دلیل بیهوشی بورس

تاثیری که شعاع آن، از تصمیمگذاریهای افرادی با سرمایههای خرد گرفته تا تصمیم سرمایهگذاران کلان کشور را متاثر کرد. سوال اینجاست چرا با وجود اینکه در بسیاری کشورها بازار سرمایه برای کنارزدن تنشهای بازارهای موازی دیگر وارد میدان میشود در کشور ما همچنان مردم از بازار سرمایه دوری میکنند؟ در روزهای پایانی سال گذشته وزیر اقتصاد با ابراز امیدواری در بهبود فرآیند تعیین قیمت، از تلاش مسوولان برای ورود کالاها به بازار بورس کالایی خبر داد و ابراز امیدواری کرد که در سال جدید این مکانیسم بتواند بر جهشهای قیمتی چیره شود. اما سوال همچنان باقی است، چرا بازار بورس نمیتواند در میان بازارهای دیگر قد برافراشته و خودنمایی کند؟ چه عاملی جلوی به روی کار آمدن قوی این بازار را میگیرد؟ آنهم بازاری به قدرتمندی و اثرگذاری بازار بورس. جای شکی نیست نوساناتی که در بازار ارز ایجاد شد نوعی تاثیر دوسویه داشت، از یک طرف مردم را به سبب ابهاماتی که دررابطه با عامل ایجاد تنشها در بازار باقی ماند، نسبت به ورود به بازارهای جدید بدبین کرد و از طرفی دیگر مسوولان را برآن داشت تا کمی جدیتر مشکلات بازار سرمایه را بررسی کنند. بورس را تالار شیشهای مینامند چرا که شفافیت آن در میان سایر بازارهای مجازی چشمگیر و بیهمتاست ولی با این وجود انگار قرار است سهم اقتصاد کشور ما از این شفافیت همچنان ثابت بماند. به راستی چه عاملی سبب شد که سرمایههای خُرد افراد به بازار بورس کشور نرسد؟ علت بیهوشیای که در جو بورس حاکم شده چه میتواند باشد؟ جذب پساندازهای خُرد افراد و جلوگیری از سرگردانی و پراکندگی آنها از جمله اهداف اصلی بازار سرمایه است. اگر در بحران ارزی که اخیرا اقتصاد کشور را متلاطم کرده بود بازار بورس میتوانست با تخصیص بهینه منابع مالی نقشیآفرینی کند قطعا در کنترل بحران میتوانست تاثیر بسزایی داشته باشد. در این میان، هرچه میزان کارایی بورس اوراق بهادار افزایش یابد، به همان اندازه اطمینان سرمایهگذاران نسبت به بورس بیشتر میشود و رغبت آنها برای سرمایهگذاری، افزایش مییابد. آنچه در بازار بورس ما مطرح است و باید رسیدگی شود نیز همین مقوله کارایی است. وجود بازار رقابتی میتواند از الزامات به وجود آمدن کارایی در این خصوص باشد، وقتی که تعداد عرضهکنندگان و تقاضاکنندگان بازار بالا باشد، ورود و خروج به این بازار راحتتر خواهد بود. از جمله شرایط بازار رقابتی آن است که هزینه دریافت اطلاعات بالا نباشد، به این معنی که اطلاعات برای همگان با کمترین هزینه ممکن در دسترس باشد. برقرار بودن فضای اعتماد و حسن نیت نیز در بالا رفتن کارایی این بازارها تاثیرگذار خواهد بود. در تحولاتی که در بازار ارز ایجاد شد هنوز هم مردم نمیدانند عامل اصلی نوسانات کدام بوده است؛ در این شرایط چگونه میتوان از مردم انتظار داشت به بازاری وارد شوند که اغلب آنها حتی سابقه حضور در آن را نیز ندارند. شوک ارزی که بر اقتصاد کشور وارد شد نهتنها مردم را به بازار بورس نخواهد کشاند بلکه دستهای از آنها را گریزان هم کرده است. وجود ابزارهای مالی قوی نیز در این مورد میتواند به واسطه ایجاد فضایی کارا شرایط جذب سرمایهها را فراهم کند. در این میان خلأ حضور متخصصها و کارشناسانی که بتوانند اطللاعاتشان را در بازار به کار بگیرند نیز به