معناپریشی در خصوصی‌سازی

 اشاره عباس آخوندی به وضعیتی است که خصوصی سازی در ایران به آن دچار شده است. بعد از آنکه لزوم خصوصیسازی احساس شد، واگذاری شرکتهای دولتی که شامل شرکتهای بعضا بزرگی نظیر مخابرات هم میشد، آغاز شد. با وجود این، بررسیها نشان میدهد واگذاریها بهگونهای اتفاق نیفتاده که هدف از خصوصیسازی محقق شود. بسیاری از شرکتهای دولتی به شبهدولتیها سپرده شده است و راندمان کاری در این شرکتها نهتنها بهبود نیافته که در مواردی بدتر هم شده است. مسئولان دولتی در دولتهای یازدهم و دوازدهم در کنار بیان این وعده که خصوصی سازی واقعی را محقق میکنند، از مانعتراشیهایی میگویند که سد راه خصوصی سازی است. با وجود این بهنظر میرسد چارهای جز این نیست که قطار خصوصیسازی روی ریل بیفتد، چراکه بسیاری از شرکتهای دولتی یا آنهایی که به شبه دولتیها سپرده شدهاند، زیانده هستند.

انتقاد از روند خصوصیسازی

وزیر راه و شهرسازی از نحوه خصوصی سازی در دولتهای گذشته انتقاد کرد و گفت: آنچه در ایران به اسم خصوصی سازی رخ داد، پریشانی معنای مطلق بود و الآن وقت آن است که بازنگری شود. به گزارش مهر، عباس آخوندی در بیست و پنجمین همایش ارگانهای دریایی افزود: آیا ما میتوانیم از معناپریشی در اقتصاد ایران فاصله بگیریم؟ اصلا خصوصی سازی به چه معناست؟ یک سوال ظاهرا آشکار و روشن است. اما براین عقیده هستم که بسیار پیچیده است و ابعاد آن در ایران به خوبی توضیح داده نشده است و دچار پریشانی معنایی در خصوص خصوصی سازی هستیم. وزیر راه و شهرسازی تاکید کرد: از ابتدا که خصوصی سازی مطرح شد تا اواخر سال ۸۶ حدود یکمیلیارد دلار از اموال دولتی واگذار شده بود اما تنها در دو سال دولت دهم، ۹۹میلیارد دلار انباشت صنعتی ایران واگذار شد. آیا آنچه انجام شد، خصوصی سازی بود. مشخص است که واگذاریها کاملا غیررقابتی و تحت عنوان پرداخت دیون دولت انجام شد. در این حالت بخش زیادی از اموال دولت متعلق به دستگاههای پاسخگو به مجلس خارج شده و به شبهدولتیهای غیرپاسخگو به هر نهادی واگذار شد. آخوندی اظهار داشت: در این فرآیندها نه قیمتگذاری در بازار صورت گرفت و نه فرآیند رقابتی شکل گرفت و نه هیچیک از مفاهیم رقابتی در ایران مستقر شد. ده هامیلیارد دلار از انباشت صنعتی ایران تحت عنوان خصوصی سازی جابهجا شد.او تصریح کرد: من یکی از مدافعان سرسخت خصوصی سازی هستم اما آیا میشود از این پریشانی معنا دفاع کرد؟ آنچه در ایران رخ داد، پریشانی معنای مطلق بود و الان وقت آن است که بازنگری شود.وزیر راه و شهرسازی ادامه داد: این اتفاق در بستری رخ داد که آن بستر را مجموعه عوامل تشکیل میدادند. آن زمان که ۹۹میلیارد دلار واگذار شد هیچکس مقاومت نکرد اما الان همه مخالفت میکنند. آخوندی افزود: زمانی که مخابرات واگذار شد من عضو شورای رقابت بودم. فکر میکنم این از مواردی است که باید مورد بحث کلی و جدی قرار گیرد. اگر شما نحوه این واگذاری را بررسی کنید میبینید چگونه در این واگذاری، برخی افراد تحت عنوان عدم اهلیت در شب آخر خط خوردند و چگونه بعد از دریافت پیشنهادهای جدید که با پیشنهادهای اصلی مشترک المنافع بود، به طرفه العینی یک دستگاه برنده مزایده شد. بهرغم آنکه آن زمان من دهها بار به شورای رقابت شکایت کردم ولی حتی یک جلسه هم در شورای رقابت تشکیل نشد. به محض اینکه در یکی از جلسات شورای رقابت نتوانستم حاضر شوم، در همان جلسه رأی گیری شد و اکثریت اعلام کردند که واگذاری مخابرات صحیح بوده است و همه میدانند آن واگذاری اشتباه بود. آیا واقعا این واگذاری به بخش خصوصی صورت گرفت؟ خیر؛ اینگونه نبود. او یادآور شد: قبل از خصوصی سازی نیاز داریم امور بر مبنای بازرگانی اداره شود. بدون بازرگانی کردن مطلب، هیچاتفاقی رخ نمیدهد. اگر قرار باشد من تحت عنوان خصوصی سازی هزینهام را بهعهده دولت بیندازم، دخل و خرج خودم نباشم دیگر نامش خصوصی سازی نیست.

«داغ و درفش» دولت در قیمتگذاری

آخوندی تصریح کرد: ما در کشوری که هنوز داغ و درفش برای قیمتگذاری داریم آیا صحبت از خصوصی سازی جای تامل ندارد؟ مگر خصوصی سازی بدون رقابت ممکن است. آیا وقتی خواستیم وارد بخش خصوصی شویم، فرآیندهای خصوصی سازی را رعایت کرده ایم؟ این اتفاقات یعنی توضیح رانت.وزیر راه و شهرسازی گفت: اگر دوستان ما از بحث خصوصی سازی در دریا صحبت میکنند من آمادگی آن را دارم اما باید تجاری سازی و رقابتیسازی فعالیتها هم انجام شود که در نتیجه رعایت آنها، خصوصی سازی خود به خود شکل میگیرد. بهگفته او فعالان حوزه دریایی، سنگاپور را بهعنوان بهشت فعالیتهای خصوصی میدانند اما آیا مگر شرکت PSA که یک شرک کشتیرانی است صددرصد دولتی نیست؟ آنچه سنگاپور را بهعنوان محیطی که میتواند بخش خصوصی در آن فعالیت کند، مطرح میکند رعایت اصل رقابت است. ما این دو موضوع را دور زدهایم آن وقت میگوییم خصوصی سازی یعنی اموال دولت را بفروشیم. آخوندی تاکید کرد: آیا سازمان بنادر و دریانوردی که قرار است درموضع رگولاتوری، وضع مقررات و اعمال حاکمیت قرار گیرد، در فعالیتهای تجاری نیز بهصورت مستقیم دخالت ندارد؟ من کاملا آمادهام شفاف با شما همکاری کنم که هرگونه اقدام تبعیضآمیز که در حال انجام است را رفع کنم. تمام مشکلات ما از اینجا نشات میگیرد. وزیر راه و شهرسازی با بیان اینکه ما ایرانیها همواره میگوییم ایران چهارراه جهان است، گفت: اما آیا در چهارراه جهان میشود بگیر و ببند کرد؟