سه باج ترامپ به جمهوری‌خواهان

ذیرش تلفیق میانحزبی طرح سلامت «اوباماکر» با طرح جدید، کاستن از شدت تخفیف مالیاتی برای برخی از شرکتهای بزرگ و قرار دادن سوپاپ اطمینان موسوم به طرح «ماشه»، بهمنظور دوری از افزایش کسری بودجه، باجهای سهگانه ترامپ برای تصویب لایحه خود بود.

سه باج ترامپ به جمهوریخواهان

طرح کاهش مالیاتی ترامپ در نهایت از سنا رای قبولی شکنندهای گرفت. طرح رویاگونه ترامپ که مهمترین وعده انتخاباتی وی نیز بهشمار میرود پس از تایید مجلس نمایندگان و کمیته بودجه سنا، در صحن عمومی کنگره به رای گذاشته شد و در نهایت با کسب ۵۱ رای موافق و ۴۹ رای مخالف، از آخرین فیلتر سیاسی نیز میلیمتری عبور کرد. منتقدان جمهوریخواه در کنار صف مستحکم دموکراتهای مخالف، تیم اقتصادی دونالد ترامپ، سناتورهای مدافع وی و لابیگران سیاسی را به تکاپو برای جلب رضایت جمهوریخواهان منتقد از جمله «باب کورکر»، «جف فلیک» و «سوزان کالینز» برانگیخت.

ترامپیها در مسیر جمعآوری آرای لازم، ناچار به باجدهی در سه زمینه به همحزبیهای خود شدند. در زمینه اول تناقض طرح سلامت اوباما و طرح مالیاتی ترامپ به کمک نسخه میانحزبی «الکساندر- موری» برطرف شد تا برخی از انتقادات وارد شده کاهش یابند. در ادامه برای جلب نظر گروهی از مخالفان، نرخ کاهش مالیات شرکتهای کوچک، متوسط و بزرگ به نفع بنگاههای کوچکتر تعدیل شد تا برابری اقشار مختلف بیش از پیش در لایحه گنجانده شود. سومین باج ترامپ نیز با طرح «ماشه» به منتقدان ارائه شد. البته این طرح بهگونهایکه انتظار میرفت در لایحه نهایی درج نشده است، اما در دل خروجی سنا موجود است. این طرح نوعی سوپاپ اطمینان برای جلوگیری از افزایش کسری بودجه است. در حالتی که قانون مالیاتی نتواند وعدههای مالی خود را به تحقق برساند و در سالهای آتی کسری بودجه بیش از پیشبینی گزارش شود، ماشه فعال خواهد شد. فعال شدن ماشه به معنای تغییر قانون مالیاتی به منظور پیشگیری از بحران کسری بودجه است. در نهایت باجهای سهگانه ترامپ، ۵۱ نفر از سناتورها را با وی همراه کرد تا لایحه مالیاتی بلندترین گام خود تا کاخ سفید را برداشته باشد. برخی از کارشناسان بروز کسری بودجه دولت را حتمی میدانند و عده دیگر، رشد اقتصادی دوران کاهش مالیاتی «رونالد ریگان» را تضمینی بر تحقق رشد اقتصادی با کاهش مالیات شرکتها میدانند. «دنیایاقتصاد» در این گزارش ضمن بررسی دلایل اهمیت به تصویب رسیدن این طرح برای ترامپ، باجهای سهگانه وی به منتقدان را تحلیل کرده است.

طرح ترامپ از ابتدا تا دروازه کاخ سفید

لایحه مالیاتی حزب جمهوریخواه که ازسوی تیم اقتصادی دونالد ترامپ نگاشته شده بود، بزرگترین وعده انتخاباتی رئیسجمهوری وقت آمریکا تلقی میشود. این طرح تغییرات اساسی در نظام مالیاتی ایالاتمتحده ایجاد خواهد کرد و بنای آن بر کاهش مالیات اقشار مختلف و شرکتهای داخلی است. جمهوریخواهان رویاپرداز آینده اقتصادی آمریکا را با پشتوانه این طرح، به سمت تداوم یکهتازی و حتی فاصله گرفتن از کشورهای صنعتی دیگر (به خصوص چین) پیشبینی میکنند. از سوی دیگر جمهوریخواهان واقعگرا، نسبت به افزایش کسری بودجه و صدمه دیدن خردهفروشان و بنگاههای کوچک و متوسط، اظهار نگرانی کرده، طرح ترامپ را مستلزم تغییرات بنیادی میدانند. حزب مخالف (دموکرات) که اکنون با فاصله اندکی، اقلیت مجلس نمایندگان و کنگره را در اختیار دارد، با اسکلت این وعده سیاسی-اقتصادی ترامپ به شدت مخالف است. در میان این کارزار سیاستمداران، طیف میانهرو که از ائتلاف میانحزبی (Bipartisan) تشکیل شده، بیشتر بهدنبال یافتن راهحلی است که از عواقب نامناسب اجرای این طرح بکاهد. در حضور این چند گروه، چهار فیلتر مهم بر سر راه رسیدن «نامه» تصویب لایحه تا میز ترامپ وجود داشت. اولین فیلتر مربوط به تایید بودجه پیشنهادی دولت برای سال ۲۰۱۸ میلادی بود. این مرحله با رای اکثریت نمایندگان دو ارگان قانونگذار به سود جمهوریخواهان پیش رفت.

