خروج واشنگتن از برجام قطعی نیست

البته همزمان به برخی موانع پیشروی پمپئو برای خروج از برجام نیز پرداخته شده که از جمله میتوان به مخالفت ساختار وزارت خارجه با نگاه پمپئو به توافق هستهای و کارتهای ایران در برابر اقدام احتمالی واشنگتن اشاره کرد. از دیگر سو یکی از چالشهای وزیر خارجه جدید، برایان هوک، رئیس دفتر برنامهریزی سیاسی وزارت خارجه آمریکا است؛ هوک از جمله معدود افراد نزدیک به تیلرسون است که هنوز از سمت خود کنارهگیری نکرده است و بهنظر میرسد قصد دارد همچنان در این سمت باقی بماند. همچنین در یازدهمین نشست کمیسیون مشترک برجام در وین نیز برایان هوک بهعنوان نماینده این کشور در جلسات کمیسیون مشترک برجام حضور پیدا کرد.

هوک پس از نشست وین گفت که «خروج کشورش از توافق هستهای هنوز تصمیمی قطعی نیست و ماموریت او بررسی امکان توافق با اروپاییها بر سر مسائل غیرهستهای است.»  مدیر بخش سیاستگذاری وزارت خارجه آمریکا که ریاست هیات آمریکایی در نشست کمیسیون مشترک برجام در وین را بر عهده داشت، تاکید کرد: «برای اینکه ایالاتمتحده در توافق باقی بماند، اروپا و آمریکا باید به توافقی برای رسیدگی به موضوع بندهای زوالپذیر برجام، بازرسیها و موشکهای دوربرد ایران دست پیدا کنند.» هوک معتقد است که دولت این کشور میتواند در برجام بماند و برای اجرای سختگیرانه آن تلاش کند. همزمان باب کورکر، رئیس کمیته روابط خارجی سنا گفت:« اگر با اروپاییها بر سر یک چارچوب درباره برجام به توافق نرسیم، رئیسجمهور در ماه می از برجام کنارهگیری میکند.» او در عین حال تاکید کرد:«بعید میدانم توافقی با اروپاییها حاصل شود.»

این در شرایطی است که روز جمعه ۲۵اسفند و همزمان با نشست کمیسیون برجام در هتل کوبورگ وین، خبرگزاری رویترز از سند محرمانهای خبر داد که در آن بریتانیا، فرانسه و آلمان برای متقاعد کردن آمریکا به حفظ توافق هستهای، تحریمهای اروپایی جدیدی را علیه ایران در مورد برنامه موشکی ایران و نیز نقش تهران در سوریه پیشنهاد کردهاند. دو منبع آگاه به جزئیات موضوع خبر دادهاند که این سند مشترک که نسخهای از آن به رویت رویترز رسیده، روز جمعه به پایتختهای اروپایی ارسال شده تا حمایت همه ۲۸ کشور عضو اتحادیه اروپا برای چنین تحریمهایی کسب شود. به گزارش خبرگزاری تسنیم، مقامهای آمریکایی روز شنبه گفتهاند دولت این کشور از متحدان اروپاییاش خواسته در ازای حفظ برجام با تدابیر تنبیهی بیشتر علیه ایران موافقت کنند. دیپلماتهای آمریکایی که بعد از نشست پشت درهای بسته با دیپلماتهای روسیه، ایران، چین، انگلیس، آلمان و فرانسه در شهر وین، پایتخت اتریش با آسوشیتدپرس گفتوگو کردهاند میگویند بهرغم مواضع تند رئیسجمهور «دونالد ترامپ» علیه برجام خروج آمریکا از این توافق هستهای با ایران هنوز محرز نیست. واشنگتن و رژیم صهیونیستی با منقضی شدن محدودیتهای ایران در توافق هستهای برجام مخالفت کردهاند و خواستار تمدید این محدودیتها بعد از انقضای مدت زمان آن شدهاند.  ترامپ در سخنرانی خود روز ۲۲ دیماه تعلیق تحریمهای هستهای علیه ایران را تمدید کرد، اما گفت در صورتی که اروپاییها تا فرارسیدن ضربالاجل بعدی در روز ۱۲ می (۲۲ اردیبهشت) نقایص این توافق را اصلاح نکنند، آمریکا را از آن خارج خواهد کرد. هوک گفت: «رئیسجمهور به ما دستور داده به بررسی این موضوع بپردازیم که آیا قادر به رسیدن به توافقی با اروپاییها تا ۱۲ می هستیم یا خیر.»

هوک روز پنجشنبه هفته گذشته در شهر برلین با مقامهای کشورهای اروپایی درباره برجام دیدار و گفتوگو کرده بود. روز اول اسفندماه هم دیداری در همین چارچوب در شهر پاریس، پایتخت فرانسه، میان نمایندگان دو طرف برگزار شد. طرفین قبل از آن، بهمنماه در لندن گفتوگو کرده بودند. به گزارش خبرگزاری فارس، دیدارهای برلین، لندن و پاریس در چارچوب کارگروه مشترک آمریکایی-اروپایی برجام انجام شدهاند که «رکس تیلرسون روز دوم بهمنماه تشکیل آن را اعلام کرده بود. او بعد از دیدار با مقامهای انگلیسی در لندن گفت با کشورهای اروپایی بر سر تشکیل کارگروهی با ماموریت «اصلاح برجام» موافقت کرده است.

