«نه» برجامی اروپا به آمریکا

نماینده اتحادیه اروپا در آمریکا با رد احتمال بازگرداندن تحریمهای هستهای ایران به بهانهای دیگر و بهطور مشخص مسائل موشکی تاکید کرد که بروکسل برجام را برای امنیت خود اساسی میداند و با اقداماتی که این توافق را در معرض خطر قرار دهد، مخالف است. این در شرایطی است که چندی پیش روزنامه آمریکایی «نیویورک تایمز» مدعی شده بود که اروپاییها با «سه اصلاح و تغییر» در توافق هستهای موسوم به برجام موافقت کردهاند.

«نه» برجامی اروپا به آمریکا

همزمان با تشدید فشارهای غیربرجامی کاخ سفید و تلاشها برای تحریم ایران بر سر مسائل موشکی، اخبار و مواضع ضدونقیضی از سوی کشورهای اروپایی در مورد ایران ارسال میشود؛ در شرایطی که چندی پیش روزنامه آمریکایی نیویورک تایمز مدعی شده بود  اروپاییها با «سه اصلاح و تغییر» در توافق هستهای موسوم به برجام موافقت کردهاند، نماینده اتحادیه اروپا در واشنگتن با رد احتمال بازگرداندن تحریمهای هستهای ایران به بهانهای دیگر، گفت: «بروکسل برجام را برای امنیت خود اساسی میداند و با اقداماتی که این توافق را در معرض خطر قرار دهد، مخالف است.» در عین حال دوشنبه شب نیز در شورای امنیت نشستی با هدف تحریم ایران تشکیل شد اما نتیجه مدنظر غرب حاصل نشد؛ زیرا قطعنامه پیشنهادی بریتانیا که با حمایت آمریکا و فرانسه تهیه شده بود و قصد داشت ضمن تمدید تحریم تسلیحاتی یمن برای یک سال دیگر، ایران را بهخاطر آنچه ارسال موشک به شیعیان حوثی خوانده میشود، محکوم کند با رای منفی روسیه مواجه شد.  محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران سهشنبه شب در فرودگاه بلغارستان با اشاره به مطرح شدن قطعنامه ضد ایرانی در جلسه اخیر شورای امنیت سازمان ملل با ادعای واهی ارسال سلاح از سوی ایران به یمن گفت: «آنچه در شورای امنیت سازمان ملل رخ داد، نمایشی زشت و در راستای حمایت از کشور تجاوزگر به یمن بود.»

بازگشت تحریمها خلاف حسن نیت است

در حالی که بهرغم تاکیدات ایران در زمینه غیرقابل تغییر بودن برجام روزنامه آمریکایی نیویورک تایمز در مطلبی مدعی شده بود که کشورهای اروپایی با انجام برخی تغییرات در ارتباط با برجام شامل ۱- تعهد برای مذاکره مجدد در قبال محدودیتهای آزمایش موشکی از سوی ایران، ۲- دادن اطمینان مبنی بر اینکه بازرسان دسترسی نامحدود و بی قید و شرط به پایگاههای نظامی ایران داشته باشند و ۳- تمدید و گسترش تاریخهای انقضای (غروب آفتاب) توافق برای ممانعت از، «از سرگیری تولید سوخت هستهای بسیار فراتر از محدودیتهای کنونی(برجام)» که در سال ۲۰۳۰ منقضی میشود»، موافقت کردهاند، دیوید او سالیوان، سفیر اتحادیه اروپا در واشنگتن تاکید کرد که این اتحادیه با بازگرداندن تحریمهای رفعشده ایران ذیل توافق هستهای، مخالف است و این کار را خلاف «حسن نیت» میداند. دونالد ترامپ، رئیسجمهور آمریکا که در جریان رقابتهای انتخاباتی و پس از ورود به کاخ سفید بارها توافق هستهای با ایران را «وحشتناک» توصیف کرده، دو ماه پیش به اتحادیه اروپا ۱۲۰ روز وقت داد تا آنچه «نواقص» این توافق از جمله سقف زمانی برخی محدودیتهای هستهای و عدم ارتباط برجام با برنامه موشکی ایران توصیف میکند، را رفع کنند.

دیوید سالیوان که روز دوشنبه در جمع گروهی از خبرنگاران و دبیران پایگاه «بلومبرگ» صحبت میکرد، در پاسخ به سوالی درباره فشار آمریکا برای بازگرداندن بخشی از تحریمهایی که ذیل توافق هستهای رفع شدهاند، گفت اتحادیه اروپا مخالف این است که تحریمهای رفعشده، به بهانههای دیگر از جمله مساله موشکی، احیا شوند. وی گفت: «به عقیده من، این کار موثر نخواهد بود. ما تحریمها را بهعنوان بخشی از یک معامله رفع کردیم و بر اساس حسن نیت، شما نمیتوانید آن تحریمها را بدون داشتن دلیل درخور بازگردانید.»

