رد پای «بیت کوین» در اقتصاد ایران

«امروز خیلی شلوغ بود، تمام ذخیره بیتکوینی که داشتیم تمام شد، یا باید خودمان دوباره بخریم یا اینکه کاربرانمان بفروشند. 100 میلی بیت کوین امروز داشتیم، سایت را چک کنید، دوباره که موجود شد خبردار میشوید.» پشتیبان یکی از سایتهای فروش بیت کوین در ایران، چنین توضیح میدهد. شماره تماس یک شرکت مالی که ارزهای مجازی نیز خرید و فروش میکند، شلوغ است و باید پشت صف انتظار آن باقی ماند. پس از یک ربع، پشتیبانی تلفن را جواب میدهد و درباره نحوه خرید بیت کوین میگوید:«باید ابتدا در سایت جهانی بلاک چین براحتی برای خود یک کیف پول الکترونیکی ایجاد کنید، سپس وارد سایت ما شوید و حساب کاربری بسازید. در اینجا میتوانید هرقدر که خواستید، بیت کوین بخرید. معادل تومانی مورد نظرتان را وارد میکنید و بر اساس آن دریافت میکنید، رقم هم میتواند از 50 هزار تومان تا 82 میلیون تومان برای هر یک عدد بیت کوین کامل، متفاوت باشد.» این پشتیبان البته درباره امکان ترکیدن حباب این روزهای این ارز مجازی اطلاعاتی نمیدهد و میگوید:«ما نمیتوانیم در تحلیلهای بازار کمکی کنیم، به هر حال هر چیزی ریسک خودش را دارد. اما از صبح تمام تماس هایمان برای خرید بیت کوین بوده است، از مدت زمانی که پشت خط منتظر ماندید، میتوانید بفهمید چه خبر است.»
 بررسیهای میدانی  از بازار خرید و فروش بیت کوین داخلی، نشان میدهد که این روزها اوضاع خرید و فروش این ارز مجازی واقعاً سکه است. البته امکان هیچ نوع فعالیت واقعی هم با بیت کوین وجود ندارد و تنها خود بیت کوین هاست که با هم خرید و فروش میشوند و یک سرمایهگذاری صرف به حساب میآیند.

بازار خرید و فروش در ایران چطور کار میکند؟

برخی صرافیهای محدود اقدام به خرید و فروش بیت کوین کردهاند و در مقابل، تعداد زیادی پایگاه اینترنتی وجود دارد که اقدام به این معاملات میکنند. سایتی مرکزی نیز راهاندازی شده که پایگاههای مجاز را معرفی میکند. البته سایت معتبر جهانی نیز به نام «Local Bitcoin» به معانی بیت کوین بومی وجود دارد که افراد معتبر فروش بیت کوین در بیش از 260کشور جهان را معرفی میکند؛ ایران نیز در فهرست این سایت جا دارد و قیمتهایی که در ایران معامله میشود به ازای هر بیت کوین از 79 تا 85میلیون تومان متفاوت است. پشتیبان یکی از معروفترین دفاتر مبادلات مالی که بیشتر از طریق پایگاه اینترنتی خود فعالیت میکند، میگوید:«اگر اطلاعاتتان کافی نیست، الان خرید نکنید. حتماً ضرر میکنید. در کل دوره فعالیت ارزهای مجازی، قیمت اصلاً چنین چیزی نبوده است. البته در چند روز اخیر مراجعه برای خرید بیت کوین خیلی زیاد بوده است. بعد از اینکه تلویزیون چند برنامه کارشناسی پخش کرد، مردم تازه متوجه چنین چیزی شدند و دنبال خریدنش آمدند.»

بعضی از پایگاههای خرید و فروش ارز مجازی، یکی دو سالی هستند که فعالیت میکنند و بعضی دیگر نیز به تازگی راه افتادهاند. پشتیبان این دفتر معروف مالی میگوید: «دیگر وقتی بازار اینقدر بزرگ شود، همه چیزی پیش میآید. کلاهبردار و دزد هم خیلی زیاد شده است، همه وارد کار میشوند. در کل آخر سال میلادی، زمان خوبی برای خرید نیست، توصیه نمیکنم.»