چشممیآید. اما در این میان، با توجه به نقشی که اطلاعات، اطلاعرسانی و متخصصان مالی میتوانند ایفا کنند، در اقتصاد ما کارکردن روی کارایی بازارهای بورس مهمترین تاثیر را دارد. بهتر است تلاش شود تا با انجام تحقیقات، مسیر کارایی بازار اوراق بهادار ایران هموار شود. در این راستا، طی سالهای اخیر اقدامهای مناسبی برای پیشرفت، توسعه و افزایش شفافیت بورس اوراق بهادار تهران انجام شده است که میتوان آثار آن را در فرهنگ سهامداری مردم، گسترش جغرافیایی بازار، افزایش حجم معاملات بورس و افزایش تعداد سهامداران مشاهده کرد. بنابراین، این اقدامها میتواند کارایی بورس اوراق بهادار تهران را افزایش دهند. بورس اوراق بهادار، بازار متشکل و خودانتظام است که اوراق بهادار در آن توسط کارگزاران یا معاملهگران طبق مقررات قانون بازار اوراق بهادار، مورد داد و ستد قرار میگیرد و به صورت شرکت سهامی عام تاسیس و اداره میشود. درکنار آن با توجه به تجربیات اخیر اقتصاد کشور، برای هدایت منابع مالی به بازارهایی غیر از بازارهای ارزی این اقدامات توصیه میشود آزادسازی و مقرراتزدایی در بازارها به طور کلی و تخصصی پیگیری شود. ایجاد بیمه و ابزارهای کاهش خطر برای سرمایهگذاران در کنار ابزارهای مالی بازارساز میتواند موثر باشد. در این میان پیشرفت ابزارهای اطلاعرسانی برای استفادهکنندگان و سرمایهگذاران بالفعل و بالقوه و تاسیس شرکت تامین سرمایه در بازار بورس نیز باید پیگیری شود. ایجاد فرهنگ پسانداز و از همه مهمتر ایجاد امنیت سرمایهگذاری در بازار سرمایه ایران باید در زمره تصمیمگیریهای مقام سیاستگذار قرار بگیرد. بازار سرمایه ایران نیاز ضروری به ابزارهای جدید مالی دارد تا بتواند وظیفه اصلی خود را جهت جلب سرمایهگذاران انجام دهد. از جمله کارکردهای اصلی بورس، جمعآوری سرمایهها و پساندازهای کوچک برای تامین سرمایه موردنیاز جهت فعالیتهای اقتصادی، مدیریت انتقال ریسک، شفافیت بازار و ایجاد بازار رقابتی است. بورس اوراق بهادار، وظیفه ایجاد یک بازار پیوسته برای اوراق بهادار را دارد. ویژگی بازار پیوسته این است که مقادیر زیادی از اوراق بهادار بدون اینکه تغییر زیادی در قیمت آنها ایجاد شود مورد معامله قرار گیرند. در نگاهی دیگر، مهمترین وظیفه بورس اوراق بهادار جذب پساندازهای افراد و انتقال آنها به واحدهای تولیدی است با این دیدگاه، بازار سرمایه به عنوان یک اهرم مهم برای کنترل نرخ تورم و افزایش نرخ رشد پسانداز، نقش حساسی را در جامعه ایفا میکند. در کشور ما به خاطر شرایط نهچندان ایدهآلی که همیشه نرخ تورم و نرخ رشد اقتصادی را متاثر کرده است پرداختن به بازارهای سرمایه میتواند درهای جدیدی را روی اقتصاد کشور بگشاید؛ درهایی که خیلی قبلترها باید گشوده میشد. تا وقتی که زمینه لازم برای بازار تشویق مردم به بازارهای سرمایه ایجاد نشود، نمیتوان به جان گرفتن این بازار امید داشت و این نیز مستلزم ایجاد شرایط مناسب برای جذب تقاضا برای این بازار است.


جای شکی نیست نوساناتی که در بازار ارز ایجاد شد نوعی تاثیر دوسویه داشت، از یک طرف مردم را به سبب ابهاماتی که دررابطه با عامل ایجاد تنشها در بازار باقی ماند، نسبت به ورود به بازارهای جدید بدبین کرد و از طرف دیگر مسوولان را برآن داشت تا کمی جدیتر مشکلات بازار سرمایه را بررسی کنند.