خروج آمریکا از برجام موجب افزایش بیش از پیش قیمت نفت می‌شود

ماه گذشته قیمت بنزین در آمریکا ۸ درصد رشد کرد و پیشبینی میشود با افزایش تقاضا برای این محصول به دنبال گرم شدن هوا، رشد قیمتها شتاب بیشتری بگیرد. این به معنای افزایش هزینههای بنزینی برای مردم این کشور است. اداره اطلاعات انرژی آمریکا پیش از اینکه قیمتها تا این سطح افزایش یابد اعلام کرده بود، هر خانوار در این کشور با ۱۹۰ دلار افزایش هزینه بنزینی در سال جاری میلادی مواجه خواهد شد، اما قیمتهای جدید نشان میدهد که احتمالا افزایش هزینهها بیش از این مقدار باشد. افزایش قیمت بنزین و هزینه شهروندان آمریکایی در شرایطی رقم میخورد که این کشور در سال جاری با انتخابات مهم دیگری مواجه است.

انتخابات میاندورهای کنگره میتواند بار دیگر قدرت را به دموکراتهای آمریکایی بازگرداند و ترامپ را در آستانه استیضاح قرار دهد. از این رو برخی بر این باورند توییت اخیر رئیسجمهوری این کشور در اعتراض به اوپک برای افزایش قیمتها ریشه در قیمت بنزین و افزایش خطر قدرت گرفتن دموکراتها دارد. اما این نکته نیز بر کسی پوشیده نیست که ترامپ با افزایش ریسک خروج از برجام، خود یکی از دلایل شرایط این روزهای بازار نفت است. رئیسجمهوری آمریکا روز جمعه از اوپک برای بالا بردن قیمت نفت خام انتقاد کرد و گفت: «قیمتهای فعلی نفت به شکل مصنوعی بالا نگه داشته شدهاند و قابل قبول نیستند.» ترامپ در توییتی نوشت: «به نظر میرسد که دوباره دست اوپک در کار است و این در حالی است که مقدار بیسابقهای نفت در همهجای جهان موجود است و کشتیهای پر از نفت روی دریا شناور هستند.

قیمت نفت بهصورت تصنعی بسیار بالا رفته است. این خوب نیست و مورد قبول قرار نخواهد گرفت.» با تمام این تفاسیر این سوال مطرح است که آیا ترامپ برای حفظ قدرت حزب متبوعش حاضر است بار دیگر برجام را تایید کند و مانع از رشد بیشتر قیمتها شود؟

قیمت بنزین در آمریکا

قیمت خردهفروشی بنزین هفته پیش در ۹ ایالت آمریکا از جمله واشنگتن، نوادا و کالیفرنیا بیش از ۳ دلار بر گالن یا ۸۰ سنت بر لیتر معامله شد. این در حالی است که پیشبینی میشود با افزایش قیمت نفتخام، در هفته جاری قیمت بیش از ۳ دلاری در حداقل نیمی از ایالتهای این کشور حاکم شود. آنطور که سیانبیسی گزارش داده است، هفته گذشته هر گالن بنزین با افزایش ۷ سنتی مواجه شده و تقریبا به موازات رشد قیمت نفت، قیمت این سوخت در ایالات متحده و دیگر بازارهای جهانی رشد داشته است. بهطوریکه در یک ماه گذشته شاهد افزایش ۲۰ سنتی (۸ درصد) قیمت هر گالن بنزین در این کشور بودهایم. دو عامل در افزایش قیمت بنزین در بازارهای جهانی دخیل بوده است.

اول اینکه نزدیک به ۹۰ درصد هزینه تولید هر لیتر بنزین مربوط به ماده اولیه آن یعنی نفتخام است. از این رو، افزایش قیمت نفتخام موجب رشد نرخ بنزین میشود.اما عامل دوم به افزایش فصلی تقاضا برای بنزین بازمیگردد. تابستان مصادف است با افزایش مسافرتهای جادهای، بنابراین با اوج گرفتن دما در فصل تابستان، مصرف بنزین نیز اوج میگیرد. اداره اطلاعات انرژی آمریکا پیش از این اعلام کرده بود انتظار دارد در تابستان امسال(فاصله آوریل تا سپتامبر) مصرف روزانه بنزین در این کشور به بیش از 6.9 میلیون بشکه در روز برسد که از متوسط مصرف بنزین در کل سال حدود ۳۰۰ هزار بشکه در روز بیشتر است.

این در حالی است که هفته گذشته تقاضا برای بنزین در این کشور به مرز ۱۰ میلیون بشکه در روز نزدیک شد و همچنین تابستان سال پیش نیز بهطور میانگین روزانه 9.8 میلیون بشکه در آمریکا بنزین مصرف شده است. اختلاف بین متوسط سالانه مصرف بنزین با متوسط مصرف در تابستان در برخی ماههای تابستان به حدود یک میلیون بشکه در روز نیز می‎رسد. در حال حاضر نیز برخی کارشناسان اعلام کردهاند که انتظار دارند در ماه ژوئن تقاضا برای بنزین به بیشترین سطح خود برسد. از این رو با شروع فصل آوریل و افزایش تقاضا برای بنزین طبیعی است که نرخ این محصول نیز افزایش یابد.