بررسیهای میدانی نشان میدهد که فروشندههای ایرانی بیت کوین، خود نمیتوانند این ارز را استخراج کنند. یکی از فروشندگان بیت کوین که در شیراز فعالیت میکند، میگوید:«ایرانیهای زیادی در جهان هستند که    بیت کوین خرید و فروش میکنند. آنها راه انتقال دادن بیت کوین را بلد هستند. ضمن اینکه این ارز اصلاً نیازی به بانکها ندارد و براحتی از طریق ایرانیهای دیگر میخریم و در سایت هایمان میفروشیم. سودمان را هم روی همان قیمت اصلی میگذاریم.»

شرکت مالی دیگری نیز که در تبریز و اصفهان شعبه دارد، در جست وجوهای اولیه جزء فروشندگان بیت کوین معرفی میشود. اما پشتیبان این شرکت بعد از تماس تلفنی میگوید:«ما کاربر جدیدی نمیپذیریم. از طریق همان جستوجوی گوگل باید فروشندگان را پیدا کنید. ما قبلاً کار انجام میدادیم ولی بعد از صحبتها و هشدار معاون بانک مرکزی دیگر نمیفروشیم.»

بعضی از فروشندگان نیز برای فروش بیت کوین، اسکن کارت ملی و کارت بانکی را دریافت میکنند. یکی از آنها درباره دلیل این کار میگوید:«در ایران سیستم بانکی ضعیف است و کارتهای زیادی هک میشوند. پیش میآید که کسی براحتی از طریق کارت بانکی بیت کوین میخرد، بعد معلوم میشود که کارت دزدی بوده است.برای همین این مدارک لازم است که مشخص شود شخص حقیقی باشد.

خرده روایتهای جهانی از خرید پدیده مالی این روزها

بیت کوین مدت هاست که سوژه روز جهان است. تاد هاسلتون، خبرنگار سی. ان. بی.سی 200 دلار بیت کوین خرید و پس از یک هفته آن را فروخت. او در سی.ان.بی.سی در گزارشی نوشته است:«اگر میخواهید بیت کوین بخرید، باید این را بدانید که ارزش بیتکوین شما ممکن است لحظهای مانند یک موشک به هوا برود و لحظهای دیگر با شدت زیادی سقوط کند. چند دقیقه بعد از خرید، ارزش بیت کوین من به 191 دلار رسید. در طول تمام هفته به کاهش ارزش خود ادامه داد تا در پایان هفت روز، دوباره به ارزش اصلیاش برگشت و همان موقع آن را فروختم.» هاسلتون همچنین خبر داده است که بلافاصله بعد از خرید بیت کوین، حساب رسمی بانکیاش مسدود شد، چرا که بانک عامل او تصور کرده بود که این یک حقه و تقلب است.

خبرنگار سی. ان. بی.سی معتقد است که خرید بیت کوین بیش از آنکه یک سرمایهگذاری قاعدهمند باشد، شبیه بازارهای شرط بندی است. او مینویسد:«شما اگر یک روزنامه در دست بگیرید یا شبکه خبری را تماشا کنید، براحتی میفهمید که سهام یک شرکت یا ارزهای رایج جهانی چرا بالا و پایین شدهاند. ممکن است به خاطر جنگ، تصمیمات دولتی، رقبای جدید یا هرچیز دیگری باشد. اما در مورد بیت کوین اصلاً چنین چیزی وجود ندارد.همه چیز بستگی به حرکات آنی خریداران و فروشندگان دارد. من احساس میکنم بسیاری از مردم با خریدن بیت کوین بهدنبال یک شبه پول دار شدن هستند.»

هاسلتون در انتهای گزارش

سی.ان.بی.سی چنین نتیجهگیری کرده است:«من دوباره بیت کوین نخواهم خرید. خرید و فروش بیت کوین آنقدر آدرنالین آدم را بالا میبرد که انگار در حال بازیهای شرط بندی هستی، این برای من ریسک بسیار زیادی دارد.» سی.ان.بی.سی همچنین گزارشی از اریک فین من، نوجوانی 18ساله نوشته است که 6 سال پیش، هدیه نقدی را که از مادربزرگش دریافت کرده بود، در خرید بیت کوین سرمایهگذاری کرد. او حالا یک میلیونر است. فینمن میگوید:«بیت کوین برای من فقط یک سرمایهگذاری نیست.  بسیاری از مردم نمیخواهند برای سریع پولدار شدن برنامه بریزند. من آینده ارزهای دیجیتال را بهعنوان آینده سیستم مالی میبینم.»