پس از آن خود لایحه مالیاتی به صحن مجلس نمایندگان ارسال شد. این مجلس اولین هشدار شکاف حزبی درخصوص وعده ترامپ را به جامعه سیاسی آمریکا انتقال داد. هیچ یک از نمایندگان دموکرات به این لایحه آری نگفتند و ۱۲ تن از جمهوریخواهان نیز رای مخالف خود را به صندوق انداختند. درحالیکه ۵۵ درصد از کرسیها به حزب حاکم تعلق داشت، فقط ۵۲ درصد از آرا به سود ترامپ ثبت شد. تصویب متزلزل لایحه در مجلس نمایندگان، جمهوریخواهان را به تکاپو برای جمعآوری آرای همحزبیهای منتقدشان برانگیخت. «رئیسجمهوری توییتری» نیز با سیاستمداران قدرتمند میانحزبی و همحزبی دیدار کرد تا از تحقق وعده انتخاباتی خود اطمینان یابد. نامه طرح کاهش مالیاتی ترامپ پس از تغییرات اندکی که در مجلس بر آن اعمال شده بود در شرف ارسال به سنا قرار گرفت؛ اما ترس از به تصویب نرسیدن، سناتورهای مدافع ترامپ را به استفاده از یک گزینه خاص سوق داد. آنها از حق «مصالحه» (Reconcilitation) که تنها یک بار در سال میتوان از آن بهره برد، برای عبور دادن نامه مالیاتی استفاده کردند. با استفاده از این گزینه، دیگر نیازی به کسب ۶۰ درصد آرای سناتورهای کنگره نبود و اکثریت ۵۰ درصدی نیز راه را برای رسیدن طرح به میز ترامپ باز میکرد؛ اما استفاده از این گزینه، نیاز به تایید کمیته بودجه سنا داشت که سه سناتور منتقد جمهوریخواه بهعلاوه ۱۱ عضو دموکرات، در مقابل ۹ جمهوریخواه موافق در آن حضور دارند. نظرات سه سناتور منتقد، از نیاز به اصلاح طرح اصلاح مالیاتی حکایت داشت.

همزمان دونالد ترامپ رایزنیها و لابیگریهای گوناگونی را از طریق کانالهای مختلف استارت زده بود. در نهایت لابی سیاسی، موفق به جلب رضایت این سه جمهوریخواه شد؛ هرچند هر سه سناتور به گفته خودشان، نسبت به تغییر برخی جزئیات در صحن علنی امیدوار بودند. به هر حال، فیلتر سوم نیز با وعده تغییر در برخی جزئیات نسخه ابتدایی وعده سنگین ترامپ، نامه را به مرحله بعد فرستاد. کنگره از روز پنجشنبه جزئیات و کلیات لایحه مالیات و اشتغال را تحت بررسی قرار داد. همزمان با فعالیت کنگره، لابیهای سیاسی در والاستریت، میناستریت و واشنگتن، خارج از چارچوب قانونی معمول به رایزنیهای مخصوص خود مشغول شدند. ترامپ و دار و دسته اقتصادی وی نیز به کمک لابی میانحزبی با رهبری «گری کوهن»، مشاور دموکرات ترامپ، فشارهای چندجانبه خود را برای قطعی شدن تصویب طرح بر سناتورهای منتقد وارد کردند. از میان ۵۲ سناتور جمهوریخواه سنا، سه تن، نگرانیهای شدید خود را با احتمال رای مخالف به لایحه عنوان کرده بودند که تنها «باب کورکر» تا پایان بر سر مواضع خود باقی ماند. با احتساب ۴۸ رای تغییر ناپذیر دموکراتهای سنا، جمهوریخواهان تنها دو رای برای از دست دادن داشتند؛ بنابراین جلب رضایت حداقل یکی از منتقدان برای تصویب لایحه ضروری بود. جلب رضایت به معنای اصلاح برخی از مفاد لایحه و استقرار نوعی سوپاپ اطمینان برای جلوگیری از سرریز شدن بدهیهای ناشی از اجرای کاهش مالیاتها بود. مذاکرات روز پنجشنبه سناتورها و لابیهای خارج از کنگره باعث شدند تا «میچ مککانل» دبیر اکثریت کنگره (در این دوره سنا، اکثریت با جمهوریخواهان است)، ادامه اجلاس جنجالی سنا را به روز جمعه موکول کند.

