انقلاب مشاغل در راه است

 امروز اما بیش از هر زمان دیگری بشر با تردیدها و نگرانیهای ناشی از صنعتی شدن روبهرو است. گذشته از انزوای بیش از پیش بشر به واسطه حضور ماشینها در جای جای زندگی روزمره، بسیاری از مشاغل از هم اکنون در خطر نابودی قرار دارند و بسیاری از افراد خود را قربانی «ماشینیشدن» فرآیندهای شغلی تلقی میکنند. در این میان نیروی کار اقتصادهای پیشرفته که بیشتر در معرض ماشینیشدن قرار دارند، زودتر و بیشتر از سایرین در معرض این آسیب قرار دارند؛ هرچند که دیر یا زود این موج گریبانگیر جهان در حال توسعه نیز خواهد شد.

انقلاب مشاغل در راه است

نحوه مواجهه جامعه بشری با این پدیده تعیینکننده سرنوشت آن خواهد بود؛ سرنوشتی که در آن یا ماشین پیروز خواهد شد یا انسان. البته پایان این داستان از کشوری به کشور دیگر نیز میتواند متفاوت باشد. حکومتهایی که برای یک دهه آینده خود برنامه مدون و دقیق طرحریزی کردهاند بیشک در این راه پر فراز و نشیب موفق میشوند مردم خود را به سلامت به سرمنزل مقصود برسانند و آن دسته از حکومتهایی که یا به کتمان واقعی بودن این پدیده روی میآورند یا آن را سهل میانگارند، مردمان خود را به سرنوشت شکست در برابر ماشینها محکوم میکنند.

ماشینیشدن فی نفسه میتواند بهعنوان راهگشایی برای زندگی انسان باشد اگر و فقط اگر مهار آن زندگی همچنان به اراده انسان بستگی داشته باشد. آن دسته از افرادی که میتوانند با آموزش و صرف وقت بیشتر هر چه سریعتر خود را با خودکار شدن فرآیندهای کاری سازگار کنند، خواهند توانست حتی با تغییر زمینههای شغلیشان خود را در این انقلاب شغلی پرتلفات به سلامت به ساحل موفقیت برسانند. از سوی دیگر آن دسته از نیروی کار که بر تواناییهای امروز خود تکیه میکنند و خواه به واسطه محرومیتها خواه بهخاطر طفره رفتن از تغییر و اهمال کاری از آموزشهای به روز جا میمانند، در جهان فردا چارهای جز کنارهگیری از شغل و باختن قافیه نخواهند داشت.

در این راستا اما نقش حکومتها بیش از هر عامل دیگری از اهمیت برخوردار است. هماکنون بسیاری از دولتها در چشمانداز ۱۰ یا حتی ۲۰ ساله خود روند جایگزینی ماشینها در برخی مشاغل را پیشبینی کردهاند و برای نیروی کار خود برنامهریزیهای آموزشی و مهارتی دارند. سازگاری سطح دستمزدها با افزایش مهارتهایی که لازمه عصر ماشینهاست، ارائه آموزشهای لازم، سرمایهگذاری در بخشهای آموزش و پرورش، تحصیلات تکمیلی و نهادهای فنی حرفهای و سرمایهگذاری در زیرساختهای مشاغلی که ماشینی شدن آنها دور از ذهن مینماید، همه و همه تنها گوشههایی از کارهایی است که دولتها از هماکنون میتوانند در دستور کار خود قرار دهند.

روی دیگر سکه که چندان هم کم اهمیتتر از برنامه دولتها نیست، برنامههای فردی نیروی کار است. گذشته از لزوم فراهمآوری زمینههای لازم توسط حکومتها، این خود افراد هستند که گاه حتی در شدیدترین محرومیتها با عزم و اراده توانستهاند بزرگترین تغییرات را شکل دهند. امروز همه جهان در برابر موج عظیم انقلاب مشاغل ایستاده است و سرنوشت شغلی افراد بیش از هر زمیان دیگری به قابلیت سوار شدن بر این موج عظیم تغییرات بستگی دارد.