افزایش همزمان 3 عامل تشدید نقدینگی/ سرعت گردش پول 4.7 بار شد

احمد توکلی در پاسخ به این پرسش که افزایش حجم نقدینگی از 51 هزار میلیارد تومان فروردین 83 به 376 هزار میلیارد تومان در خرداد 91 با رشد بیش از 7 برابری، چه اثری بر تورم و کاهش قدرت خرید مردم داشته است، گفت: نرخ رشد نقدینگی در سه ماه نخست سال جاری به رقم بی سابقه 7 درصد رسید، در حالی که این رقم در سالهای قبل در بالاترین رقم به 4.7 درصد برای سه ماهه رسیده بود.

وی افزود: متاسفانه هم حجم نقدینگی افزایش بیسابقه داشته، هم سرعت گردش پول و نقدینگی به مرز بی سابقه 4.7 بار در سال رسیده، یعنی هر قطعه اسکناس به طور میانگین سالی 4.7 بار بین مردم دست به دست میچرخد و هم حجم پایه پولی یا همان پول پرقدرت افزایش یافته است.

عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس تاکید کرد: از عوامل مهم افزایش تورم در جامعه افزایش نقدینگی،رشد سرعت گردش پول و افزایش پایه پولی است که در حال حاضر همه این موارد با هم در جامعه افزایش یافته است.

توکلی افزود: نقدینگی در واقع نشانه تقاضای بالقوه جامعه است و وقتی نقدینگی افزایش یافت، تقاضای بالقوه در جامعه بالا میرود و اگر عرضه کالا و خدمات به همان سرعت و شیبی که تقاضا در جامعه افزایش یافته، با افزایش مواجه نشود، باعث تورم در جامعه میشود و یا اینکه جامعه در معرض تورم بالقوه قرار میگیرد که در سالهای بعد این تورم ظاهر میشود.

این استاد اقتصاد افزود: نقدینگی اجزایی دارد که مهمترین آن پایه پولی است که عبارت از پول پرقدرت است که بانک مرکزی از دولت و یا از بانکهای دولتی طلب دارد و یا اینکه خالص ذخایر خارجی بانک مرکزی افزایش مییابد، ارز خارجی خریداری میکند که مجبور است برای تبدیل آن اسکناس نو چاپ کند و روانه بازار کند و این پول پرقدرت هر چند بار در اقتصاد بچرخد که همان سرعت گردش پول است، ضرب در حجم پول پرقدرت میشود که نقدینگی را تشکیل میدهد.

این کارشناس اقتصادی تاکید کرد: در سالهای اخیر هم نقدینگی و هم سرعت گردش پول و هم پول پرقدرت و یا پایه پولی افزایش یافته است.

عضو کمیسیون برنامه و بودجه افزود: بین سالهای 84 تا 90 رشد نقدینگی نوسان داشته به گونهای که در سال گذشته به 19.4 درصد رسیده و در سه ماهه سال جاری رشد نقدینگی 7 درصد بوده در حالی که در هیچ سالی در این بازه زمانی این نرخ از 4.7 درصد افزایش نیافته، بنابراین هم نقدینگی زیاد شده و هم نرخ رشد آن افزایش یافته است و افزایش پایه پولی بر ضریب گردش پول باعث تورم شده است.

توکلی تاکید کرد: ضریب گردش پول یا همان سرعت گردش پول به 4.7 برابر در سال رسیده ، یعنی هر اسکناس به طور میانگین 4.7 بار دست مردم می چرخد و با توجه به افزایش پایه پولی که مهمترین جزء آن مطالبات بانک مرکزی از بانک های دولتی است باعث افزایش نقدینگی میشود.

وی افزود: بانکهای دولتی تحت فشار دولت اضافه برداشت از بانک مرکزی انجام میدهند و چون مدیریت خوبی بر مصارف این منابع ندارند، بنابراین فشار به بانک مرکزی وارد میشود که البته در دنیا بانکهای دولتی اگر هم از بانک مرکزی قرض می کنند، باید کوتاهمدت و اندک باشد، اما در کشور ما استقراض بانکها از بانک مرکزی هم زیاد شده و هم طولانی مدت است.

توکلی اضافه کرد: از طرفی دولت جرایم بانکها نزد بانکمرکزی بابت اضافه برداشت از منابع بانک مرکزی را میبخشد و اگر بانکها بابت این کار جریمه شوند پایه پولی آنقدر افزایش پیدا نمیکند.