افزایش هزینه خانوارهای آمریکایی

آنطور که اداره اطلاعات انرژی آمریکا اعلام میکند، بهطور میانگین هر خانوار آمریکایی در سال ۲۰۱۷ نزدیک به ۲ هزار دلار برای خرید بنزین هزینه کرده است. این مقدار ۴/ ۲درصد از هزینههای کلی هر خانوار را تشکیل میدهد.اما در زمانیکه قیمت نفتخام و به تبع آن بنزین در سطوح بالاتری قرار دارد، هزینهای که خانوارها برای خرید بنزین میپردازند، بیشتر میشود. بهطور مثال در سال ۲۰۱۵ زمانی که قیمت نفت بیش از ۱۰۰ دلار بر بشکه بود، هزینه بنزینی خانوارها نیز به بیش از ۳ هزار دلار در سال میرسید.

همچنین بیشترین سطح نیز به سال ۲۰۰۸ مربوط است که هزینه هر خانوار برای خرید بنزین به بیش از ۷ هزار دلار، معادل ۴ درصد از مجموع هزینههای هر خانوار در سال رسید.  در حال حاضر نیز اداره اطلاعات انرژی آمریکا در آخرین گزارش خود اعلام کرد که انتظار دارد تابستان(آوریل تا سپتامبر) امسال قیمت هر گالن بنزین به متوسط ۷۴/ ۲ دلار برسد. این قیمت انتظاری حدود ۳۳ سنت، معادل ۱۴ درصد بیشتر از قیمت تحقق یافته بنزین در تابستان سال گذشته است. علاوه بر آن پیشبینی شده متوسط قیمت خردهفروشی بنزین در سال جاری حدود ۶۴/ ۲ دلاردر هر گالن باشد که به معنای افزایش هزینههای بنزینی هر خانوار آمریکایی به میزان ۱۹۰ دلار یا ۹درصد است.

همانطور که اداره اطلاعات انرژی آمریکا نیز اعلام کرده افزایش پیشبینی این سازمان از رشد بهای بنزین به افزایش قیمت نفتخام در بازارهای جهانی بازمیگردد. قیمت نفت خام آمریکا در حال حاضر به مرز ۷۰ دلار بر بشکه نزدیک شده که نسبت به قیمت این کالا در همین بازه زمانی در سال گذشته حدود ۲۰ دلار معادل ۳۹ درصد بیشتر است.با این حال حتی ممکن است هزینهای که افزایش قیمت بنزین به خانوارهای آمریکایی تحمیل میکند به مراتب بیشتر از این سطح باشد. چراکه باوجود چشمانداز صعودی اداره اطلاعات انرژی آمریکا از قیمت نفت، درحال حاضر قیمتها در سطوح بیشتر از آنچه که این سازمان برآورد کرده معامله میشود. اداره اطلاعات انرژی آمریکا قیمت هر بشکه نفتخام آمریکا در سالجاری میلادی را ۵۹ دلار در هر بشکه پیشبینی کرده که نزدیک به ۱۰ دلار کمتر از قیمتهای کنونی نفت است.

قدرت به دموکراتها بازمیگردد؟

اما افزایش قیمت بنزین در شرایطی رقم میخورد که آمریکا در آستانه برگزاری انتخابات دیگری است. ۶ نوامبر سالجاری میلادی، شاهد انتخابات میان‎ دورهای آمریکا خواهیم بود که بار دیگر برای ۳۳کرسی از مجلس سنا و ۴۳۵ کرسی مجلس نمایندگان این کشور رایگیری خواهد شد.آنطور که نظر سنجیها نشان میدهد در حال حاضر احتمال پیروز شدن دموکراتها در این انتخابات بسیار بیشتر از حزب مخالف آنها یعنی جمهوریخواهان است. برخی نمایندگان جمهوریخواه با ابراز نگرانی از نتایج این انتخابات اعلام کردهاند در صورت پیروزی دموکراتها در انتخابات پیشرو و کسب حداکثری کرسیها در کنگره آمریکا، بعید نیست که دونالد ترامپ بهعنوان رئیسجمهور جمهوریخواه مورد استیضاح قرار بگیرد. حدود یکسال و نیمی که از روی کار آمدن دونالد ترامپ میگذرد، عملکرد او با انتقادات تندی از سوی حزب مخالف مواجه شده است. از این رو تلاش برای کسب کرسیهای حداکثری، اقدامی است که انتظار میرود ترامپ و یاران جمهوریخواهش در زمان باقی مانده تا انتخابات انجام دهند.