روز جمعه با توجه به نگرانی جمهوریخواهان، با وعدههای متنوعی بهمنظور کسب رضایت حداقل دو سناتور منتقد، جریان داشت. تا انتهای روز جمعه خبری از رایگیری نهایی نشد تا این پروسه تا ساعت ۱۱ صبح روز شنبه به وقت تهران به تعویق بیفتد. در این مدت دو سناتور منتقد «جف فلیک» از ایالت آریزونا و «سوزان کالینز» از ایالت مین، به اهداف جمهوریخواهان مدافع لایحه تبدیل شدند؛ چراکه این دو سیاستمدار پیش از آن عنوان کرده بودند؛ در صورتی که نظرات و نگرانیهای آنها در خروجی اصلاحات لایحه مالیاتی لحاظ شود، موضع خود را به موافقت تغییر خواهند داد. در نهایت نامه مالیاتی از فیلتر چهارم نیز عبور کرد و به میز ریاستجمهوری در کاخ سفید نزدیکتر شد. کنگره آمریکا در ساعت ۱۱ صبح روز شنبه با ۵۱ رای موافق و ۴۹ رای مخالف طرح مالیاتی را به تصویب رساند. البته تغییرات زیادی روی نسخه ابتدایی اعمال شده بود تا طرح به سلامت از این غربال سخت عبور کند. این تغییرات شباهتهای زیادی به باجدهی ترامپ برای جلب رضایت مخالفان درونحزبی دارد؛ بنابراین بررسی جوانب و مفاد باجهای ترامپ از شدت اهمیت به تحقق پیوستن این طرح برای جمهوریخواهان و در صدر آنها رئیسجمهوری حکایت دارد. باج ترامپ در سه حوزه اصلی قابل تحلیل است؛ این سه حوزه بهطور خلاصه، پذیرش تلفیق طرح سلامت «اوباماکر» با طرح جدید سلامت، کاستن از شدت تخفیف مالیاتی برای برخی شرکتها و قرار دادن سوپاپ اطمینان در جهت اجتناب از افزایش بیملاحظه کسری بودجه هستند.

ترامپ، از مقابله با طرح «اوباماکر» تا مصالحه!

رئیسجمهوری جدید ایالاتمتحده پس از پیروزی در انتخابات سال گذشته، به شدت از ناکارآمدی طرح سلامت رئیسجمهوری پیشین انتقاد میکرد. وی تا حدی بر موضع تند خود تاکید داشت که در سخنرانیهای مختلف، بارها به لزوم جایگزینی این طرح با نسخه جدیدی که تیم او دنبال میکند، اشاره کرده بود. تیم اقتصادی رئیسجمهوری جدید، طرحی که بعدها به «ترامپکر» معروف شد را برای تصویب به مجالس دوگانه آمریکا معرفی کرد؛ اما طرح او با شکست مواجه شد تا یکی از دو وعده مهم انتخاباتی وی با شکست کامل روبهرو شود. این شکست در شرایطی رخ داد که اکثریت هر دو مجلس قانونگذار را جمهوریخواهان تشکیل میدادند. ترامپ با شکاف درونحزبی مواجه شده بود که آینده اثرگذاری او را در آمریکا به مخاطره میانداخت؛ بنابراین نیاز بهگونهای از مصالحه درونحزبی و میانحزبی بهمنظور پیشبرد اهداف دولت به شدت به گیرندههای ترامپیها فرستاده شد. آنها خود را با معضلی مواجه میدیدند که ممکن بود تصویبپذیری طرح مالیاتی را نیز با خطر روبهرو کند. چاره ترامپیها برای حل این مشکل، پناه به ارگانها و ائتلافهای میانحزبی ارزیابی شده بود؛ بنابراین گشایش مسیر تصویبپذیری بزرگترین وعده ترامپ، از ماهها پیش آغاز شد. در ابتدا کمیتههای ائتلافی، مامور یافتن حالت بهینهای برای برطرف کردن تضاد طرحهای سلامت اوباما و ترامپ شدند. طرحهای سلامت در دو زمینه امکان آشفته کردن جو علیه کاهش مالیاتها را میسر میساختند. در زمینه اول، افزایش هزینه بیمه سلامت بهدنبال اعمال طرح کاهش مالیاتی تا چند سال آتی ۱۰ درصد برآورد شده، زمینهساز خروج ۱۳ میلیون نفر از بیمه سلامت تا یک دهه آینده را فراهم میکرد. زمینه دوم نیز مربوط به تلاقی مادهای از قانون اوباماکر با مادهای از طرح کاهش مالیات بود. طبق قانون اوباما کسانی که خود را تحت پوشش این بیمه قرار ندهند مشمول پرداخت مالیات خواهند بود اما با قانونی شدن طرح کاهش مالیات ترامپ، این گروه در هر صورت شامل بخشش مالیاتی میشوند و تمایل خود را برای استفاده از بیمه سلامت از دست میدهند. ائتلاف بهمنظور کاهش اثرات تناقضآمیز این تلاقی تشکیل شده بود. «لامار الکساندر»، سناتور جمهوریخواه ایالت تنسی و «پتی موری» سناتور دموکرات واشنگتن، مسوولیت معرفی طرح جایگزین را به عهده گرفتند.

