جهان در شوک پیشنهاد «اون» به ترامپ

سابقه لفاظیهای اون و ترامپ

اول ژانویه 2018: اون در سخنرانی سال نو میلادی: این فقط یک تهدید نیست، واقعیت است. من در دفتر کارم یک دکمه هستهای روی میزم دارم. تمام نقاط ایالات متحده در تیررس حملات هستهای ما است.
دوم ژانویه 2018: ترامپ در پاسخ به اون: من هم یک دکمه هستهای دارم اما بزرگتر و قویتر از دکمه هستهای او (اون) و دکمه هستهای من کار میکند.
22 سپتامبر 2017: اون در واکنش به تهدیدهای ترامپ: من مطمئناً و بیتردید پیر خرفت امریکا را که از نظر ذهنی آشفته است با آتش رام میکنم.
22 سپتامبر 2017: ترامپ در پاسخ به اون: کیم جونگ اون که آشکارا یک مرد دیوانه است و برایش مهم نیست مردمش از گرسنگی میمیرند یا کشته میشوند، طوری مورد آزمایش قرار خواهد گرفت که هرگز در گذشته نمونهاش را ندیده است.

تمام سال 2017 دونالد ترامپ، رئیس جمهوری امریکا و کیم جونگ اون، رهبر کرهشمالی برای هم خط و نشان کشیدند و با جنگ لفظی نگرانکنندهای که راه انداخته بودند، الفاظ توهینآمیز نثار یکدیگر کردند اما روز پنجشنبه گذشته ترامپ که رهبر کرهشمالی پیشتر او را «پیر خرفت» نامیده بود، به یکباره اعلام کرد، دعوت «مرد موشکی» برای ملاقات رودررو را میپذیرد و حاضر است نخستین رئیس جمهوری تاریخ امریکا باشد که با رهبر کرهشمالی چهره به چهره دیدار میکند. این خبر نه تنها جهان بلکه کاخ سفید و مشاوران ترامپ را هم شوکه کرد زیرا آنها هم از این تصمیم آقای رئیس جمهوری اطلاعی نداشتند. هنقل از سایت شبکه خبری سی.ان.ان، خبر دعوت کیم جونگ اون از ترامپ برای دیدار مستقیم و پذیرفته شدن این دعوت از سوی رئیس جمهوری امریکا، پنجشنبه شب به وقت واشنگتن از سوی چونگ ایویی یونگ، رئیس دفتر امنیت ملی کرهجنوبی که بههمراه هیأتی به امریکا سفر کرده، رسانهای شد و او در جمع خبرنگاران کاخ سفید اعلام کرد که پیش از سفر به امریکا با رهبر کره شمالی دیدار داشته و ابراز تمایل کیم جونگ اون برای ملاقات با ترامپ را با رئیس جمهوری امریکا در میان گذاشته و رئیس جمهوری امریکا نیز آن طور که نیویورک تایمز و سیانان گزارش کردهاند، بدون تأمل و مشورت با مشاوران خود به این ابراز تمایل پاسخ مثبت داده و کاخ سفید و جهان را شگفتزده کرده است.

