فصل مشترک گذشته و آینده بازار نفت

عصر حجر به پایان آمد، نه به دلیل اینکه با کمبود سنگ مواجه شدیم و عصر نفت نیز به پایان خواهد آمد، نه بهخاطر اینکه با کمبود نفت مواجه خواهیم شد». در آن زمان او با این سخن به ظرافت بیان کرد که قرن ٢١ زمان پایانیافتن «عصر نفت» است.

مهمترین تحولات در سالهای ٢٠١٧-٢٠٠٠ میلادی:

١- افزایش قیمت نفتخام در ژانویه ٢٠٠٧ میلادی رکورد زد و به ١٤٧ دلار در هر بشکه رسید و سپس در سال ٢٠١٤ با سقوط قیمت، به ٣٠ دلار در هر بشکه رسید که درحالحاضر این قیمت بین ٤٠ تا ٦٠ دلار در هر بشکه معامله میشود.

٢- در آمریکایشمالی تولیدکنندگان نفت شیل با دسترسی به اعتبار سهلالوصول و پیشرفت در تکنولوژی، شوکی در صنعت نفت جهان به وجود آوردند که بعد از انقلاب شیل، موضوع پیشرفت در تکنولوژی به انقلاب دوم معروف شد.

٣- بهبود راندمان و کاهش هزینه هر واحد از انرژیهای تجدیدپذیر منجر به توسعه و کاهش بیشتر قیمت پانلهای خورشیدی و تکنولوژیهای بادی و همچنین سایر انرژیهای پاک شد.

٤- موفقیت شرکت تسلا و بهدستآوردن محبوبیت ماشینهای برقی و بهبود راندمان سوخت موتورهای احتراق داخلی منجر به تقاضای کمتر سوخت مایع شد. 

پیشبینی اقتصاد و مصرف انرژی جهان:

طبق پیشبینی شرکت شیل، اقتصادهای پیشرفته در وضعیت فعلی باقیمانده یا توانایی انطباق را از دست میدهند و همچنین اقتصادهای نوظهور و سریع در دام «درآمد متوسط» خواهند افتاد. اگزونموبیل و اداره اطلاعات انرژی آمریکا در چشمانداز خود پیشبینی کردند که نفت و گاز با ٦٠ درصد عرضه، بر جهان انرژی تسلط یافته، درحالیکه سهم انرژیهای تجدیدپذیر فقط ٢٥ درصد است. در چشماندازهای شرکتهای بزرگ نفتی تصویری خوشبینانه از رشد و تقاضای انرژی جهانی عمدتا بر اساس گاز و سوخت مایع ارائه شده است. ازاینرو گاز طبیعی بهعنوان جایگزینی مناسب برای تقویت اقتصاد و صنایع در حال رشد مورد استفاده قرار خواهد گرفت.

در سالهای آتی، صنعت نفت جهان با روند تغییرات اساسی ذیل روبهرو خواهد شد:

١- بدونشک منابع نامتعارف نقش مهمی در عرضه نفتخام و گاز بازی خواهند کرد و سرمایهگذاری در بخش اکتشاف و تولید از منابع نامتعارف ادامه خواهد یافت.

٢- عربستان به ادامه سیاستهای خود در اوپک درخصوص ازدسترفتن تأثیر اوپک بر قیمت نفت خام در مقابله با تولیدکنندگان نفت شیل ادامه خواهد داد. ازاینرو نقش اوپک در حال تغییر است و دیگر توانایی ایجاد ثبات در شوکهای ساختاری و اصلی صنعت نفت را ندارد. همچنین تولیدکنندگان نفت و گاز شیل ظرفیت خالی بازار را به دلیل ناکارآمدی و عملکرد ضعیف قیمت نفت خام پر خواهند کرد.

٣- از آنجا که درحالحاضر مسیر تولید نفت از شرق به غرب جریان دارد و جریان پول در جهت مخالف، با درنظرگرفتن تقاضای کاهشیافته در اتحادیه اروپا حتی اگر تولید ناخالص ملی اروپا چهاربرابر شود، این روند برعکس خواهد شد که دلیل آن تغییر اساسی در بازار انرژی، بازار مالی و ژئوپلیتیک است.

٤- با توجه به کاهش هزینه چشمگیر در سرویسهای نفتی و نقطه سربهسر تولید برای بازیگران، نفت و گاز شیل در نهایت به زیر ٣٥ دلار در هر بشکه خواهند رسید و این به آن معنی است که عمر پروژههای سرمایهای عمده گران مثل نفت ماسهای و میادین عمیق دریایی به پایان خواهد رسید.

٥- قیمت میانگین ۵٥ دلار در هر بشکه بهجای صد دلار در هر بشکه، قیمت جدید نفت خام خواهد بود. در نهایت توسعه و تحولات در انرژیهای تجدیدپذیر بر نفت غلبه خواهد کرد و حرف وزیر سابق عربستانسعودی که با این نظر موافق بوده که منابع زیادی از نفت در زیر زمین باقی خواهد ماند و تقاضایی برای آن وجود نخواهد داشت اتفاق خواهد افتاد. بنابراین فصل مشترک عصر حجر با عصر نفت ازاینرو است که عصر حجر به پایان آمد، نه به دلیل اینکه با کمبود سنگ مواجه شدیم و عصر نفت نیز به پایان خواهد آمد، نه بهخاطر اینکه با کمبود نفت مواجه خواهیم شد و در این میان بازندگان زیادی وجود خواهند داشت. عربستان به این درک رسیده است که همانطور که یمانی پیشبینی کرد، صرفنظر از قیمت نفت، مسابقه تولید به وجود آمده است و نباید نفتی درون زمین باقی بماند و باید به دلار و نهایتا توسعه و زیرساختهای کشور برای نسلهای بعدی تبدیل شود.