متهم اصلی انتظارات تورمی

با توجه به سهم بالای اجارهبها و خوراکیها در سبد دهکهای پایین، این ذهنیت برای خانوارها ایجاد میشود که کلیه بخشهای اقتصادی، دچار تورم بالا شدهاند. درحالیکه باقی کالاها و خدمات اصلی نوسان کمتری از شاخص کل و تورمی متعادل را در یک سال اخیر ثبت کردهاند و این ذهنیت، تنها یک انتظار تورمی باطل است.

گزارش مرکز آمار نشان میدهد روند تورمی در دو گروه خوراکیها و اجاره بهای مسکن، نقش پررنگی در تخمین تورم در ذهن جامعه داشته است. تورم نقطه به نقطه این دو گروه بالاتر از تورم شاخص کل حرکت کرده است و با توجه به ضریب اهمیت آنها، به خصوص برای دهکهای پایین، تصور تورمی بالایی را در اذهان ایجاد میکند. در کنار این دو گروه، کالا و خدمات آموزشی و متفرقه نیز تندتر از شاخص کل حرکت کردهاند اما تاثیر آنها در سبد خانوار اثرگذار نیست. آنچه جالب توجه است اینکه بیشتر گروههای مصرفی خانوارها، تورمی آرامتر از میانگین داشتهاند. مثلا تورم نقطه به نقطه حمل و نقل و آب و برق و سوخت کمتر از ۵ درصد در دی ماه بوده است. این آمار نشان میدهد این نتیجهگیری که با افزایش قیمت خوراکیها و اجارهبها، تمامی کالاها تحت فشار قرار میگیرند، نتیجهگیری درستی محسوب نمیشود.مرکز آمار گزارش شاخص قیمت کالاها و خدمات مصرفی خانوارهای کشور در ماه ابتدایی زمستان را منتشر کرد. شاخص کل قیمت در ماه گذشته برای کل کشور به عدد ۹/ ۱۱۰ واحد رسید. روند ماهانه شاخص از این نکته حکایت دارد که شتاب رشد کند شده است. در حالی که تورم ماهانه در مهر ماه ۳/ ۱ درصد گزارش شده بود، در یک روند کاهشی طی ۴ ماه گذشته، به ۴/ ۰ درصد در دی ماه رسیده است. این افت شتاب، موجب شد تورم نقطه به نقطه نیز در دی ماه کاهش یابد و از ۹/ ۸ درصد در آذر به ۵/ ۸ درصد در ماه گذشته برسد. هر چند تورم میانگین که بیانگر تغییرات شاخص قیمت در ۱۲ ماه منتهی به دی ماه نسبت به مدت مشابه دوره قبل است، در یک سال اخیر روند افزایشی را طی کرده است. این عدد که در آغاز سال، ۷ درصد بود پس از گذشت ۱۰ ماه به ۲/ ۸ درصد صعود کرد.

آرام شدن قیمت خوراکیها

بررسی گزارش مرکز آمار نشان میدهد آنچه موجب آرامتر شدن حرکت شاخص قیمت شده، توقف روند افزایشی در گروه خوراکیها، آشامیدنیها و دخانیات است. ضریب اهمیت این گروه در محاسبه شاخص، ۲/ ۲۷ درصد است. شاخص خوراکیها که در دو ماه انتهایی پاییز بیش از ۲ درصد در بازه ماهانه نوسان کرده بود، در ماه گذشته به رشد ۳/ ۰ درصدی بسنده کرد. میانگین نوسان ماهانه گروه خوراکیها در ۹ ماه ابتدایی سال جاری، ۶۴/ ۰ درصد محاسبه شده است. از این رو نوسان ماهانه دی ماه، نسبت به ماههای دیگر سال جاری، نوسان مناسبی به حساب میآید. آرام شدن قیمت خوراکیها هم در خانوارهای شهری و هم در خانوارهای روستایی مشهود است. تقریبا روندی مشابه در شهرها و روستاهای کشور در این باره طی شده است. بررسی کالاهای موجود در خوراکیها نشان میدهد یک عامل اصلی برای افت شتاب قیمت در این گروه، گوشت قرمز و گوشت ماکیان است. شاخص این گروه فرعی که در آذر ماه رشد ۲/ ۲ درصدی را ثبت کرده بود، در ماه گذشته ۶/ ۰ درصد در جهت کاهش قیمت حرکت کرد. نیروی کمکی گوشت در ثبات خوراکیها، سبزیجات بود. شاخص گروه سبزیجات در انتهای پاییز، ۱/ ۸ درصد افزایش یافته بود. اما در ابتدای زمستان قیمت سبزیجات با افت مواجه شد و شاخص گروه، ۸/ ۴ درصد نزول کرد.اما بهرغم افت شتاب خوراکیها در ابتدای پاییز، به نظر همچنان این گروه بهعنوان عامل بالا برنده تورم به حساب میآید.