طرح سلامت «الکساندر-موری»: نسخه میانحزبی طرح سلامت، بهمنظور جلوگیری از تلاقی طرحهای ترامپ و اوباما تحت بررسی قرار گرفت. مهمترین ماده قانونی این نسخه، تداوم پرداخت مالیات سلامت ازسوی شرکتهایی است که از طرف ترامپ شامل تخفیف مالیات شده بودند. این طرح میانحزبی از هزینههایی که دولت باید برای تامین سلامت کارکنان این شرکتها بپردازد، خواهد کاست. طبق طرح جدید سلامت، این شرکتها متعهد میشوند تا دو سال پس از اجرایی شدن لایحه مالیاتی جمهوریخواهان، هزینههای مالیات سلامت را طبق قانون پیشین اوباما پرداخت کنند.ترامپ در یکی از آخرین اظهارنظرهای خود پیش از اجماع سنا، برای اولین بار از این نسخه میانحزبی حمایت کرد. حمایت رئیسجمهوری که حاضر به کوتاه آمدن از موضع مخالفت با طرح اوباما نبود، به معنای باج اولی تعبیر شد که به مخالفان لایحه مالیاتی داده شد. این باج توانست نظر برخی از مخالفان مانند سناتور «مککین» را جلب کند تا وی به حمایت از لایحه برخیزد.

افزایش برابری اقشار در تخفیف مالیاتی

بهدنبال مخالفت شدید برخی از اعضای جمهوریخواه سنا مبنی بر سود بیشتر شرکتهای بزرگ نسبت به شرکتهای کوچکتر، با کاهش مالیات آنها، لابیهای سیاسی برای رفع این مخالفتها تشکیل شدند. از آنجا که بیش از چهار سناتور مطرح، ضمن اشاره به نارضایتی از ناکافی بودن کمک این طرح به طبقه متوسط اقتصادی و میناستریتیها، حمایت خود از تصویب لایحه را به شرط اعمال تغییراتی در این خصوص وابسته کردند. اهمیت ویژهای که تصویب لایحه برای ترامپیها داشت باعث شد تا ریسک مخالفت سناتورهای منتقد، با اضافه شدن چند بند قانونی از بین برود. «جانسون» و «دینز» که از آخرین منتقدان لایحه پیش از تشکیل جلسه کمیته بودجه سنا بودند، پس از آنکه بندهایی بهمنظور افزایش تخفیف مالیاتی برای طبقه متوسط و کاهش آن برای اقشار پردرآمد و شرکتهای بزرگ، به لایحه افزوده شد، موضع مخالفت را کنار گذاشتند. دینز در مصاحبه روز پنجشنبه خود اعلام کرده بود که پس از هفتهها تلاش برای حمایت از میناستریتیها و شرکتهای کشاورزی، زمانی که از در نظر گرفته شدن حقوق این اقشار مطمئن شده، با تصویب لایحه موافقت کرده است. سوزان کالینز نیز پس از اطمینان از کاهش خطرات کسری بودجه دولتی، افزایش منافع طبقه متوسط اقتصادی و در نظر گرفته شدن زمینههای لازم برای رشد اقتصادی و اشتغالزایی به حامیان لایحه افزوده شد. جف فلیک، سناتور دیگری که در مقابل خطرات اقتصادی طرح مالیاتی تا دقایق پایانی مقاومت کرده بود، بهدلیل تضمینهای کتبی که سناتورهای دیگر در رابطه با درآمدزایی کاهشهای مالیات به لایحه اضافه کردند، به دسته موافقان پیوست. خبرهای منتشر شده از تغییرات لایحه مالیات و اشتغال در نسخه سنا، از تغییر مالیات برخی شرکتها از ۴/ ۱۷ درصد تا ۲۳ درصد حکایت دارد. درحالیکه ترامپ و جمهوریخواهان حامی وی، پیش از این هیچگونه تغییری در مفاد اصلی قانون مالیاتی را پذیرا نبودند، تغییرات حاصلشده، همگی نشان از فعالیت لابیهای سیاسی به موازات جلسه کنگره دارند؛ بنابراین پذیرش تغییر در نرخ مالیات برخی گروههای جمعیتی را میتوان باج دوم ترامپ به مخالفان طرح تعبیر کرد.

