چشم‌انداز رونق برای سیمان

همچنان عرضه سیمان از کانال بورس کالا اتفاق نیفتاده و فعالان این صنعت با اشاره به برخی چالشها که در حوزه صادرات این محصولات به خصوص در بیش از یک سال اخیر رخ داده معتقدند رونق صنعت سیمان نیازمند حضور جدی این کالا در تالار نقرهای است. بررسیها از صنعت سیمان نشان میدهد این محصول در بازارهای مهمی همچون عراق حضور کمرنگی نسبت به سالهای قبل دارد و این مساله بیشتر به دلیل سیاستهای حمایتی است که دولت این کشور در برابر واردات سیمان از ایران اتخاذ کرده است. دولت عراق سال ۲۰۱۶ تصمیم گرفت برای واردات سیمان از ایران محدودیت اعمال کند و این سیاست را نیز عملیاتی کرد.

منطقی که پشت این سیاست حاکم بود حمایت از سیمان تولیدی این کشور است به نحوی که بنا بر گفته مسوولان عراقی قیمت سیمان ایرانی در این کشور از قیمت تولید شده از سوی تولیدکنندگان داخلی آن پایینتر است و در نتیجه این موضوع باعث شده تا تهدیدهای جدی برای تولیدکنندگان عراقی ایجاد شود بنابراین دولت برای حمایت از تولید داخل مانع از واردات سیمان ایران شده است. این در حالی است که میزان سیمان تولیدی عراق تاکنون توانسته جوابگوی نیاز داخلی این کشور باشد با این حال پیش بینی کارشناسان آن است که این خودکفایی دیری نخواهد پایید چراکه با خروج داعش و شروع برنامههای بازسازی در عراق میزان مصرف سیمان افزایش خواهد یافت در نتیجه خواه ناخواه عراق بار دیگر به یکی از واردکنندگان این محصول تبدیل میشود، اما این بار رقابتی جدیتر از گذشته بین ایران و ترکیه در این بازار آغاز میشود.

از طرفی آنطور که فعالان این صنعت به آن اشاره میکنند ایران نیز منتظر نمانده تا عراق بازار خود را روی سیمان ما باز کند و به همین دلیل فعالیتهایی را برای بازاریابی در بازارهایی از جمله کشورهای حوزه خلیج فارس، کشورهای CIS و کشورهای آفریقایی آغاز کرده است. البته یکی از مشکلاتی که در این زمینه همواره وجود دارد مساله حمل این محصول به بازارهای دور است، چراکه سیمان از جمله کالاهایی است که هزینه حمل بالایی دارد و این در حالی است که شنیدهها حکایت از اختصاص یارانههایی برای حمل و نقل این محصول دارد که میتواند کمک موثری برای بازاریابی بهتر این محصول در دوره جدید باشد. متأسفانه آنچه باعث نگرانی بوده و صادرات سیمان را ناگزیر میسازد، وضعیت پروژههای عمرانی و ساخت و ساز مسکن در داخل کشور است که هنوز نتوانسته رونقی در معاملات این محصول ایجاد کند. به هر حال رویههای حاکم بر مصرف سیمان در داخل ضعیف هستند و به همین دلیل صادرات مهمترین ابزار برای جلوگیری از رکود در صنعت سیمان محسوب میشود.

در این بین هرچند صادرات سیمان به عراق  کاهش یافته اما خوشبختانه بازار افغانستان توانسته بخشی از این چالش را برطرف سازد. برخی شنیدهها حکایت از رشد ۳۰درصدی صادرات سیمان به افغانستان در سال گذشته دارد. از طرفی شنیده میشود در سال ۲۰۱۸ میتوان بار دیگر روی بازار عراق حساب ویژهای باز کرد، زیرا بودجههای عمرانی قابل توجهی برای مناطق جنگ زده این کشور در نظر گرفته شده و این بودجه که در بخش ساخت و ساز هزینه خواهد شد میتواند تحرکی در خرید و واردات سیمان ایجاد کند. با این حال انتظار نمیرود این رونق در سال جاری اتفاق بیفتد و احتمالا تا پایان سال روند حاکم بر ۱۰ ماه گذشته همچنان ادامه یابد تاجاییکه طبق آمارهای موجود افت ۱۱ درصدی صادرات سیمان در ۸ ماهه سال جاری در مقایسه با مدت مشابه پارسال نشان میدهد امسال همچنان با افت صادرات روبهرو خواهیم بود.

