۳ فرضیه برای حمله به کاخ سلمان

برخی از گروههای مخالف به الجزیره گزارش دادند که مدت تیراندازیها حدود ۳۰ دقیقه بود؛ اما سرانجام پلیس عربستان علت این سروصداها را ورود یک پهپاد تفریحی کوچک به داخل کاخ سلمان اعلام کرد. اما همین اظهارنظر رسمی بر ابهامات افزود؛ چراکه تیراندازی سریالی و ۳۰ دقیقهای در برخورد با چنین پهپادی کمی دور از عقل است. به همین دلیل «دنیایاقتصاد» در گزارشی به بررسی ۳ سناریو در مورد غائله شنبه شب در ریاض پرداخت. در فرضیه اول حتی اگر روایت رسمی از این حادثه را مورد تایید قرار دهیم، اما تیراندازی ۳۰ دقیقهای را باید نشانهای از ترس و دلهره دائم هیات حاکمه سعودی از آشوب و کودتا در این کشور دانست. اما فرضیه دوم احتمال درگیری میان مخالفان سلمان و پسرش با گارد امنیتی را مورد ملاحظه قرار میدهد. فرضیه سوم این حادثه در چارچوب تور امنیتی محمد قابل تحلیل است. در واقع دستگاههای امنیتی وفادار به محمد از این حادثه بهعنوان ابزاری برای شناسایی خائنان استفاده کردند. اگر این فرضیه صحت داشته باشد، باید احتمالا طی روزهای آینده شاهد موج بزرگ تسویهحسابهای سیاسی در عربستان باشیم.

ساعت ۱۹:۵۰ شامگاه شنبه برابر با اول اردیبهشت ۹۷ بیرون از یکی از کاخهای پادشاهی عربستان در محله الخزامی شهر ریاض، یک پهپاد تفریحی کوچک به پرواز درآمد. به دنبال این اقدام، نیروهای امنیتی با تیراندازی ممتد ۳۰ ثانیهای و در وضعیتی که حاکی از سرگردانی بود به این شیء کوچک تیراندازی کردند. برخی پا را فراتر گذاشته و مدت تیراندازی را ۳۰دقیقه اعلام کردند. اما یک چیز مسلم است: صدای ممتد تیر در پایتخت و حوالی کاخ ملک سلمان بسیاری از شهروندان سعودی و مقامهای سلطنتی را شوکه کرد. ویدئوهایی هم که از این حادثه منتشر شد بر شدت گمانهزنیها افزود. برخی دلیل تیراندازی را ورود پهپاد به حریم کاخ عنوان کرده؛ برخی از احتمال کودتا سخن گفتند. برخی از انتقال شاه و ولیعهد سعودی به پایگاه نظامی در اطراف ریاض که تحت حفاظت مستقیم نظامیان آمریکایی است، خبر دادند. برخی رسانهها نیز از بسته شدن حریم هوایی ریاض بهروی تمام پروازها خبر دادند. این پهپاد اگرچه با تیراندازیهای ممتد نیروهای امنیتی مواجه و ساقط شد، اما در رسانهها چند سناریو مطرح شده است:

۱- اولین سناریو این است که این اقدام ممکن است از سوی برخی اعضای خاندان سلطنت رخ داده باشد. برخی شاهزادههای معترض که از قدرتگیری محمد بنسلمان و رفتارهای او در مبارزه با فساد و زندانی کردن شاهزادهها به خشم آمدهاند ممکن است این اقدام را ترتیب داده باشند تا نحوه واکنش نیروهای امنیتی و گارد پادشاهی را محک بزنند تا در موقع مقتضی برنامه احتمالی خود را پیاده کنند. یکی از کاربران فضای مجازی نوشته بود: «آیا یک پهپاد کوچک به اینهمه تیراندازی نیاز دارد، گمان نمیکنم.» برخی خبرها و شایعات حاکی از این بود که نیروهای امنیتی سه لایه محاصره امنیتی در اطراف و داخل کاخ پادشاهی بهوجود آوردند.

