صعود آرام طلای سیاه

هرچند این رشد قیمت نسبت به ماههای گذشته آرامتر بود اما توانست برنت را بعد از گذشت دو سال و نیم در قیمتهای بالای ۶۰ دلار تثبیت کند. اما این ماه برای شاخص نفت خام آمریکا ثمر بیشتری به همراه داشت. به دلیل اختلال در واردات نفت این کشور، این نفت شاخص بعد از ماه‎ها رشد قیمت بیشتری نسبت به برنت کسب کرد. با این حال آخرین ماه از سال جاری میلادی در حالی آغاز شد که هر دو نوع نفت شاخص در بیشترین سطح خود ظرف دو سالونیم گذشته معامله میشوند. در نوامبر برنت 2/2 دلار معادل 3/6 درصد رشد کرد و در آخرین روز از این ماه به 63/57 دلار بر بشکه رسید. نفت خام آمریکا اما با ثبت رشد قیمتی بیش از ۳ دلاری معادل 5/6 درصد به 57/4 دلار بر بشکه رسید. تنشهای ژئوپلیتیک، تمدید توافق اوپک و نشت نفت از خط لوله کیاستون از مهمترین عوامل افزایش بهای نفت بود و در مقابل اخباری مبنی بر افزایش فعالیت تولیدکنندگان شیل مانع از رشد بیشتر قیمتها شد.

سیگنال منفی آمریکا

رشد قیمت نفت خام آمریکا در این ماه برخلاف ماههای گذشته بیشتر از برنت بود که موجب کاهش نسبی فاصله قیمتی این دو نفت شاخص شد. این موضوع به دنبال اختلال در واردات نفت این کشور رخ داد. ماه گذشته به دنبال نشت نفت از خط لوله کیستون که از کانادا به آمریکا کشیده شده، انتقال نفت از طریق این خط لوله به مدت دو هفته متوقف شد. این به معنای کاهش حدود ۵۸۰هزار بشکهای واردات نفت آمریکا بود و با کمبود نفت در بازار این کشور شاهد افزایش بهای این کالا بودیم. اختلال در واردات نفت آمریکا به معنای کاهش سطح موجودی انبارهای نفتی این کشور نیز است، موضوعی که رشد بهای نفت را تسریع میکند. بر اساس گزارش اداره اطلاعات انرژی آمریکا، موجودی انبارهای نفتی این کشور در ماه نوامبر 1/2 میلیون بشکه کاهش یافته و به453/7 میلیون بشکه رسیده است. با این حال کار تعمیر این خط لوله هفته گذشته به پایان رسید از این رو انتظار میرود، با رفع عامل افت موجودی انبارهای نفتی آمریکا در آمار جدید این موسسه که روز چهارشنبه منتشر میشود شاهد افزایش موجودی انبارهای نفتی این کشور باشیم.