رونق دو فاکتور در حوزه سیمان
کارشناسان اما معتقدند دو فاکتور نیازمند است تا شاهد رونق در این صنعت در سال آینده باشیم؛ نخست آنکه تولید داخلی با رونق روبهرو شود و شاهد تحرک در پروژههای عمرانی باشیم که با توجه به بودجهای که دولت برای سال آینده در نظر گرفته احتمال آن ضعیف است. دوم رونق صادرات. در مورد گزینه دوم اما میتوان امیدواریهای بیشتری در مقایسه با عامل اول داشت. در این رابطه بررسیها نشان میدهند متغیرهای متعددی وجود دارند که رونق قیمتی سیمان را نیز در بازارهای جهانی به دنبال خواهند داشت؛ از جمله رشد قیمت نفت در بازارهای جهانی و رشد قیمت مواد معدنی در بازارهای جهانی که این دو فاکتور در کنار رشد قیمت دلار میتوانند محرکهای مهمی برای صادرات سیمان در سال ۹۷ محسوب شوند و همین عوامل رونق تولید را در پی داشته باشند.

در این بین یکی دیگر از بازارهای مهمی که در سال جاری و با ایجاد ثبات در این بازار شاهد حضور سیمان ایران در آن خواهیم بود سوریه است. این کشور در سال گذشته توانست از شر حضور داعش خلاصی یابد اما هنوز بهصورت جسته و گریخته کانون حوادث و جنگ است بهطوریکه این روزها حملات ترکیه به خاک این کشور باعث ناامنی در آن شده است. پیش از این ایران توانسته مجوز حضور بهعنوان یکی از کشورهای مهم در پروسه بازسازی و عمران این کشور را کسب کند و این موضوع باعث میشود درهای صادرات سیمان به روی این کشور نیز گشوده شود. به این ترتیب باید گفت گزینههای صادراتی ایران در سال آینده شمسی در مقایسه با سالهای ۹۶ و ۹۵ افزایش یافته و باید سال آینده را سال عبور از رکود نسبی در این بازار دانست. به گفته فعالان این بازار تولیدکنندگان در حال حاضر در حدود ۴۰ درصد از ظرفیت تولیدی خود را به دلیل مشکلات موجود تعطیل کردهاند و به همین دلیل بازگشت این ظرفیت در سال جدید بسیار محتمل است.

 این موضوع در کنار تلاشهایی است که از دو سال اخیر برای حضور در بازارهای آفریقا صورت گرفته بهطوریکه در حال حاضر شرکتهای سیمان به کشورهای مختلف از جمله کشورهای CIS، کشورهای آفریقایی و بنگلادش صادرات دارند که میتوان این حجم صادراتی را بیشتر کرد. از سوی دیگر افغانستان هم میتواند بازار بهتری برای ما باشد که به گفته کارشناسان در این مسیر نیاز است دولت هم با فعالان این حوزه همکاری کرده و هزینههایی از جمله هزینه حمل یا مالیات و... را کاهش دهد تا شاهد رشد در این بازار باشیم. به عقیده فعالان حوزه صادرات سیمان روسیه نیز از جمله کشورهایی است که میتوان روی صادرات ویژه به آن فکر کرد. البته این کشور مقررات سخت و پیچیدهای برای ورود کالا به خصوص سیمان دارد و این محصول را ۲۸ روز نگه میدارد تا مقاومتش را بسنجد و به خیلی از استانداردهای ایران توجه نمیکند. بر این اساس لازم است تولیدکنندگان نیز شرایط مناسبی را برای حضور در این بازار فراهم کنند و از منظر کیفی تنوع بیشتری را در قیاس با سایر بازارها ایجاد کنند. در این بین اما به عقیده فعالان بازار سیمان، بورس کالا قادر است شرایط مناسبی را فراهم کند تا صادرکنندگان و خریداران با حضور در تالار صادراتی این محصول بتوانند وضعیت مناسبتری را از بعد قیمت و تلاقی عرضه و تقاضا ایجاد کنند.