در حالی که تورم نقطه به نقطه شاخص کل در دی ماه ۵/ ۸ درصد بوده است، اما تورم نقطه به نقطه خوراکیها و آشامیدنیها ۱/ ۱۲ درصد است. یعنی قیمت خوراکیها در یک سال اخیر، با شدت بیشتری نسبت به دیگر گروهها و کالاها حرکت کرده است.با توجه به اینکه کالاهای این گروه در زندگی روزمره تمامی خانوارها نقش جدی بازی میکنند، افزایش قیمت این گروه نیز محسوستر است. این عامل میتواند در ذهن خانوارها این تصور را ایجاد کند که تمامی گروههای دیگر همگام با خوراکیها در مسیر افزایشی حرکت میکنند، در حالی که چنین فرضیهای از واقعیت محروم است. مساله دیگر این است که در دهکهای پایین درآمدی، گروه خوراکیها بخش بیشتری از سبد خانوار را تشکیل میدهد و تورم این بخش برای آنها محسوستر است.

رشد اجارهبها در دی ماه

گزارش مرکز آمار از شاخص قیمتها در قالب ۱۲ گروه ارائه میشود. دو گروه خوراکیها و دخانیات در دسته «خوراکیها، آشامیدنیها و دخانیات» و ۱۰ گروه دیگر، در دسته کالاهای غیرخوراکی و خدمات قرار میگیرند. تورم ماهانه کالاهای غیرخوراکی و خدمات، در دی ماه نسبت به ماه قبلش بیشتر شد و از ۱/ ۰ درصد به ۴/ ۰ درصد صعود کرد. در این دسته، گروه «مسکن، آب، برق، گاز و سایر سوختها» بیشترین تاثیر را دارد. در حقیقت اهمیت این گروه به علت تغییرات قیمت اجاره بهای مسکن است که به تنهایی یک سوم شاخص کل را تشکیل میدهد.

شاخص اجاره مسکن که در انتهای پاییز، ۱/ ۱۰۹ واحد ثبت شده بود، ابتدای زمستان را با رشد قابل توجه آغاز کرد. بر اساس گزارش مرکز آمار، اجاره مسکن در آذر ماه ۳/ ۰ درصد در بازه ماهانه افزایش یافته بود، در حالی که رشد اجاره مسکن در دی ماه ۹/ ۰ درصد، یعنی سه برابر ماه قبلش گزارش شده است. رشد اجاره بهای مسکن در دی ماه سال جاری نسبت به دی ماه سال گذشته، ۹/ ۸ درصد محاسبه شده که کمی بیشتر از تورم نقطه به نقطه شاخص کل است. رشد اجاره بهای مسکن نیز تصور تورم در کلیه بخشهای اقتصادی را تقویت میکند. چرا که این بخش، سهم بسزایی در سبد خانوارهای کشور دارد.نکته منفی در کالاهای غیرخوراکی و خدمات این است که در تمامی گروهها به جز ارتباطات، نوسان ماهانه دی ماه تندتر از آذر ماه بوده است. مثلا نوسان ماهانه شاخص بهداشت و درمان که در انتهای پاییز ۲/ ۰ درصد بود، در ماه گذشته به ۸/ ۰ درصد رسید. گروه حمل و نقل نیز که با توجه به تاثیر تقریبا ۱۰ درصدی در شاخص کل، گروه مهمی محسوب میشود، در ماه گذشته ۵/ ۰ درصد افزایش شاخص را تجربه کرد. در حالی که این عدد برای آذرماه تنها ۱/ ۰ درصد بود. اما بررسی گروههای غیرخوراکی در روند سالانه نشان میدهد آنها کندتر از میانگین حرکت کردهاند. در واقع تنها گروههای آموزش و کالا و خدمات متفرقه هستند که تورم نقطه به نقطهای بالاتر از شاخص کل داشتند.