۲- دومین سناریو پرسشی جدی را مطرح میسازد: اینکه این همه ترس از تیراندازی نشانه چیست؟ آیا کاخ پادشاهی عربستان احساس ناامنی میکند؟ برخی کاربران فضای مجازی براساس چنین شایعاتی از «درگیریهای مسلحانه در داخل کاخ پادشاهی» نوشتند و افزودندکه «خبرهایی از ترور محمد بنسلمان و سلمان بنعبدالعزیز حکایت میکند.» برخی پا را فراتر گذاشته و حتی از زخمی شدن و اصابت گلوله به دست ملک سلمان خبر دادند. برخی از «وضعیت ملتهب ریاض» و «پایان سلمان و پسرش» نوشتند. با این حال، نکتهای که بسیاری بر آن انگشت نهادند رفتار واکنشی و تیراندازیهای ممتد و ترسی بود که از کاخ پادشاهی به جهان خارج مخابره میشد. الجزیره نوشت پادشاه در هنگام این حادثه در کاخ حضور نداشته و در مزرعه خود در «دیریه» بوده است. برخی از فرار پادشاه و پسرش به منطقه «ابها» سخن میگفتند. این حس ناامنی در کاخ پادشاهی بهگونهای بود که برخی از «تلاش برای کودتا» از سوی «طرفداران محمد بننایف» نوشتند و از «رعب و وحشت شدید» پادشاه و ولیعهد از برنامههای آینده شان سخن به میان آوردند.

۳- سومین سناریو این است که احتمالا این پهپاد با اطلاع محمد بنسلمان به پرواز در آمده است. در واقع، این اقدام همچون یک «تور امنیتی» از سوی محمد طراحی شده تا مخالفان را شناسایی و آنها را بازداشت یا حذف کند تا در فردای جانشینی به جای پدر به آسودگی بر تخت سلطنت تکیه زند. به هر روی، در فضای ابهام بهوجود آمده برخی از کشته شدن هشت نفر از نیروهای گارد پادشاهی سعودی در جریان حمله مسلحانه به کاخ العوجا در ریاض خبر دادند.

به هر حال، وزارت کشور عربستان دستورات جدیدی را در پی حادثه تیراندازی در نزدیکی کاخ سلطنتی صادر کرد. بر این اساس، به پرواز درآمدن پهپاد تفریحی بدون مجوز، مستلزم دریافت مجوزهای لازم است. مسوولان عربستانی اعلام کردند که سقوط این پهپاد قربانی نداشته و پادشاه عربستان در آن زمان در کاخ نبوده است. «مجتهد»، افشاگر سعودی، مینویسد: «اطلاعات بهدست آمده نشان دهنده تیراندازی در محله الخزامی و حمله با خودروهایی است که تیربار حمل میکردند اما هنوز جزئیاتی درباره هویت مهاجمانی که در تیراندازی دست داشتند منتشر نشده است.»

روزنامه رایالیوم بهسردبیری عبدالباری عطوان تحلیلگر مطرح عرب، مینویسد تدابیر امنیتی طی ماههای اخیر در اطراف کاخهای پادشاهی در عربستان تشدید شده بود، در اکتبر گذشته هم یک فرد مسلح به دو محافظ سعودی تیراندازی کرده بود که سه نفر در ورودی کاخ پادشاهی در جده زخمی شده بودند. نیروهای امنیتی محافظ کاخ پادشاهی توانسته بودند این فرد مسلح را که یک شهروند سعودی ۲۸ساله بود، درحالیکه یک کلاشینکف و سه بمب بههمراه داشت، بهقتل برسانند.

به هر حال حتی اگر بهزعم مقامات رسمی سعودی حادثه شنبه شب محله الخزامی ریاض ناشی از پرواز یک پهپاد تفریحی باشد، این سوالات و ابهامات مطرح شده که چرا این هواپیمای تفریحی و بهگفته منابع رسمی سعودی اسباببازی کنترل از راه دور، دقیقا این موقع شب و آن هم در اطراف کاخ پادشاهی سلمان و پسرش باید به پرواز درآید؟ و سوال دیگر اینکه آیا یک هواپیمای اسباببازی نیاز به این همه شلیک گلوله سلاحهای اتوماتیک دارد، آنطور که مخالفان سعودی و شاهدان به آن اشاره کردهاند؟ نکته دیگر این حادثه اولین حادثه در نوع خود پس از به قدرت رسیدن بنسلمان بهعنوان ولیعهد نبوده و اخیرا هم حادثه تیراندازی یک فرد مسلح در ورودی کاخ پادشاهی در جده رخ داده بود؛ آیا این حادثه زمینهساز و مقدمه حوادث بعدی و چهبسا خطرناکتری خواهد بود که آینده بنسلمان را به چالش خواهد کشید؟ آیا فرار بنسلمان و پدرش به ابها و شایعه اینکه آنها پناهگاه و کاخ سری در این شهر دارند، صحت دارد، یا اینکه حادثه صرفا در همان حد پرواز یک پهپاد تفریحی و عادی بهگفته مقامات رسمی سعودی بوده است؟