واکنش به پیشرفت موشکی

نماینده اتحادیه اروپا با این حال گفت بروکسل به نحو مناسب به پیشرفتهای موشکی ایران واکنش نشان داده و گفت این ادعا که این اتحادیه نسبت به برنامه موشکی ایران بیتفاوت است، «افسانهسرایی» است. سالیوان افزود: «یک افسانهسرایی کامل از طرف برخی افراد در ایالات متحده مطرح شده مبنی بر اینکه ما فقط علاقهمند به تجارت با ایران هستیم و حاضریم برای فروش چند خودرو یا هواپیما، بر عکس «بوئینگ»، شرافتمان را به حراج بگذاریم. ما برای چند قرارداد تجاری، روی اصول خودمان پا نمیگذاریم.»

دلیل اهمیت برجام

این مقام اروپایی در بخش دیگری از این مصاحبه درباره دلیل اهمیت برجام برای اتحادیه اروپا گفت: «اگر ایران یک کشور مجهز به سلاح هستهای باشد، هر مشکلی که میتوانید تصور کنید با این کشور داریم، به توان ۱۰۰، بیشتر میشود؛ بنابراین از نظر ما، چیزی که در وهله نخست باید از آن اطمینان یابیم، این است که این کشور سلاح هستهای نداشته باشد. این کاری است که این توافق کرده و میکند و نتیجهبخش هم بوده است.» او در پایان با اشاره به اینکه اتحادیه اروپا برای به تفاهم رسیدن با ایالات متحده تلاش میکند، افزود:«چراکه شما دوست و متحد ما هستید و میخواهیم با شما کار کنیم. اما ما کاری نخواهیم کرد که این توافق را که برای امنیت ملی اروپا اساسی است، به خطر بیندازد. ما این توافق را مورد مذاکره مجدد قرار نمیدهیم و هیچ کاری نخواهیم کرد که به عقیده ما ممکن است این توافق را در معرض خطر قرار دهد.»

بیانیه ضد ایرانی آمریکا و متحدان اروپاییاش

از دیگر سو بعد از ناکامی برخی کشورهای غربی در محکوم کردن ایران درخصوص ارسال سلاح به حوثیهای یمن، آمریکا و سه متحد اروپاییاش، یعنی انگلیس، فرانسه و آلمان پس از آنکه روسیه قطعنامه سازمان ملل علیه یمن و ایران را وتو کرد، بیانیهای مشترک منتشر و در آن، ایران را در ارتباط با موضوع موشکهای شلیک شده حوثیها علیه عربستان محکوم کردند.

به نقل از خبرگزاری فرانسه، این کشورها با تکیه بر این ادعاهای بیاساس و واهی در بیانیه خود آوردهاند که ایران باید به فوریت هر چه بیشتر فعالیتهای متناقض با قطعنامه سازمان ملل را متوقف کند، قطعنامهای که در سال ۲۰۱۵ به تصویب رسید و منجر به اعمال محدودیت تسلیحاتی علیه یمن شد. این محکومیت یک روز پس از آن انجام شد که روسیه قطعنامه پیشنهادی انگلیس در شورای امنیت سازمان ملل را برای تمدید تحریمهای یمن و هدف قرار دادن ایران به اتهام نقض این تحریمها وتو کرد. کارشناسان سازمان ملل در ماه ژانویه گزارشی ادعایی منتشر و در آن اعلام کردند که ایران با ارسال موشک و پهپاد به حوثیهای یمن، محدودیت تسلیحاتی سازمان ملل علیه یمن را نقض کرده است. روسیه روز دوشنبه در نشست شورای امنیت نتایج تحقیقات این کارشناسان را به چالش کشید و تاکید کرد که این نتایج قانعکننده نبوده و حاوی شواهد کافی برای اثبات ادعای نقض تحریمهای یمن توسط ایران نیست. در ادامه بیانیه مشترک آمریکا، انگلیس، فرانسه و آلمان آمده است: «ما عدم همکاری ایران (با این تحریمها) را محکوم میکنیم، چراکه خطراتی جدی برای صلح و ثبات منطقه ایجاد میکند.» قطعنامه پیشنهادی انگلیس به شدت مورد حمایت آمریکا بود که توسط روسیه وتو شد. این اتفاق یک شکست برای واشنگتن محسوب میشود که مدتهاست شورای امنیت را برای اتخاذ رویکردی سخت در قبال ایران در ارتباط با مساله یمن تحت فشارقرار میدهد.