اما به غیر از موجودی انبارهای نفتی یکی دیگر از آمار صنعت نفت آمریکا که از سوی معاملهگران به دقت رصد میشود، سطح تولیدات این کشور است. تولید نفت آمریکا در ماه گذشته نیز مسیر صعودی را طی کرد. تولید نفت این کشور در ماه نوامبر حدود ۱۲۹هزار بشکه رشد کرده و به 9/68 میلیون بشکه در روز رسیده است. با این حال، برخی ناظران بازار بر این باورند که آمار هفتگی که اداره اطلاعات انرژی آمریکا از تولید نفت این کشور ارائه میدهد چندان دقیق نیست و برای بررسی عملکرد تولیدکنندگان آمریکایی باید منتظر آمار ماهانه این سازمان بود. در ماههای اخیر بارها این اتفاق رخ داده که در گزارش ماهانه اداره اطلاعات انرژی آمریکا آمار تولید این کشور بازبینی و اصلاح شده و بعضا تا ۲۰۰ هزار بشکه کمتر از آنچه در آمار هفتگی ارائه میشود، اعلام شده است.به غیر از تولید و سطح موجودی انبارهای نفتی آمریکا، تعداد دکلهای نفتی این کشور نیز برای ناظران بازار اهمیت ویژهای دارد. افزایش تعداد دکلها به معنای افزایش سرمایهگذاری در میادین نفتی آمریکا است و از رشد تولیدات این کشور در آینده نزدیک خبر میدهد. ماه گذشته تعداد دکلهای حفاری در میادین نفتی آمریکا حدود ۲۰ مورد افزایش یافته و در آخرین هفته به ۷۴۹دستگاه رسیده است.از این رو در مجموع باید گفت که در ماه نوامبر صنعت نفت آمریکا هیچ خبر خوبی برای بازار نفت نداشت و تنها تحت تاثیر عامل مقطعی اختلال در واردات قرار گرفت. رشد تولیدات آمریکا یکی از بزرگترین نگرانیهای بازار نفت در سالهای اخیر است و احتمال میرود در سال آینده میلادی یکی از عوامل کاهش تاثیر توافق اوپک بر بازار نفت باشد.

اخبار خوب اوپکی

ماه نوامبر با خبر تمدید توافق نفتی اوپک و غیراوپک به پایان رسید. در آخرین روز از این ماه شاهد برگزاری نشست ۱۷۳ عادی اوپک بودیم که در ادامه با نشست مشترک اوپک و غیراوپک ادامه یافت. در این نشست ۲۵ کشور تولیدکننده نفت شامل ۱۵ عضو اوپک و ۱۰ کشور غیرعضو اوپک تصمیم گرفتند توافق برای کاهش تولید را تا پایان سال ۲۰۱۸ ادامه دهند. مذاکرات برای این توافق که از مدتها پیش آغاز شده بود یکی از عوامل مهم رشد قیمتها در ماه گذشته بود. اوپک و برخی کشورهای غیرعضو در نوامبر سال گذشته تصمیم گرفتند در مجموع حدود 1/8 میلیون بشکه در روز از عرضه جهانی نفت به مدت ۶ ماه بکاهند تا موجودی انبارهای نفتی جهان به متوسط ۵ ساله برسد. اما با گذشت چند ماه مشخص شد که مدت ۶ ماهه برای توافق نمیتواند هیچ تاثیری بر سطح انبارهای نفتی داشته باشد. چراکه از سویی تولید نفت آمریکا افزایش یافته و از سوی دیگر نیز شاهد افزایش تولید نفت دو کشور لیبی و نیجریه بودیم که از توافق معاف شده بودند. از این رو اوپک و متحدانش در ژوئن گذشته تصمیم گرفتند، توافق را تا مارس ۲۰۱۸ یعنی به مدت ۹ ماه تمدید کنند. در این مدت به دلیل رشد شدید تقاضا در فصل تابستان، توافق توانسته به شکل موثری موجودی انبارهای نفتی را کاهش دهد. با این حال سطح انبارها همچنان از متوسط ۵ساله فاصله زیادی دارد. سطح موجودی انبارهای نفتی کشورهای OECD در اواخر سال گذشته میلادی ۲۸۰ میلیون بشکه بیشتر از متوسط ۵ ساله خود بوده، اما بر اساس گزارش ماهانه اوپک، در ماه سپتامبر به ۱۵۴ میلیون بشکه بیشتر از این مقدار رسیده است. هرچند این رقم نشان از تاثیر عمیق توافق بر سطح ذخایر نفتی جهان دارد، با این حال انتظار نمیرود که در ماههای پیشرو توافق بزرگان نفتی بتواند این روند را ادامه دهد. چراکه در سه ماه ابتدای هر سال به دلیل ضعف تقاضا بهطور معمول شاهد افزایش ذخایر انبارهای نفتی هستیم.

