دو تحول مهم در نظام‌های تسویه و پرداخت کشور

ولیالله سیف با بیان این که زیرساختهای نظام تسویه و پرداخت کشور در گذر سالها، تحولات مهمی را از سر گذرانده و به بخش لاینفکی از زندگی روزمره مردم و فعالان اقتصادی و به عضوی حیاتی در پیکره نظام بانکی تبدیل شده است، اظهار داشت: در رهگذر این تغییر و تحول، نشانههای میانسالی از ساختارها و سامانههای موجود هویداست. میانسالی نشان از پختگی و بلوغ و تجربه دارد اما در کنار آن ضعفها و کاستیهایی به چشم میخورد که مانند ترکهایی ریز، دوام کل سازه را در دراز مدت با تهدید روبه رو میکنند.

وی با تاکید بر این که نظامهای تسویه و پرداخت کشور اینک در میانسالی خود با دو تحول مهم روبه روست که استواری، پایداری و تعالی آن را به چالش میکشند، گفت: تحول اول با پدیدار شدن فرسایش درونی نظامهای تسویه و پرداخت، لزوم بازسازی و نوسازی آن را خاطرنشان میکند. سامانهها و زیرساختهایی که در طول دو دهه گذشته شکل گرفتهاند، همچنان و به طور عمده از مدلهای کسب و کاری تبعیت میکنند که حتی در زمان نوجوانی سیستم، با استانداردها و عملکردهای بهینه جهانی فاصله داشتند و اینک که به سامانههایی تنومند و پرکاربرد بلوغ یافتهاند، آثار توسعه خارج از مدلهای بهینه بیش از پیش به بار گرانی برای نظام بانکی بدل شده است.

سیف ادامه داد: نظام پرداخت کشور، مجموعهای از سامانههای پرکاربرد، بسیار اثربخش اما با کارایی و قابلیت نگهداری و تداوم عملیات محدود است و نوسازی و بازسازی این زیرساخت، نیازمند سرمایهگذاری و هزینهکردهای بزرگی است که جز با تدبیر بازنگری در مدلهای کسب و کار توجیه اقتصادی نمییابد. حال که بحث تحول در نظام بانکی در عرصه عمومی به عنوان یک الزام مطرح است، فرصتی مغتنم به دست آمده تا در سایه عقلانیت و به دور از هیجانات و احساسات اولیهای که منجر به رقابتهای کور و بازارشکنانه شد، نگاهی نو به این موضوع و توجه به استانداردها و بهروشهای بینالمللی مبذول شود.

رئیس کل بانک مرکزی افزود: تحول دوم منبعث از تحولات جهانی در حوزه فناوری و فناوران مالی است که به نظر میرسد در سالهای آتی کل نظام مالی جهان و ایران را تحت تاثیر عمیق و ساختاری قرار دهد. این تحول از سه جهت ساختارهای موجود نظام مالی را آماج خود قرار داده است. از یک سو، نظامهای سنتی مبادله پیامهای مالی، انحصار در روشهای ارتباط با مشتری و ابزارهای پرداخت و محدودیت در مبادلات برونمرزی، با موجی از فناوریهای مالی مبتنی بر پدیدههایی نظیر بانکداری باز در حال دگردیسی است.

وی خاطرنشان کرد: در سوی دوم انحصار و مزیت رقابتی سنتی بانکها مبتنی بر سرمایهگذاری سنگین در مسیرهای دسترسی مشتری، با همهگیر شدن ابزارهای هوشمند، به سرعت در حال زایل شدن است و انبوهی از نوآوریهایی نظیر تامین مالی جمعی، اعطای تسهیلات جمعی و ایجاد شبکههای ارتباط مالی نظیر به نظیر، موجودیت بانکها را به عنوان موسساتی عظیم نشانه گرفتهاند.

سیف یادآور شد: در سوی سوم تحولی ناشناخته با آثاری پیشبینی نشده با معرفی رمزینه پولها در حال وقوع است. سنجش اثرها و عمق آن بر نظامهای چند صد ساله پولی و ارزی همچنان موضوع بحث جدی کارشناسان و صاحب نظران در جهان است، لیکن با توجه به حضور این ابزارها در کشور، لزوم سیاستگذاری و اعلام موضوع در این خصوص برای بانک مرکزی محرز شده است.