طرح «ماشه» یا سوپاپ اطمینان

باب کورکر و جف فلیک، پنجشنبه شب از افزوده شدن گزینه جدید در راستای کاهش نگرانی افزایش کسری بودجه خبر دادند. این گزینه که به «ماشه» معروف شده، در سه نمونه متفاوت ارائه شده که هر سه نسخه، در یک المان اساسی اشتراک دارند. طرح ماشه، سوپاپ اطمینانی ایجاد میکند که در دو صورت میتواند قانون کاهش مالیات را تغییر دهد. اولین حالتی که ماشه را فعال میکند، نارسایی درآمدزایی موعود طراحان برنامه مالیات و اشتغال به میزان پیشبینی شده است. در صورتی که رشد اقتصادی مورد نظر جمهوریخواهان تحقق نیابد، درآمدهایی که دولت برای طرح خود در نظر گرفته، عملی نخواهد شد؛ بنابراین خطر افزایش بیملاحظه کسری بودجه افزایش خواهد یافت. در این شرایط ماشه فعال میشود تا روند افزایش کسری متوقف شود. حالت دومی که ماشه پس از بروز آن فعال خواهد شد، تغییر مسیر اقتصاد آمریکا از جاده هدف است. چنانچه عملکرد کاهشهای مالیاتی طبق تصورات پیش نرود یا به هر نحوی اقتصاد آمریکا را با خطر مواجه کند، سوپاپ اطمینان، قانون مالیاتی را تغییر خواهد داد. برخی از کارشناسان، طرح ماشه را به معنای نصف شدن کاهشهای مالیاتی میدانند. جمهوریخواهان در ساعات پایانی مذاکرات، تمام تلاش خود را برای اضافه نشدن این تبصره به کار گرفتند و در نهایت موفق شدند طرح ماشه را به گونه مبهمی در بین جزئیات فراوان مفاد لایحه بگنجانند. با این تفاسیر طرح ماشه به شکلی که کورکر مد نظر داشت به ثمر ننشست تا وی به تنها جمهوریخواهی تبدیل شود که به لایحه همحزبیهایش رای مخالف داده است.

آینده طرح مالیاتی

با توجه به دو نسخه متفاوتی که مجلس نمایندگان و سنا از لایحه مالیاتی تصویب کردهاند، در ادامه کمیتهای از نمایندگان این دو ارگان قانونگذار برای یکدست کردن خروجی قانون تشکیل خواهد شد. این کمیته موظف است تا پایان سال جاری میلادی نسخه نهایی را به کاخ سفید ارائه دهد تا پس از امضای دونالد ترامپ، قانون مالیاتی از سال آتی به اجرا درآید. کارشناسان کماکان کسری بودجه را یکی از عواقب حتمی اجرای قانون کاهش مالیات عنوان میکنند. هرچند در پژوهش تکمیلی کمیته مالیات سنا میزان کسری بودجه تا سال ۲۰۲۷ از ۱۴۰۰میلیارد دلار به  حدود ۷۵۰میلیارد دلار  تنزل مییابد؛ اما خطر کسری به کل از میان نخواهد رفت. افزایش نابرابری درآمدی و اجتماعی نیز از جمله خطراتی است که طرح ترامپ احتمالا برای آینده آمریکا تولید خواهد کرد. در سوی دیگر ماجرا، برخی دیگر از کارشناسان، آینده اقتصاد آمریکا با پشتوانه کاهش مالیات به سبک ترامپ را به سود بازار سهام و رشد اقتصادی میدانند. این دسته، پیشبینی میکنند رشد اقتصادی آمریکا همانند دوره رونالد ریگان افزایش یابد و کسری بودجه در حدی نخواهد بود که نگرانکننده باشد.