کاخ سفید نیز تأیید کرد که ترامپ دعوت اون برای گفتوگوی مستقیم درباره مسأله هستهای و موشکی کره شمالی را پذیرفته است اما هیچ اشارهای به زمان و مکان این دیدار نکرد. در عوض، رئیس دفتر امنیت ملی کره جنوبی در نشست خبری خود زمان تقریبی دو ماه آینده را برای این دیدار اعلام کرد و گفت، احتمالاً دیدار تاریخی در ماه مه انجام شود. نیویورک تایمز گزارش کردهاست، طبق برنامههایی که از قبل اعلام شده بود، ترامپ قرار بود روز جمعه (دیروز) میزبان هیأت کره جنوبی در کاخ سفید باشد اما ناگهان رئیس جمهوری امریکا این ملاقات را روز پنجشنبه و یک روز زودتر برگزار کرد و در پاسخ به اظهارات چونگ ایویی یونگ که گفت، رهبر کره شمالی علاقهمند به دیدار مستقیم با ترامپ است، بسرعت اعلام کرد، او هم حاضر است با کیم جونگ اون دیدار کند. ترامپ حتی از نماینده کره جنوبی خواست همین حالا (ساعت 5 بعدازظهر به وقت واشنگتن) در جمع خبرنگاران حاضر شود و این بمب خبری را به اطلاع آنها برساند اما نماینده کره جنوبی نپذیرفت و گفت، ابتدا باید با مون جائه این، رئیس جمهوری کشورش مشورت کند. در این فاصله ترامپ نیز به صورت تلفنی با شینزو آبه، نخستوزیر ژاپن تلفنی گفتوگو کرد و قصد داشت با شی جین پینگ، رئیس جمهوری چین نیز تلفنی صحبت کند. در نهایت ساعت 7 بعدازظهر به وقت واشنگتن رئیس دفتر امنیت ملی کره جنوبی مقابل خبرنگاران حاضر شد و این خبر تاریخی را اعلام کرد. پس از آن، ترامپ نیز در پیامی توئیتری نوشت: نشست با رهبر کره شمالی در حال برنامهریزی است. در حالی که او پیشتر گفته بود، تحت شرایطی خاص با رهبر کره شمالی دیدار میکند و زمان کنونی برای چنین مذاکراتی مناسب نیست. به گزارش «ایران» به نقل از روزنامه واشنگتن پست، برای ترامپ که در سال 2017 کیم جونگ اون را مرد موشکی نامید و او را با «آتش و خشمی» بیسابقه تهدید کرد، این دیدار یک قمار نفسگیر است زیرا رهبر کره شمالی همان آدمی است که در سال 2017 با وجود تحریمها، هشدارها، تهدیدها و جنگهای لفظی با ترامپ، دست از آزمایشهای موشکی خود برنداشت و گمان نمیرود از این پس هم تغییر رویه دهد.

واکنش همسایگان کره شمالی

بهگزارش ایسنا به نقل از خبرگزاری رویترز، در پی ابراز تمایل ترامپ و اون برای دیدار مستقیم، شینزو آبه، نخستوزیر ژاپن از این دو رهبر قدردانی کرده اما گفته است: ما به اعمال بیشترین فشارها علیه کره شمالی تا زمانی که این کشور اقدامات قابل کنترل، غیر قابل بازگشت و صادقانه در حوزه خلع سلاح انجام ندهد ادامه خواهیم داد. [در این زمینه] ژاپن و امریکا صد درصد با یکدیگر همکاری میکنند. آبه افزود: ماه آینده میلادی و پیش از دیدار ترامپ با کیم جونگ اون به امریکا سفر میکند تا با ترامپ درباره مسأله کره شمالی صحبت کند. تحلیلگران بر این باورند که اظهارات آبه نشان میدهد، ژاپن اعتماد زیادی به تغییرموضع کرهشمالی درخصوص خلع سلاح هستهای ندارد و نگران است. این نگرانی تنها مختص ژاپن نیست زیرا بنا بر گزارش رسانهها مون جائه این، رئیس جمهوری کره جنوبی نیز پیش از دیدار ترامپ با اون، در اواخر ماه آوریل با رهبر کره شمالی دیدار میکند. البته سخنگوی دفتر ریاست جمهوری کره جنوبی ابراز تمایل رهبران امریکا و کره شمالی برای دیدار با یکدیگر را یک موفقیت بزرگ اعلام کرد. اگرچه وزارت خارجه چین تا لحظه تنظیم گزارش واکنشی به خبر دیدار ترامپ و اون نشان نداده بود اما تحلیلگران چینی از انتشار این خبر ابراز خشنودی کردند. همچنین وندی شرمن، مذاکرهکننده امریکایی در توافق هستهای ایران در دولت باراک اوباما، رئیس جمهوری پیشین امریکا در این باره گفت: چین نسبت به دیدار رهبران کره شمالی و امریکا با وجود تمایل به وقوع چنین اتفاقی، محتاط است.

