کسری ۵۷ هزار میلیاردی بانک‌ها

بانکها که سهم بالایی از تامین مالی اقتصاد را بر عهده داشته و تا حدود ۹۰ درصد میرسد، سالانه بر اساس تقاضا و البته منابع موجود خود بخشهای مختلف اقتصادی را تامین مالی میکنند. در سال ۱۳۹۵ سهم بخشهای اقتصادی از تسهیلات بانکها حدود ۵۴۵ هزار میلیارد تومان بود و رئیس کل بانک مرکز در اوایل سال ۱۳۹۶ اعلام کرد که انتظار میرود در طول سال شبکه بانکی حدود ۶۷۰ هزار میلیارد تومان تسهیلات پرداخت کند.

این در حالی است که آخرین آماری که کمیجانی-قائم مقام بانک مرکزی- از روند پرداختی تسهیلات بانکی در سال گذشته و پایان ۱۲ ماه اعلام کرده است نشان میدهد که حجم تسهیلات به حدود ۶۱۳ هزار میلیارد تومان رسیده است. این رقم در مقایسه با دوره مشابه سال قبل حدود ۶۵ هزار میلیارد تومان (معادل ۱۲ درصد) افزایش داشته دارد. از مجموع تسهیلات پرداختی  حدود ۳۷۹ هزار میلیارد تومان یعنی نزدیک به ۶۱.۷ درصد به تامین سرمایه در گردش اختصاص دارد. "صنعت و معدن" که بعد از خدمات بالاترین سهم تسهیلات بانکی را داراست نزدیک به ۱۴۶ هزار میلیارد تومان از مجموع سرمایه درگردش پرداخت شده را در بر گرفته که بالغ بر ۸۳ درصد منابع تخصیص یافته به سرمایه در گردش تمام بخش های اقتصادی است. با این حال این ارقام نشان از عدم توانایی بانکها در تامین مابقی رقم مور انتظار دارد.

به هر صورت شواهد حاکی از این است که بانکها سال تسهیلاتی چندان مطلوبی را هم پشت سرنگذاشتهاند. از سویی به روال معمول سالهای گذشته تمام ۶۱۳ هزار میلیارد پرداخت شده، تسهیلات جدید نیست و تا نیمی از آن به تمدید تسهیلات قبلی میتواند اختصاص داشته باشد و از سویی دیگر پرونده آنها در طرح تامین مالی که برای واحدهای تولید داشتند مانند سال ۱۳۹۵ نبود.

در گفتههای قائم مقام بانک مرکزی نیز گرچه اشارهای  به عملکرد بانکها در طرح رونق تولید در سال ۱۳۹۵ دارد، اما آماری از سال گذشته دیده نمیشود. بنابر اعلام کمیجانی در مرحله اول اجرای این طرح(شروع در سال ۱۳۹۵) پرداخت حدود ۱۶ هزار میلیارد تومان به ۷۵۰۰ بنگاه پیش بینی شده بود که شبکه بانکی در عمل حدود ۱۷ هزار میلیارد تومان به بیش از ۲۳ هزار بنگاه تسهیلات پرداخت کرد. برای سال ۹۶ هم پرداخت ۵۰ هزار میلیارد در قالب حمایت بنگاه های کوچک و متوسط و فعالیت های اشتغالزایی پیش بینی شده است.

این در حالی است که مسئولان وزارت صنعت نیز در سال گذشته نسبت به عملکرد طرح رونق تولید با مجموع رقم ۵۰ هزار میلیارد تومان انتقاد کرده بودند. طبق این طرح قرار بود در سال ۱۳۹۶  حدود ۳۰ هزار میلیارد تومان تسهیلات برای حمایت از بنگاههای تولیدی در نظر گرفته شود به گونهای که تا ۲۰ هزار میلیارد تومان برای تامین سرمایه در گردش برای ۱۰ هزار بنگاه اقتصاد، ۱۰ هزار برای تامین مالی مورد نیاز ۶۰۰۰ طرح نیمه تمام با پیشرفت فیزیکی حداقل ۶۰ درصد و همچنین تامین مالی برای بازسازی و نوسازی ۵۰۰۰ واحد اقتصادی از منابع داخلی. در کنار این منابع بانکی طبق  تبصره (۱۸)قانون بودجه سال ۱۳۹۶ نیز مقرر شد تا ۲۰ هزار میلیارد تومان تسهیلات بانکی برای ایجاد فرصتهای شغلی جدید و پایدار به منظور بهرهبرداری از مزیتهای نسبی و رقابتی برای طرحها و پروژههای کوچک، متوسط و صنایع دستی اختصاص پیدا کند که در این حالت مجموع رقمی که شبکه بانکی برای حمایت از تولید به ویژه بنگاههای کوچک و متوسط به حدود ۵۰ هزار میلیارد تومان میرسید.

 آخرین گزارشی که بانک مرکزی در اواخر سال گذشته در جلسه پیش شورای پول و اعتبار اعلام کرد نشان از عملکرد ضعیف شبکه بانکی در پرداخت تسهیلات تعیین شده داشت، بر اساس این گزارش از ابتدای سال ۱۳۹۵ تا ۲۵ آذر ماه سال گذشته حدود ۲۳ هزار و ۸۰۰ میلیارد تومان تسهیلات به ۳۳ هزار و ۴۰۰ واحد بنگاه کوچک و متوسط در سراسر کشور اختصاص یافته بود. با توجه به اینکه در سال ۱۳۹۵ حدود ۱۷ هزار میلیارد تومان تسهیلات برای رونق تولید پرداخت شده بود در نتیجه در سال گذشته مجموع  پرداختی تا پایان ۹ ماهه به کمتر از ۷۰۰۰ میلیارد تومان از کل منابع پیشبینی شده میرسید که رقمی ناچیز بود.

برای سال جاری بانک مرکزی تاکنون پیشبینی در مورد تسهیلات قابل پرداخت در بانکها و همچنین طرح رونق تولید نداشته است.