تغییرات آماری خریداران نفتی ایران

بر این اساس آمارهای رسمی و رهگیری نفتکشها نشان داد واردات نفت خام ایران از سوی خریداران بزرگ در آسیا در مارس به بالاترین میزان در پنج ماه گذشته رسید. چین، هند، ژاپن و کره جنوبی ماه میلادی گذشته مجموعا 1.73 میلیون بشکه در روز نفت از ایران وارد کردند که در مقایسه با مدت مشابه سال ۲۰۱۷ به میزان 12.5 درصد کاهش داشت، اما بالاترین میزان واردات از اکتبر به این سو بود.

واردات نفت چین از ایران در مارس به ۷۲۶ هزار بشکه در روز رسید که حدود ۱۶ درصد نسبت به مارس سال گذشته افزایش داشت و از پایین ۵۰۰ هزار بشکه در روز در فوریه بهبود یافت. میزان واردات نفت این کشور از ایران از ابتدای سال میلادی جاری تاکنون نسبت به مدت مشابه سال گذشته 17.2 درصد رشد کرده و به ۶۵۵ هزار و ۵۶۱ بشکه در روز رسیده است. واردات هند از ایران طی ماه میلادی گذشته ۱۸ درصد نسبت به مدت مشابه سال گذشته کاهش یافت و به حدود ۴۳۰ هزار بشکه در روز رسید. میزان واردات نفت این کشور از ایران از ابتدای سال میلادی جاری تاکنون نسبت به مدت مشابه سال گذشته 8.8 درصد کاهش داشته و به ۵۲۲ هزار و ۷۰۰ بشکه در روز رسیده است.

خرید کره جنوبی از ایران بیش از یکسوم (37.4 درصد) کاهش یافت و به ۳۷۴ هزار و ۹۷ بشکه در روز رسید. میزان واردات نفت این کشور از ایران از ابتدای سال میلادی جاری تاکنون نسبت به مدت مشابه سال گذشته ۳۹ درصد کاهش داشته و به ۳۱۶ هزار و ۶۳۳ بشکه در روز رسیده است. همچنین آمار وزارت اقتصاد، تجارت و صنعت ژاپن نشان داد واردات این کشور از ایران در مارس نسبت به مدت مشابه سال گذشته حدود ۱۲ درصد کاهش یافت و به ۱۹۶ هزار و ۶۶۳ بشکه در روز رسید.

میزان واردات نفت ژاپن از ایران از ابتدای سال میلادی جاری تاکنون نسبت به مدت مشابه سال گذشته 12.4 درصد کاهش داشته و به ۱۹۳ هزار و ۷۹۶ بشکه در روز رسیده است. این در شرایطی است که برخی تحلیلگران این تغییر در خرید نفت ایران را تغییر موضع خریداران نفت ایران در شرایط جدید ایران و غرب میخوانند و معتقدند که این کشورها برای اینکه خود را برای شرایط جدید بعد از تصمیمگیریهای غربی آماده کنند سعی دارند سبد خرید نفتی خود را متنوع کرده و به قولی تمام تخممرغهای نفتیشان را در سبد ایران نگذارند.