مواضع رؤسای جمهوری سابق امریکا در قبال کره شمالی

سایت نشریه تایم اما از زاویه دیگری به خبر دیدار احتمالی اون و ترامپ در ماه مه نگاه کرده و به نقل از یک مقام ارشد کاخ سفید که خواسته نامش فاش نشود، نوشته است، واقعیت این است که ترامپ تمایل دارد کاری انجام دهد که رؤسای جمهوری پیشین او نکردند.در ادامه گزارش تایم آمده است، اگر دیدار ترامپ و اون عملی شود ترامپ نخستین رئیس جمهوری تاریخ امریکاست که با رهبر کره شمالی دیدار میکند اما این بدین معنا نیست که در دورههای گذشته رؤسای جمهوری سابق امریکا گزینه دیدار با یک رهبر کره شمالی را نداشتهاند. بیل کلینتون با پدر کیم جونگ اون ملاقات نکرد اما علاقهمند به کسب پیروزی دیپلماتیک در این زمینه تا پایان دوره ریاست جمهوریاش بود. در دوره جورج دبلیو بوش اما امریکا موضع افراطی تری در مقابل کره شمالی گرفت و مذاکراتی را که در دوره کلینتون آغاز شده بود، متوقف کرد و همین مسأله باعث شد کره شمالی در سال 2006 نخستین آزمایش هستهای خود را انجام دهد. بوش در آخرین سال ریاست جمهوری خود، کره شمالی را از فهرست کشورهای حامی تروریسم خارج کرد و امید داشت این اقدام باعث شود باب دیپلماتیک بین دو کشور که بسته شده بود، دوباره باز شود اما نشد. در دوره باراک اوباما نیز اگرچه باب گفتوگو بین رهبران امریکا و کره شمالی باز بود اما اوباما هرگز باور نکرد که کره شمالی پیش شرطها برای مذاکره مستقیم را بپذیرد یا با جدیت سلاحهای هستهای خود را تسلیم کند. در نهایت نیز این مذاکرات بدون دستیابی به توافقی به حالت تعلیق درآمد و کنار گذاشته شد.

چرا «اون» و «ترامپ» به سوی مذاکره گام برداشتند

دو مردی که آستانه تهدیدات آنها تا آنجا پیش رفته بود که میخواستند کره شمالی و امریکا را با خاک یکسان کرده و جهان را در آتش جنگی هستهای بسوزانند و جنگی هستهای به راه اندازند، اعلام کردهاند قصد دیدار با یکدیگر را دارند. صرف نظر از غیرقابل پیشبینی بودن هر دو مرد جنجالی چرایی رسیدن آنها به نقطهای که از دعواهای شدید لفظی به وعده دیدار برسند، مهم و قابل توجه است. هم دونالد ترامپ و هم کیم جونگ اون هر دو نیازمند کاهش تنشهای لفظی بودند. تحریمهایی که شورای امنیت تصویب کرد، کمر کره شمالی را شکستهاست. بر مبنای این تحریمها نه فقط درآمدهای دولتی کاهش مییابد که کارگران کره شمالی که خارج از مرزهای این کشور مشغول کار و فعالیت هستند نیز بیکار میشوند. این مساله با نارضایتی عمومی همراه خواهد شد.

تحریمها زمانی برای کره شمالی آزاردهندهتر شد که روسیه و چین به عنوان حامیان سنتی پیونگ یانگ با حمایت از این تحریمها واردات خود از کره شمالی را به طرز قابل توجهی کاهش دادند. این موضعگیری که به نوعی خالی کردن پشت «اون» بود، فشار دیگری بود که رهبر کره شمالی احساس میکرد. درست است که وجود کرهشمالی گام برداشته بهسوی مسلح شدن به سلاحهای هستهای، آن هم بیخ گوش کره جنوبی و ژاپن بهعنوان متحدان امریکا، برای مسکو و پکن نعمتی است، اما آنها خیلی آرام و بیسروصدا دست از حمایت بیقید وشرط بیش از دو سه دههای از کره شمالی برداشتند، زیرا وجود یک کرهشمالی که بیش از آن میزان که آنان میخواهند هستهای باشد، برای خود آنان نیز خطرناک خواهد بود. آنها شاید بهتر از هرکسی بدانند، کره شمالی کشوری غیر دموکراتیک با رهبری جوان است که تصمیمهای عجولانه و حتی احتمالاً بیمنطق میگیرد. بنابراین چنین رهبری اگر براستی وارد جنگ شود، آرامش جهان را به هم میریزد. این با منافع روسیه که طالب کسب منافع خود از جهانی آرام است، در تضاد است. چین نیز در هراس است بروز جنگ در کرهشمالی پکن را وادار کند وارد چالشی نظامی شود و علاوه بر آن بار میلیونها مهاجر کره شمالی را به دوش بکشد. علاوه بر این، مسکو و پکن همچون سایر کشورهای جهان نگران موضوعی هستند که هرچند شاید به افسانه مانند باشد اما در تئوری به هر حال خطرناک است و آن حرکت کره شمالی به سوی مسلح کردن علاقهمندان به سلاح هستهای از جمله داعش است. مجموع این نکات باعث شد، روسیه و چین در نشستهای اخیر شورای امنیت کنار کشورهای دیگر بایستند تا صلح جهانی را تأمین کنند.