مخالفت قاطع لاوروف با تغییر در برجام

همچنین سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجه روسیه نیز در واکنش به تحرکات آمریکا، با تغییر مفاد توافق هستهای ایران و 1+5 (برجام) مخالفت کرده و گفت که این توافق بینالمللی باید اجرا شود.  سرگئی لاوروف روز سه شنبه در کنفرانس مطبوعاتی مشترک با ژان ایو لودریان وزیر خارجه فرانسه گفت: «در مورد تغییر مفاد برجام دیدگاه منفی داریم و معتقدیم که این توافق بینالمللی باید بهطور کامل اجرا شود.» به گزارش «ایرنا» وی با بیان اینکه بازبینی در برجام بسیار خطرناک است، افزود: «اگر برخی تمایل دارند در این چارچوب مسائل دیگری مطرح شود، باید با مشارکت ایران اقدام کنند و این مساله نیز با توافق جمعی و نه اولتیماتوم حل شود.» وزیر خارجه روسیه سپس با توجه به موضع آمریکا در بازبینی مفاد برجام خاطرنشان کرد که آمریکا، روسیه را کشوری که قراردادها وامور بینالمللی را بازبینی میکند، معرفی کرده است حال آنکه دیدیم در توافقی مثل موافقت نامه تغییرات اقلیمی پاریس، آمریکاییها این گونه رفتار کردند.

لاوروف در ادامه به فعالیت گروه کاری اتحادیه اروپا و آمریکا درخصوص برجام اشاره و تاکید کرد:« اطلاعات درباره جزئیات این موضوع را از همتای فرانسوی خود خواهد گرفت.» وزیرخارجه روسیه در پاسخ به پرسش خبرنگاری که تلاش داشت نقش ایران در خاورمیانه را مخرب جلوه دهد و وزیر خارجه روسیه را نیز با خود همراه کند، گفت: «باید بگویم این سوال نادرست است.» وی افزود: «عوامل زیادی در بی ثبات شدن اوضاع منطقه نقش دارند؛ اول از همه تهاجم (آمریکا) به عراق بود که به فروپاشی حکومت این کشور منجر شد.» این مقام روسی با بیان اینکه امروز مساله یمن نیز ایجاد شده، حال آنکه مساله فلسطین حل نشده مانده است، گفت:« به این ترتیب نیروی بیثباتکننده در منطقه بی شمار است؛ کسانی که میخواهند ایران را متهم و این کشور را وادار به صرف نظر کردن از منافع خود کنند، منصفانه عمل نمیکنند.»

پیشنهاد میانجیگری مسکو

لاوروف ادامه داد: «کشورهایی مانند ایران، مصر و عربستان را نمیتوان از حق مشروع خود برای روابط با خارج محروم کرد؛ اما روابط باید شفاف باشد.» وزیر خارجه روسیه تاکید کرد: «روسیه برای این منظور تلاش میکند و پیشنهاد داده است تا پنج کشور عربی منطقه خلیج فارس با ایران مذاکره کنند و اعضای شورای امنیت و اتحادیه اروپا نیز در این گفت وگوها مشارکت داشته باشند چراکه به عقیده ما تنها از راه مذاکره میتوان مشکلات را حل و فصل کرد.»

دفاع فرانسه از برجام

از دیگر سو،  ژان ایو لودریان، وزیر خارجه فرانسه نیز در ادامه این نشست بر موضع این کشور در دفاع از برجام تاکید کرد و گفت: «همان طور که امانوئل مکرون رئیسجمهوری فرانسه اعلام کرده است، ما اجرای برجام را تضمین و از این توافق بینالمللی دفاع میکنیم.» او همزمان مدعی شد: «در مورد خطر گسترش سلاحهای هستهای، شیمیایی و موشکهای بالستیکی باید با این کشور مذاکره کرد و باید از این کشور پرسید که با موشکهای بالستیکی میخواهد چهکار کند.» لودریان در ادامه ادعاهای خود افزود: «درست است که ایران حق دارد تا با کشورهای دیگر بر اساس منافع ملی روابط خود را تنظیم کند اما اینکه پهپاد خود را به اسرائیل (رژیم صهیونیستی) ارسال میکند، در این مجموعه نمیگنجد.» این مقام فرانسوی در نهایت گفت: «برای اینکه این مسائل روشن شود باید با ایران مذاکره کرد و روز دوشنبه هفته آینده برای این منظور به ایران سفر میکنم.»