از این رو اوپک و متحدانش در نشست ۳۰ نوامبر تصمیم گرفتند توافق را برای ۹ ماه بعد از مارس یعنی تا پایان سال ۲۰۱۸ تمدید کنند. اوپک می‎گوید در زمان پایان مدت توافق شاهد رسیدن سطح ذخایر انبارهای نفتی به سطح متوسط ۵ ساله خواهیم بود. این نظری است که برخی موسسات دیگر خلاف آن را میگویند. بهطور مثال آژانس بینالمللی انرژی بر این باور است که به دلیل افزایش تولید نفت کشورهای غیرعضو اوپک به خصوص آمریکا ذخایر انبارهای نفتی در سال ۲۰۱۸ رشد خواهد داشت. در صورت وقوع چنین اتفاقی اوپک مجبور خواهد شد توافق را مجددا تمدید کند.

دود در آسمان خاورمیانه

در این میان ریسکهای ژئوپلیتیک یکی از عوامل تثبیت قیمت نفت در سطوح بیشتر از ۶۰دلار بود. در اولین روزهای نوامبر دو واقعه مهم رخ داد که تاثیر آن تاکنون همراه بازار نفت باقی مانده است. اول اینکه ولیعهد جوان عربستان دستور دستگیری تعدادی از شاهزادگان، تجار و وزرای این کشور را صادر کرد. هرچند این دستگیریها به بهانه فساد مالی انجام شده بود، اما بسیاری از تحلیلگران دلیل آن را تصفیه حساب سیاسی دانستند. تغییر در لایههای قدرت پادشاهی عربستان به اعتقاد تحلیلگران نگرانکننده است و میتواند تنشهای داخلی را در بزرگترین کشور صادرکننده نفت جهان به همراه داشته باشد.

اما موضوع مهمتر افزایش تنشها در خاورمیانه است. اوایل این ماه فرودگاه ریاض هدف موشکهای حوثیهای یمن قرار گرفت، هرچند این حمله هوایی تخریبی به همراه نداشت اما از سوی مقامات آمریکایی و سعودی به حمله موشکی ایران تعبیر شد. عربستان با طرح این ادعا که این حمله با موشکهایی که ایران به حوثیها داده، انجام شده است، تهدید کرد که آن را بدون پاسخ نخواهد گذاشت. ایران و عربستان در مجموع نزدیک به ۱۴ میلیون بشکه در روز نفت تولید میکنند، از این رو احتمال کوچکترین تنشی بین دو کشور میتواند تاثیر عمیقی بر بهای نفت داشته باشد. در حال حاضر نیز، با وجود گذشت نزدیک به یک ماه از این وقایع اما فضای منطقه چندان آرام نشده و به اعتقاد بسیاری از تحلیلگران احتمال اینکه این فضای متشنج در آینده نیز بر خاورمیانه حکمفرما باشد، بسیارزیاد است. با قدرت گرفتن شاهزاده ۳۳ ساله سعودیها که ایران ستیزی و اتخاذ تصمیمات هیجانی از ویژگیهای بارز او است، احتمال هر اتفاقی وجود دارد.اما ریسکهای دیگری همچنان سمت عرضه بازار نفت را تهدید میکند، از سویی صادرات نفت از شمال عراق به دلیل مشکلات دولت مرکزی و منطقه کردستان همچنان با اختلال مواجه است. از طرف دیگر شرایط در ونزوئلا دیگر عضو اوپک نیز  چندان مساعد نیست. تولید نفت این کشور به دلیل مشکلات بسیاری که شرکت ملی نفت ونزوئلا با آن درگیر است، مدام در حال کاهش است و احتمال میرود با عدم بازپرداخت اقساط اوراق قرضه دولت مادورو گام دیگری به سوی سقوط بر دارد. رخ دادن هر یک از این وقایع میتواند همه پیشبینیها از بازار نفت را بیاثر کرده و نفت را با جهش شدید قیمتی مواجه کند.