عقب نشینی ترامپ از موضعهای تهدیدآمیز خود و پذیرش دعوت «اون» نیز قابل تأمل است. ترامپ نیز همچون «اون» تحت فشارهای داخلی و خارجی است که به دعوت انجام شده روی خوش نشان دادهاست. نماد این فشارها را میتوان در پاسخ بدون تأمل او به فرستادگان کرهجنوبی که پیام دعوت کرهشمالی را به او رساندند، مشاهده کرد. دونالد در سطح جهان بهخاطر تصمیمهای جنجالیاش و پیش بردن جهان به سوی یک جنگ تمام عیار و بسیار خطرناک تحت فشار جهانی است. این فشار از سوی متحدان آسیایی او و به طور مشخص ژاپن و کره جنوبی خرد کننده بود. سئول و توکیو بشدت نگران بالا گرفتن تهدیدات هستهای مطرح شده از سوی پیونگیانگ بودند و هیچ قدرت دفاعی دربرابر این تهدیدها نداشتند، بنابراین ترامپ را تحت فشار گذاشته بودند تا مانع عملی شدن این تهدیدها شود. ترامپ علاوه بر این در داخل کشورش هم با مخالفتهای جدی داخلی در خصوص جنگ با کره شمالی مواجه است. بنابراین از مدتها پیش بهدنبال راهی برای خلاصی از فشارهای داخلی و خارجی بر سر این مساله بود. علاوه بر این او میداند از نیمه تابستان امسال رقابتهای داخلی احزاب امریکا برای انتخابات ریاستجمهوری 2020 امریکا آغاز میشود. پس با الگوگیری از سیاستهای اوباما در قبال مسأله هستهای ایران، قصد دارد خود را رئیسجمهوری نشان دهد که جهان را نه از تهدیدی روی کاغذ که از یک تهدید هستهای واقعی و بزرگ نجات میدهد و البته این حرکت می تواند به معنای تایید تلویحی ترامپ از برجام هم باشد. او شاید بارها تهدید کرده باشد برجام را پاره خواهد کرد، اما پاسخ مثبت او به دعوت «اون» و حرکت به سمت مذاکره با کره شمالی نشان می دهد خود او نیز باور و درک کرده که در جهان امروز نه با ارعاب و تهدید که با مذاکره میتوان امنیت جهان را تامین و تضمین کرد.

اکنون باید منتظر ماند و دید دعوت «اون» از «ترامپ»، تاکتیک است یا استراتژی. اگر تاکتیک باشد، درواقع «کیم جونگ» به این ترتیب میخواهد با توجه به عواملی که گفته شد، برای خود زمان بخرد تا بحرانهای پیرامونش را کم کند. در چنین صورتی بعد از دیدار اون و ترامپ شاهد مذاکره برای مذاکره خواهیم بود و دو کشور سلسله مذاکرات بینتیجهای مشابه مذاکراتی که در دو دهه گذشته بین امریکا و کره شمالی وجود داشته خواهند داشت. اما اگر دعوت «اون» یک استراتژی باشد، میتوان انتظار داشت مذاکره برای مذاکره تبدیل به مذاکره برای توافق شود.