فضای مجازی در غیــــاب تلگرام

در رخدادهای هفته گذشته که منجر به ادامهدار شدن آن در دیگر شهرهای کشور شد، کمیته فیلترینگ که متشکل از نمایندگان چند وزارتخانه و نهاد است تصمیم گرفت به منظور جلوگیری از فعالیت کانالهایی که ترویج خشونت میکنند، شبکه پیامرسان تلگرام را در کشور متوقف کند.

تصمیمی که در ابتدا اعلام شد به صورت موقتی و به منظور آرام کردن فضای کشور است و با انتقاد حتی وزیر ارتباطات نیز همراه بود اما با ادامه دار شدن آن حالا به نظر میرسد بهصورت طولانیمدت در دستور کار قرار دارد. کمیته تعیین مصادیق یا فیلترینگ شامل نمایندگان چندین وزارتخانه و سازمان است. نمایندگانی از وزارتخانههای آموزش و پرورش، ارتباطات و فناوری اطلاعات، اطلاعات، دادگستری، علوم، تحقیقات و فناوری، فرهنگ و ارشاد اسلامی، رئیس سازمان تبلیغات اسلامی، رئیس سازمان‎ صدا و سیما و فرمانده نیروی انتظامی، یک نفر خبره در فناوری اطلاعات و ارتباطات به انتخاب کمیسیون صنایع و معادن مجلس شورای اسلامی و یک نفر نماینده مجلس شورای اسلامی به انتخاب کمیسیون حقوقی و قضایی و تایید مجلس شورای اسلامی است و ریاست کمیته برعهده دادستان کل کشور است.

هنوز مشخص نیست این شورا چه زمانی تصمیم به بازگشایی مسدودیت تلگرام میگیرد اما تا این لحظه بسیاری از کارشناسان و حتی مسوولان کشور از اعمال محدودیت بر بستر این شبکه اجتماعی انتقاد کردهاند. ازجمله وزیر ارتباطات که در پی ایجاد مشکلات برای استارتآپها و کسبوکارهای تلگرامی از آنها عذرخواهی کرد و گفت تلاش میکند بهزودی این محدودیت برطرف شود. برای دولت و وزرا که به واسطه همین شبکههای اجتماعی و از جمله تلگرام در شرایط حساسی همچون انتخابات و نیز مواجهه با تصمیمات تاریخ ساز برای کشور به خوبی توانستهاند نتیجه بگیرند قطع فعالیت این شبکه در کشور انتقاد برانگیز است.

از سوی دیگر دفاع وزیر ارتباطات از برداشتن محدودیت تلگرام از آن روست که بسیاری از کسب و کارهای اینترنتی در چند سال اخیر حسابهای کاربری و فروشگاههای آنلاین خود را بر بستر این شبکه تعریف کردهاند و حالا این قطع ارتباط به مثابه ضررهای مالی است گویی که این فروشگاهها پلمب شده و فروششان متوقف شده است.  این امر حالا بر اساس آمار نیز گویاست و رئیس مرکز فناوری اطلاعات و رسانههای دیجیتال وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی گفته که ۹ هزار کسبوکار تلگرامی در نبود این شبکه دچار اختلال و مشکل شدهاند. این ضرر مالی بیش از همه برای کسبوکارهای کوچک و خرد مشهود است. این موضوع از این جهت مورد اهمیت است که بسیاری از کسبوکارهای مجازی در این رهگذر با مشکلاتی در زمینه برقراری ارتباط با کاربرانشان مواجه و  حتی بسیاری از آنها ضررهایی را متحمل شدهاند.

کاهش فروش روباتهای تلگرام

از سویی دیگر بسیاری از برنامههای نرمافزاری همانند باتهایی که کارکردهای بسیاری ازجمله تبلیغات و مدیریت کردن کانالهای تلگرامی را داشتند حالا بهدلیل قطع ارتباط دارندگان کسبوکار با مشتریانشان بیاستفاده مانده است. گفته میشود بهطور میانگین هزینه طراحی هر روبات تلگرامی ۲۵۰ تا ۳۰۰ هزار تومان هزینه در بر دارد. واکنش برخی از فروشندگان روباتهای تلگرامی در چند روز اخیر حاکی از کاهش تعداد متقاضیان این نرمافزارهاست.  اگرچه استفاده از دیگر اپلیکیشنهای موجود که در حال حاضر بدون محدودیت و قابل استفاده برای کاربران است، اما تلگرام پایگاهی برای تبادل اطلاعات چه از نظر متن، عکس، فیلم، پیام و پیغامهای صوتی است؛ شبکهای که بعد از قطع ارتباط وایبر در ایران به تدریج محبوب شد. ارتباط بی وقفه از طریق این پیام رسان از سوی کاربران به تدریج باعث شد تمامی ارتباطات روزمره و حتی خرید و فروشهای تلگرامی به شدت شایع شود و ارتباطات بین شغلی نیز از این طریق میسر شود.

اعتراض وزیر ارتباطات نیز موید این موضوع است که نقش پیامرسان تلگرام در شکلگیری استارتآپها و مشاغل اینترنتی پررنگ بوده و اختلال آن در روزهای اخیر این مسیر را برای کاربران دشوار کرده است.  با این وجود اما تلاشهای مسوولان برای رفع فیلتر تلگرام ادامه دارد تا آنجا که سخنگوی هیاترئیسه مجلس اخیرا اعلام کرد که رفع فیلتر تلگرام منوط به تعهد مدیران آن است. به گفته او موضوع فیلترینگ در شورایعالی امنیت ملی مطرح بود و قرار شد با تمهیدات لازم نسبت به رفع فیلتر اقدام شود. بنابراین از وزارت ارتباطات خواسته شد تعهدات الزامآور را برای رفع فیلتر تلگرام انجام دهد و در این زمینه مذاکراتی داشته باشد. با گسترش یافتن ارتباطات آنلاین بدون شک قطع فعالیت شبکههای ارتباطی نمیتواند گزینه مناسبی برای مقابله با کژکارکردیها باشد موضوعی که مورد توافق همه کارشناسان و منتقدان نیز هست.