موضوعی که عبدالحمید معرفی محمدی کارشناس اقتصاد انرژی به آن اشاره کرده و میگوید: «کشورهای خریدار نفت از ایران همواره به دنبال خرید نفت در شرایط ایمن و بدون تنش هستند به این جهت با توجه به روال قبلی تحریمهای ایران، این کشورها برای اینکه امنیت خرید نفتشان را تامین کنند سعی دارند تا با کاهش خرید از ایران، کشور دیگری که امنیت بیشتری برای فروش نفت دارد را به عنوان گزینههای فروش نفتشان انتخاب کنند.» او با تاکید بر اینکه خریداران همیشگی نفت ایران سعی دارند تا خود را در مقابل تنشهای آتی در بازار نفت بعد از تصمیمگیریهای ترامپ و متحدانش بیمه کنند میافزاید: «هرچند که تصمیمگیری ترامپ و متحدانش هنوز مشخص نیست اما آمارهای موجود ثابت میکند که خریداران نفتی ایران در حال تنوع بخشیدن به سبد خرید خود هستند که در این بین بزرگترین خریداران نفتی هم وجود دارند.»این استاد اقتصادانرژی این واکنشها را نوعی پیشبینی قبل از وقوع خریداران میخواند و میگوید: «خریداران تنها در حال ایجاد کردن حاشیه امن برای خود هستند و نمیتوان این روال را همیشگی خواند چرا که هرگونه تنش در بازار قیمت را متاثر خواهد کرد و هیچ خریداری نمیتواند در بلندمدت از ایران نفت نخرد و برای تعادلبخشی به قیمت نفت حضور نفت ایران در بازار لازم است.» معرفی همچنین به اخبار منتشر شده در مورد افزایش صادرات نفت امریکا هم اشاره میکند و میافزاید: «نفت صادراتی امریکا از نوع نفت شیل است که تنها در کوتاهمدت میتواند به بازار کمی آرامش دهد و با در نظر گرفته هزینه تمام شده استخراج آن منطقی نیست که در بلندمدت بازار با نفت شیل به تعادل برسد و در نتیجه بازهم خریداران به سمت خرید نفت ایران میآیند.» در همین حال محمدرضاخادمی، کارشناس ارشد انرژی نیز در گفتوگو با «اعتماد» به موضوع بیمه کشتیهای نفتکش اشاره میکند و معتقد است: «کاهش فروش نفت ایران را میتوان به موضوع عدم بیمه کشتیهای نفتکش نیز مرتبط دانست چرا که هر قدر امنیت کشتیها تامین نباشد تمایل برای خرید نفت از کشور مبدا نیز کاهش پیدا میکند و به نظر میرسد هماکنون در بازار نفت ایران شاهد این روال هستیم.

عقبنشینی تجار نفتی

بلومبرگ نیز در گزارشی در همین خصوص به قول از عضو سابق تیم مذاکرهکننده هستهای امریکا میزان موفقیت تحریمهای جدید را به همراهی چین مرتبط دانسته و نوشته است: «اگر واشنگتن از برجام خارج و تحریم نفتی ایران از سر گرفته شود میزان موفقیت این تحریم بستگی به چین دارد که یا ممکن است با امریکا همراهی کند و نفت کمتری از ایران بخرد یا کاهش خرید سایر مشتریان را جبران کند.» به همین جهت در حالی که دونالد ترامپ رییسجمهوری امریکا این سیگنال را ارسال کرده که از توافق هستهای با سومین تولیدکننده بزرگ نفت اوپک خارج خواهد شد، برخی از تجار نفتی ترجیح میدهند از همکاری با ایران خودداری کنند. بر اساس گزارشی در همین خصوص در این سایت از مصاحبههای انجام شده با 6 شرکت خریدار و فروشنده نفت در خاورمیانه، تجار مایل به انعقاد قراردادهای خرید نفت خام و فرآوردههای نفتی با ایران که بعد از 12 ماه مه اعتبار داشته باشند، نیستند. 12 مه ضربالاجلی است که ترامپ قرار است تا آن زمان در مورد ماندن یا خروج امریکا از برجام تصمیمگیری کند.

امانوئل ماکرون، رییسجمهوری فرانسه که این هفته در واشنگتن با ترامپ دیدار کرد گفته، فکر میکند رییسجمهور امریکا از توافق هستهای خارج خواهد شد. بر اساس برآورد موسسه مشورتی اف جیای و موسسه تجاری گانور، تحریمهای جدید امریکا صادرات نفت ایران را به میزان نیم میلیون بشکه در روز کاهش خواهد داد. ایران در حال حاضر روزانه حدود 2.5 میلیون بشکه نفت صادر میکند. برخی از تجار مشتری نفت ایران گفتهاند، قراردادهای موجود آنها شامل بندهایی است که به آنها اجازه میدهد در صورت برقراری مجدد تحریمها خرید نفت از ایران را متوقف کنند. این تجار گفتهاند برای حفاظت از منافع تجاری خود در امریکا، احتمالا مجبور خواهند شد این بندها را به اجرا بگذارند. به گفته تجار، برخی شرکتهای کشتیرانی، بانکها و شرکتهای بیمهای هم در حال کاهش تعداد قراردادهای نفتی با ایران برای تاریخ بعد 12 مه هستند. صادرات فعلی نفت ایران بیش از دو برابر رقمی بود که قبل از کاهش تحریمها در ژانویه 2016 بود. چین بزرگترین مشتری نفت ایران است و حدود یک سوم از نفت صادراتی این کشور را به خود اختصاص میدهد. امریکا شهروندان و شرکتهای خود را از خرید نفت ایران منع کرده است.