زیر پوست دلار/ چرا مردم اسکناس سبز را به سپرده ارزی ترجیح دادند!؟

در حالی که انتظار میرفت یکی از راهکارهای بانک مرکزی برای کنترل التهاب ارزی یعنی انتشار گواهی سپرده ارزی با نرخ 4% مورد استقبال قرار گیرد، متاسفانه این گونه نشده و استقبال چندانی از آن صورت نگرفت.
اما چرا!؟
نخست باید این را بدانیم انتظار این که افتتاح سپرده ارزی که متضمن دریافت سود بدون ریسک است ، بر خرید اسکناس ارز مقدم باشد ، یک انتظار منطقی است.چند دلیل در رابطه با اولویت سپرده ارزی یا گواهی ارزی بر خرید اسکناس فیزیکی میتوان عنوان کرد...

1. سپرده گذاران ارزی سودی حداقل معادل 4% سالانه دریافت می کنند اما برای خریداران اسکناس ارز اینگونه نیست.

2. بانک ها منابع را دریافت و امکان بکارگیری از آن در مسیر تسهیل عملیات اعتباری و ایجاد ارزش افزوده برای آن ها فراهم است.

3. نگهداری اسکناس ارز در مقایسه با اخذ گواهی سپرده ارزی مشکل تر بود و حتی بعضا منطبق بر آیین نامه بانک مرکزی نیست.

4. اقتصاد کلان کشور طبعا انتفاع بیشتری در بکار اندازی منابع در مقایسه با پارک اسکناس در منازل خواهد برد.

5. سپرده گذاری ارزی توسط اشخاص به طور قطع از جمله مواردی است که نفع شخصی به نفع کل اقتصاد می انجامد.

6. امنیت منابع سپرده گذاران ارزی قطعا در بانک در مقایسه با منازل بیشتر و مصون از سرقت است و از این جهت سپرده گذاران ارزی هیچوقت نگرانی ندارند.

7. این که مردم بتوانند در عین حال که از دارایی های خود حفاظت می کنند بتوانند در بهبود اقتصاد کلان کشور نیز نقش داشته باشند قطعا مورد استقبال خواهد بود.

اما چرا این گونه نشد و خرید اسکناس ارز اولویت بیشتری برای مردم داشت...!؟

می دانیم که مهم ترین جزء یک سیستم پولی و بانکی جزء اعتماد و اعتبار است و دولتمردان و سیاست گذاران به هر قیمتی که شده نباید اجازه دهند اعتماد و اعتبار این سیستم خدشه دار شود.در سیستم پولی و بانکی بر خلاف سیستم اقتصاد واقعی که مبتنی بر کالا و ارزش ذاتی است ، پایه سیستم مبتنی بر اعتماد و ارزش اعتباری است. بنابراین قوام سیستم پولی کشور بر ایجاد و حفظ اعتماد و اعتبار است.

شاید به جرات بتوان گفت در ده سال اخیر عموم سپردهگذاران ارزی علی رغم اعتماد اولیه و سپرده گذاری ارزی در بانکها در دریافت سپردههای خود با مشکلاتی مواجه شده اند و از این بابت اعتماد آن ها خدشه دار شده:

1. بعضا دیده میشود در شعب بانکها سپردهگذاران ارزی برای دریافت سپرده خود بارها باید مراجعه کنند تا در مرحله اول بتوانند ذی حق بودن خود را به اثبات برسانند.

2. وقتی که مردم اسکناس به بانک تحویل میدهند انتظار دارند در سررسید نیز اسکناس ارز خود را مجددا دریافت کنند در حالی که بارها مجبور شده اند که به جای اسکناس ، معادل ریالی آن را دریافت کنند.

3. بعضا مشاهده شده که در زمان سررسید مبنای محاسبه معادل ریالی ارز دریافتی ، ارز مرجع یا ارز مبادله ای بوده که از این جهت کاملا به ضرر سپرده گذاران رفتار می شود.به ویژه این که در طرح جدید بانک مرکزی نحوه محاسبه معادل ریالی ارز در زمان افتتاح و در زمان تسویه مورد اشاره قرار گرفته است وبه نظر می رسد ارائه ارز فیزیکی به خریداران اساسا منتفی است.

مجموعه دلایل و نکات مطرح شده بیانگر ایجاد خدشه بر اعتماد مردم در حوزه ارز است و پیام آن به دولتمردان این است که اولا در بازگرداندن اعتماد از دست رفته در این بخش باید تلاش بیشتری کنند و از طرف دیگر اجازه ندهند که عدم اعتماد به سایر بخش های سیستم های پولی،مالی و بانکی کشور تسری یابد!