این مقام آمریکایی دیدار دیپلماتهای آمریکایی با هیات ایرانی در حاشیه نشست وین را تایید کرد اما از ارائه جزئیات بیشتر درخصوص آن خودداری کرد. یک مقام ارشد وزارت خارجه آمریکا که بهشرط عدم افشای نامش گفتوگو میکرد گفت آمریکا از فرصت نشست وین برای مطرح کردن موضوع شهروندان آمریکایی بازداشتشده در ایران استفاده کرده است. بعد از اقدام ترامپ در اخراج رکس تیلرسون، وزیر خارجه آمریکا و معرفی مایک پمپئو بهعنوان گزینه جایگزینی وی، تحلیلگران نشست دورهای کمیسیون مشترک برجام را به دقت برای یافتن نشانههایی از تفکرات ترامپ درخصوص آینده برجام رصد میکردند. آنها پیشتر این تغییرات ترامپ در کابینهاش را بهعنوان نشانههایی از آماده شدن آمریکا برای خروج از برجام تعبیر کردهاند.

هوک نشستهای برگزار شده در وین را سازنده توصیف کرد و گفت: «آمریکا به تعهداتش در توافق هستهای ایران پایبند بوده و ما میخواهیم ایران را بابت تعهداتش، پاسخگو کنیم. اعتقاد ما این است که همزمان با رسیدگی به تمامی جنبههای خارج از چارچوب برنامه هستهای ایران میتوانیم در چارچوب برجام برای اجرای سختگیرانه این توافق تلاش کنیم.» جلسه کمیسیون مشترک برجام روز جمعه در هتل کوبورگ وین برگزار شد و «هلگا اشمید» نماینده اتحادیه اروپا در بیانیهای اعلام کرد که تمام طرفها بر اجرای موثر همه بخشهای برجام و اجرای مستمر لغو تحریمهای مرتبط هستهای تاکید کردند. عباس عراقچی معاون وزیر امور خارجه ایران نیز در پایان این نشست گفت: «در جلسه کمیسیون مشترک اتفاقنظر کامل برابر آمریکا مبنی بر لزوم ادامه و اجرای کامل با حسننیت برجام وجود داشت.»

هشدار فرید زکریا به پمپئو

 از دیگر سو فرید زکریا، تحلیلگر مسائل سیاسی و مجری شبکه تلویزیونی سیانان در یادداشتی در نشریه واشنگتن پست، به مایک پمپئو، وزیر پیشنهادی برای وزارت امور خارجه آمریکا هشدار داد که خروج از برجام نه تنها هزینههای چشمگیری به همراه دارد، بلکه سنگ بزرگی در مذاکرات آتی با کرهشمالی خواهد بود. به گزارش «ایرنا» زکریا نوشت: «چالش فوری پیش روی پمپئو، نه بازسازی وزارت امور خارجه آمریکا و بازگشت روحیه کارکنان این وزارتخانه، که مواجهه با بحرانی خودساخته یعنی توافق هستهای با ایران است.» وی ادامه داد: «پیش از آنکه ترامپ حتی بتواند برای گفت وگو درخصوص یک توافق هستهای، پای میز مذاکره با کیم جونگ اون (رهبر کرهشمالی) بنشیند، دولت او باید تکلیف توافق فعلی با تهران را مشخص کند.» زکریا تاکید کرد: «بهنظر میرسد کشورهای اروپایی به بیش از تغییرات ظاهری در برجام تمایلی ندارند و ایران هم صریحا دست رد به پیشنهاد مذاکره مجدد زده است. این به آن معنی است که آمریکا در ۱۲ مه (۲۲ اردیبهشت) از توافق خارج خواهد شد و این اتفاق درست همزمان با موعد نشست مشترک با کرهشمالی است؛ نشستی که آمریکا قرار است در آن، کره را به امضای قراردادی مشابه ترغیب کند.»

وی افزود: «وقتی کیم میبینید که آمریکا به توافق پیشین خود پایبند نمانده، چرا باید چنین توافقی را امضا کند؟ تراژدی اینجاست که بحران بهوجود آمده، کاملا خودساخته است. در دنیا به اندازه کافی بیثباتی داریم و نیازی نبود که دولت بیش از این به آن دامن بزند.» این تحلیلگر مسائل بینالملل نوشت: «پمپئو باید متوجه باشد که وظیفه او بهعنوان وزیر امور خارجه، حل مشکلات است، نه تولید مشکلات بیشتر. او باید توافق هستهای با ایران را حفظ کرده و روی کرهشمالی متمرکز شود.» وی افزود: «اگر واشنگتن بخواهد مدام درخصوص مسائل مهم سیاست خارجی تغییر موضع بدهد، هزینههای قابلتوجهی به اعتبار و وجهه آمریکا وارد خواهد شد.» به گفته زکریا، هر آنچه پمپئو ماهها پیش درباره توافق هستهای با ایران گفته، اکنون به تاریخ پیوسته است. او باید صریحا اعلام کند که در شرایطی کنونی، برجام ارزش حفظ کردن را دارد.

پیام مسکو به اروپا

از دیگر سو، لوان جاگاریان، سفیر روسیه در ایران در گفتوگویی درخصوص تحریمهای جدید احتمالی اروپا و آمریکا و مذاکرات آنها نیز گفت: «ما یک بار دیگر تاکید میکنیم که روسیه در مذاکرات سه کشور اروپایی با آمریکا شرکت نمیکند و ما خود را به توافقات این کشورها پایبند نمیدانیم و طرفدار این تحریمها نیستیم.» وی درخصوص تاثیر خروج از برجام برای کشورها تاکید کرد: «هیچکس برنده نخواهد شد و اگر عاقلانه برخورد کنیم هیچ نیازی برای خروج از برجام نیست. کسی که فکر میکند از این حرکت منافعی کسب میکند در اشتباه است اما فکر میکنیم باید صبر کنیم.»