازار چه رقمی است و برای رسیدن به آن چه برنامههایی در دست اجرا دارد؟
یک مقام مسوول در بانک مرکزی نرخ مورد انتظار این بانک را بین 1100 تا 1150 تومان عنوان کرد. به نظر می رسد با توجه به آنکه رییسکل نیز انتظار داشته نرخ ارز در بازار غیر رسمی 100 تومان کاهش یابد این سخن نزدیک به واقعیت باشد. بهخصوص زمانی که بانک مرکزی نرخ ارز مرجع را از 1172 تومان در روز دوشنبه با بیش از 20 تومان کاهش به 1150 تومان در روز چهارشنبه رساند. اما برای رسیدن به این نرخ بانک مرکزی چه برنامه ای دارد.
بهمنی در گفتوگوی تلویزیونی خود در کنار تزریق ارز و ساماندهی تقاضا از دو سیاست جدید نام برد: «افزایش نرخ سود سپرده بانکی و حذف مالیات بر ارزش افزوده طلا.»
رییسکل بانک مرکزی با اشاره به اینکه این بانک، تاکنون با استفاده از نرخ ارز به عنوان تنها ابزار برای کنترل بازار استفاده کرده، گفت: ولی به زودی اعلام خواهیم کرد که مالیات ارزش افزوده را حذف میکنیم و قیمت طلا شدیدا کاهش پیدا خواهد کرد و این روند کاهشی در ارز نیز نمایان خواهد شد. گزارشها از بازار طلا حاکی از آن است که قیمت سکه بانکی در روز چهارشنبه با 312 تومان کاهش به 446هزار و 888 تومان رسید. قیمت سکه در بازار آزاد نیز هزار تومان افت داشت و هر سکه تمام بهار آزادی 455 هزار تومان معامله شد. نیم سکه نیز به میزان سکه، کاهش قیمت داشت و 228 هزار تومان فروخته شد. ربع سکه هم بدون تغییر قیمت، همانند روز سهشنبه 135 هزار تومان فروش رفت. روز گذشته تا ساعت 30/18 به وقت تهران قیمت جهانی طلا به 1536 دلار رسید. برخی کارشناسان معتقدند: اگر سیاست حذف اخذ چهار درصد مالیات بر ارزش افزوده از سکه اجرایی شود، قیمت سکه در بازار 15 هزار تومان کاهش خواهد یافت. خبر حذف مالیات بر ارزش افزوده سکه با واکنش سازمان امور مالیاتی روبهرو شد. «معاون مالیات بر ارزش افزوده سازمان امور مالیاتی»، با ابراز بی اطلاعی از خبر رییسکل بانک مرکزی در خصوص حذف این نوع مالیات برای سکه در روزهای آتی گفت: هیچ گونه توافقی برای حذف مالیات بر ارزش افزوده سکه انجام نشده است. قاسم پناهی افزود: طبق قانون، سکه مشمول معافیت از مالیات بر ارزش افزوده نیست.
احتمال افزایش نرخ سود
محمود بهمنی سیاست دوم بانک مرکزی برای کنترل نرخ در بازار را افزایش نرخ سود سپرده بیان و اظهار کرد: برای افزایش نرخ سود سپردهها برنامه ریزی داریم و شاید در چند روز آینده آن را به تصویب برسانیم تا سپردهگذاران ما با اطمینان بیشتر و دریافت سود بیشتر پولشان را به بانکها بسپارند و قطعا نرخ سود اوراق مشارکت ما با این کار افزایش پیدا خواهد کرد. در مقابل خبر بهمنی برای افزایش نرخ سود باید از سخنان فرزین یاد کرد که درباره اتفاقات اخیر در بازار و رابطه آن با کاهش نرخ سود گفت: گزارش مستندی درباره تاثیر کاهش نرخ سود بر بازار ارز وجود ندارد، سخنی که معنای مخالفت با افزایش نرخ سود میدهد. رییس بانک مرکزی گفت: بنابراین تمام تمهیدات خود را به کار گرفتیم تا تعادل در بازار ایجاد شود. وی تاکید کرد: این تمهیدات برای ایجاد تعادل در بازار و از وظایف بانک مرکزی است تا نرخ ارز، نرخ طلا و سپردهها را به نقطه بهینه برسانیم.
3 روز وقت بدهید؛ هنوز نرخ ارز کاذب است
بهمنی به مردم توصیه کرد با پرهیز از تقاضای اضافه و کاذب، سه روز به بانک مرکزی فرصت دهند تا نرخ ارز به قیمت واقعی به دست آنان برساند.
وی افزود: صحبتهای زیادی نیز با بخش بازرگانی و واردات داشتیم و به زودی باید برنامه ریزی جدیدی در فعالیت واردات داشته باشیم و تقاضای ارز بیش از اندازه کالاهای لوکس، تجملی و غیرواقعی را یا با تعرفهها یا با کنترل واردات کاهش دهیم تا بتوانیم به چیزی که مورد نظر ماست برسیم و این روند ادامه خواهد داشت.
دفاع از سیاست افزایش نرخ سود
در حالیکه برخی اعضای شورای پول و اعتبار به دلیل اجرای سیاست هدفمندی با سیاست افزایش نرخ سود مخالفت میکنند، رییس کمیسیون ویژه طرح تحول اقتصادی که کمیسیون تخصصی این طرح است، اعتقاد دارد: راهکار حل مشکل به وجود آمده در بازار ارز و طلا، اصلاح نرخ سود سپردههای بانکی است.
غلامرضا مصباحیمقدم  اظهار کرد: راهکار اصلی، اصلاح نرخ سود سپردههای بانکی است و هر عملکردی غیر از این به صورت یک مسکن عمل می کند و ممکن است نتواند این مشکل را به طور کامل حل کند.
اثر نرخ سود بر قیمت تمام شده
اکثریت شورای پول و اعتبار، بر این عقیده هستند که افزایش نرخ سود سپردهها به دلیل آنکه افزایش نرخ سود تسهیلات را به همراه دارد موجب افزایش هزینه تولید می شود و این اقدام در شرایط اجرای سیاست هدفمندی به افزایش قیمتها دامن می زند.
در مقابل این نظر، کانون بانکهای خصوصی معتقد است: اثر نرخ تسهیلات بر قیمت تمامشده تولید 5/4 درصد است.
علی سلیمانیشایسته رییس درباره تاثیر نرخ سود بانکی تمامشده تولید اظهار کرد: بر اساس تحقیقات انجامشده، اثر نرخ سود تسهیلات بانکی بر قیمت تمامشده حدود 5/4 درصد است و کاهش قیمت تمامشده تولید را باید از مجاری دیگری مثل مدیریت، افزایش کارآیی و بهرهوری و کنترل هزینهها دنبال کرد.