توکلی افزود: به عنوان مثال دولت تصمیم میگیرد برای خانهدار شدن اقشار ضعیف و کمدرآمد مسکن مهر درست کند، که با فشار دولت بانک مرکزی به چاپ اسکناس اقدام میکند، تا اقشار ضعیف صاحب خانه شوند، اما از طرفی همین پول پرقدرت باعث افزایش تورم و کاهش قدرت خرید همان اقشار ضعیف و موجب افزایش قیمت مسکن میشود یعنی در ظاهر این کار برای خاطر مستضعفان بوده اما در واقع علیه آنها میشود.

توکلی در مورد افزایش مطالبات بانک مرکزی از بانکها گفت: تا آخر اسفند 89 این رقم به 420 هزار میلیارد ریال رسیده است.

عضو کمیسیون برنامه و بودجه در مورد مطالبات بانک مرکزی از دولت گفت: این مطالبات افزایش نیافته و عمدتا از سوی دولت تسویه شده است.

وی یکی دیگر از دلایل افزایش نقدینگی را افزایش خالص داراییهای خارجی بانک مرکزی عنوان کرد و گفت: وقتی دلارهای نفتی در نزد بانکمرکزی افزایش مییابد، برای خرج کردن آنها و تبدیل به پول داخلی نیاز به چاپ اسکناس است که این امر باعث افزایش نقدینگی و سپس افزایش تورم میشود.

رئیس سابق مرکز پژوهش های مجلس افزود: سرانه مقدار ارز نفتی یا دلار -با قدرت خرید ثابت، یعنی تورم در رفته-، در زمان دولت جنگ تحمیلی 608 دلار به ازای هر ایرانی در سال خرج میشد که این رقم در دوره دولت آقای هاشمی به 384 دلار، در دوره اصلاحات به 364 دلار و در دوره هفتساله آقای احمدینژاد به 890 دلار رسیده است؛ یعنی دلارهایی که به صورت سرانه به ازای هر ایرانی خرج شده، گرچه در ظاهر کار برای انجام عمرانی افزایش مییابد، اما از عوامل مهم تورم به شمار میرود.

توکلی تصریح کرد: متاسفانه میل شدید دولت به خرج کردن دلارهای نفتی و پس از آن میل نمایندگان مجلس برای حوزههای انتخابیه خود در خرج کردن دلار نفتی، باعث افزایش نقدینگی میشود که دود آن به چشم همان کسانی میرود که برای آنها برنامهریزی میشود.

وی تاکید کرد: در سالهای قبل نسبت به بروز بیماری هلندی هشدار داده بودم که اثر آن در سال 85 و سپس 89 و 90 ظاهر شد.

عضو کمیسیون برنامه و بودجه گفت: دولت بیش از همه در خرج کرد دلارهای نفتی حریص است و پس از آن نمایندگان مجلس برای خرج کرد دلارهای نفتی حرص دارند و این دلارها بیمحابا خرج میشود که گرچه برای مقاصد عمرانی است مانند مسکن مهر اما در واقع به افزایش نقدینگی و تورم منجر میشود.

توکلی نسبت به تاکید دولت بر اجرای طرحهای مهر ماندگار هشدار داد و گفت: اجرای این طرح نیز از صنف همان طرح مسکن مهر است که اگر دقت نشود، باعث افزایش نقدینگی و تورم خواهد شد.

توکلی در این باره افزود: علت اینکه بانکهای دولتی برای گرفتن منابع از بانک مرکزی فشار وارد میکنند، این است که آقای احمدی نژاد برای اختصاص دادن اعتبار به برنامههای دولت به بانکها دستور میدهد و چون بانکها منابع ندارند در نتیجه به بانک مرکزی فشار وارد میکند که منابع در اختیار بانکها دولتی قرار دهند.

این نماینده مجلس افزود: پایه این تصمیمات اقدامات غیرکارشناسانه و تحکمی دولت است که طرحهای دولت باید اجرا شود، در نتیجه به بانکهای دولتی دستور میدهد که برای این طرحها پول اختصاص دهید و بانکها نیز به بانک مرکزی فشار وارد میکنند و بانک مرکزی برخلاف وظیفه قانونی خود مقاومتی دربرابر این دستورها نشان نمیدهد و تسلیم نظر رئیسجمهور میشود.