از این رو لیام دننیگ، تحلیلگر سایت خبری بلومبرگ پست توییتری ترامپ در هفته گذشته را به انتخابات میاندورهای آمریکا مربوط میداند. او میگوید، سوال این است که چرا در یک صبح جمعه ترامپ روی توافق برای کاهش تولید تمرکز میکند؟ لیام دننیگ با اشاره به قیمت ۳ دلاری بنزین در برخی ایالتهای آمریکا مینویسد: « این قیمتها در شرایطی مشاهده میشود که در ابتدای تابستان قرار داریم. رشد شدید قیمت بنزین آن هم پیش از انتخابات میاندورهای آمریکا بهانه خوبی برای دادن چنین پیامهای توییتری است.» او میگوید، بله البته درست است که صدها هزار نفر در صنعت نفت آمریکا مشغول به کار بوده و همگی از رشد قیمت‎ها خرسندند، اما باید توجه داشت که حدود ۲۱۲ میلیون نفر در آمریکا گواهینامه رانندگی دارند که غالب آنها میتوانند رای نیز بدهند. علاوه بر این تحلیل، بررسیهای بسیاری انجام شده که نشان میدهد غالبا در آستانه انتخابات آمریکا، قیمت بنزین در این کشور پایین میآید. چراکه کاهش هزینههای خانوارها میتواند بر رای آنها به جمهوریخواهان یا رقبای آنها تاثیر گذار باشد.

آیا زمان مناسبی برای خروج از برجام است؟

اما در چنین شرایطی احتمال میرود آمریکا نیز از برجام خارج شود. دونالد ترامپ اعلام کرده بار دیگر تعلیق تحریمهای ایران را تایید نخواهد کرد. تصمیم نهایی او ۱۲ ماه مه اعلام میشود. برآوردهای بسیاری درباره تاثیر خروج آمریکا از برجام بر میزان تولید و صادرات نفت ایران وجود دارد. برخی میزان کاهش تولید ایران را حدود ۲۵۰ هزار بشکه برآورد کردهاند و برخی نیز افت یک میلیون بشکهای را نیز ممکن میدانند. پیشبینیها از قیمت نفت نیز بسته به اینکه این اقدام تا چه میزان باعث کاهش عرضه نفت میشود، متفاوت است.

برخی افزایش ۲ دلاری و برخی افزایش ۱۰ دلاری قیمتها بر اثر لغو برجام را پیشبینی کردهاند. از این رو کارشناسان بر این باورند که ریسک خروج آمریکا از برجام حداقل تا ماه مه قیمت نفت را در سطوح کنونی نگه میدارد. اما لغو برجام تنها ریسک اثرگذار بر بازار نفت نیست. شرایط دیگری نیز بر بازار حاکم است که رسیدن قیمت نفت بر ۱۰۰ دلار را به یکی از گزینههای ممکن در آینده نفت بدل کرده است. یکی از این مولفهها شرایط حاکم بر اقتصاد و سیاست ونزوئلا است. تولید نفت این کشور ماه گذشته به زیر ۵/ ۱ میلیون بشکه در روز سقوط کرد؛ یعنی تولید نفت ونزوئلا نسبت به ابتدای سال جاری میلادی بیش از ۲۶۰ هزار بشکه و نسبت به متوسط تولید سال ۲۰۱۶ بیش از ۸۶۰ هزار بشکه کاهش یافته است و در حال حاضر در کمترین سطح از دهه ۱۹۵۰ میلادی قرار دارد.

انتظار میرود در ماههای پیشرو افت شدیدتری در میزان تولید نفت ونزوئلا مشاهده شود، بانک سرمایهگذاری کامرز پیشبینی کرده متوسط تولید نفت ونزوئلا در سال جاری میلادی به ۱/ ۱ تا ۲/ ۱ میلیون بشکه در روز کاهش یابد. ازسویی شاهد تلاش عربستان برای افزایش هرچه بیشتر قیمت نفت هستیم. گفته میشود عربستان برای تحقق برنامههای بلندپروازانه اقتصادی خود به قیمتهای بیش از ۸۰ دلار نیاز دارد، از این رو این کشور روسیه را با خود همراه کرده تا به توافق بلندمدتی بین کشورهای بزرگ نفتی جهان دست یابد تا قیمتها را در بلندمدت تضمین کند، اما عامل دیگر میتواند بازگشت آشوب به لیبی باشد، رئیسجمهور این کشور که نقش موثری در آرامش لیبی دارد، هفته گذشته سکته کرد.

مرگ وی میتواند موجب آشوب در این کشور شود و تولید نفت لیبی را در سراشیبی سقوط قرار دهد. احتمال وقوع جنگ در منطقه خاورمیانه ریسک دیگر پیش روی بازار نفت است.تمام این مولفهها این احتمال را تقویت میکند که در آینده قیمت نفت به رشد خود ادامه دهد. بنابراین در چنین شرایطی خروج آمریکا از برجام موجب افزایش بیش از پیش قیمتها میشود و میتواند ریسک قدرت گرفتن دموکراتها در انتخابات پیش رو را برای ترامپ بیشتر کند. بنابراین ممکن است ترامپ در موعد مقرر ۱۲ ماه مه، برای حفظ خود و حزبش در قدرت بار دیگر لغو تحریمهای ایران را تایید کند.