مقایسه قیمت بنزین در ایران و جهان

بر اساس دادههای منتشرشده در نشریه آرگوس، قیمت فوب خلیج فارس بنزین معمولی در ۲۱ نوامبر مصادف با ۳۰ آبان برای هر لیتر بیش از ۴۳ سنت است که بر اساس ارز آزاد (۴۲۰۰ تومان) حدود ۱۸۰۰ تومان میشود. همچنین بر اساس ارز مبادلهای (۳۵۰۰ تومان) بیش از ۱۵۰۰ تومان در هر لیتر ارزش دارد. این در حالی است که بنزین معمولی در داخل کشور لیتری هزار تومان و بنزین سوپر (اکتان ۹۵) ۱۲۰۰ تومان به فروش میرسد. در واقع قیمت بنزین در ایران همواره کمتر از قیمت فوب خلیج فارس بوده و تنها اواخر سال ۹۴ یعنی زمانی که قیمت نفت به کمتر از ۳۰ دلار بر بشکه رسید، قیمت بنزین داخلی با قیمت فوب همتراز شد. اما قیمت نفت در عرض چند ماه مجددا به بالای ۴۰ دلار رسید و قیمت بنزین نیز در بازارهای جهانی همراستا با آن رشد کرد. با وجود گذشت نزدیک به سه سال از آن روزها، قیمت بنزین در ایران همچنان روی هزار تومان ثابت باقی مانده است.

اما نرخ ۱۸۰۰ تومان تنها قیمت بازاری این سوخت در فوب خلیج فارس است. قیمت واقعی بنزین، یعنی قیمت فوب به علاوه هزینههای توزیع از جمله هزینه انتقال، هزینه تلفات و دستمزد جایگاهداران به مراتب بیشتر از این مقدار است. در داخل کشور هرگز رقم دقیقی برای هزینههای توزیع به دست نیامده است، اما برخی کارشناسان بر این باورند که برای توزیع هر لیتر احتمالا بین ۳۰۰ تا ۵۰۰ تومان هزینه میشود. در واقع قیمت واقعی بنزین در حال حاضر بر اساس نرخ ارز آزاد بیش از ۲۰۰۰ تومان است و دولت برای هر لیتر بنزین بیش از ۱۰۰۰ تومان یارانه پرداخت میکند. سایت globalpetrolprices نیز که نرخ بنزین در کشورهای جهان را منتشر میکند، قیمت واقعی بنزین را در حال حاضر ۵۲ سنت یعنی نزدیک به ۲۲۰۰ تومان در هر لیتر اعلام میکند.

این ارقام در حالی مطرح است که متوسط قیمت خردهفروشی بنزین در جهان بسیار بالاتر از قیمتها در بازارهای جهانی است. چرا که مصرف بنزین آلودگیهای زیست محیطی ایجاد میکند و برای دولت و جامعه هزینههایی به دنبال دارد. از این رو در اکثر کشورهای جهان نه تنها به مصرفکننده نهایی یارانه پرداخت نمیکنند، بلکه از او برای هر لیتر بنزینی که در باک خود میسوزاند و موجب آلوده شدن هوای شهر میشود، مالیات اخذ میشود. از این رو در غالب کشورهای جهان قیمت خردهفروشی بنزین بسیار بیشتر از قیمتهای جهانی و بازاری آن است.

براساس آخرین بهروزرسانی سایت globalpetrolprices متوسط قیمت خردهفروشی بنزین در جهان حدود 1/1 دلار (۴۶۰۰ تومان) در لیتر است. این سایت اعلام میکند قیمت خردهفروشی بنزین بین کشورهای جهان تفاوتهای فاحشی با هم دارد. بهطور مثال در حالی هر لیتر بنزین در ونزوئلا حدود یک سنت(۴۲ تومان) به فروش میرسد که مردم هنگکنگ برای خرید هر لیتر از این سوخت بیش از ۲ دلار(۸۵۰۰ تومان) پرداخت میکنند.globalpetrolprices قاعده کلی را این میداند که در کشورهای ثروتمند و توسعهیافته بنزین گران و در کشورهای فقیر و توسعه نیافته، این سوخت ارزان است. تفاوت قیمت خردهفروشی کشورهای مختلف به سیاستهای یارانهای و مالیاتی کشورها باز میگردد. در واقع همه کشورها به قیمتهای یکسان بنزین در بازارهای جهانی دسترسی دارند اما بعد از آن تصمیم می‎گیرند که با لحاظ کردن یارانه آن را ارزانتر یا با اخذ مالیات آن را گرانتر به دست مصرفکننده نهایی برسانند.

دنبال کردن سیاستهای یارانهای در ایران موجب شده که بعد از ونزوئلا و عربستان ارزانترین بنزین دنیا در کشور توزیع شود. ایران با نرخ ۱۰۰۰ تومان معادل 23/8 سنت برای بنزین معمولی و نرخ ۱۲۰۰ تومان معادل ۲۸ سنت برای بنزین سوپر سومین بنزین ارزان دنیا را در داخل کشور توزیع میکند.این در حالی است که بنزین ارزان و دیگر سیاستهای پوپولیستی موجب شده ونزوئلا در باتلاقی از مشکلات اقتصادی گرفتار شود و در آستانه فروپاشی اقتصادی قرارگیرد. عربستان نیز اعلام کرده از ابتدای سال ۲۰۱۸ نرخ بنزین را ۸۰درصد افزایش خواهد داد و به لیتری ۱۸۰۰تومان خواهد رساند. از این رو ایران در کمتر از دو هفته دیگر بعد از ونزوئلا، کشوری که در آستانه فروپاشی اقتصادی قرار دارد، در رتبه دوم دارنده ارزانترین بنزین دنیا قرار خواهد گرفت.