فضای مبهم تصمیم ترامپ بر سر ماندن در توافق هسته‌ای یا خروج از آن

بنیامین نتانیاهو دوشنبه هفته گذشته 10 اردیبهشتماه در نمایش تبلیغاتی تازهای، ۵۵ هزار صفحه فایل و ۱۸۳ سیدی که مدعی بود اسناد و مدارک جدیدی از برنامه هستهای ایران را نشان میدهد را در حضور خبرنگاران ارایه کرد و مدعی شد تهران بعد از امضای برجام به صورت مخفیانه بعد نظامی برنامه هستهای خود را حفظ کرده و تلاش داشته به سلاح اتمی برسد.

او در سخنرانیاش در سال 2012 در سازمان ملل برای نشان دادن میزان قدرت هستهای ایران، کارتونی از یک بمب را نشان داد که مورد تمسخر بسیاری از اصحاب رسانه و مقامات کشورهای مختلف قرار گرفت. همچنین چندی پیش نتانیاهو در یک همایش امنیتی در اروپا قطعهای از یک پهپاد که مدعی بود ایرانی است را به عنوان شاهدی برای اثبات ادعایش مبنی بر اینکه ایران و همپیمانانش منطقهای اش رژیم اسراییل را نباید تهدید کنند نشان داد.

بعد از نمایش نخستوزیر رژیم صهیونیستی که از ساعاتی قبل از آن رسانههای گروهی مختلف را از کوچک و بزرگ به خط کرده بود، فدریکا موگرینی در سخنانی در قاهره گفت: برجام بر اساس فرضیات یا اعتماد استوار نیست بلکه بر تعهدات مشخص، راستیآزمایی و نظارت دقیق توسط آژانس انرژی اتمی استوار شده است.

وی افزود: آژانس بینالمللی انرژی اتمی باید ابتدا اطلاعات منتشر شده از سوی نتانیاهو را بررسی کند؛ چرا که آژانس بین المللی انرژی اتمی تنها سازمان مسئول نظارت بر تعهدات هسته ای ایران است.

همچنین آژانس بینالمللی انرژی اتمی هم اعلام کرد که هیچ مدرک معتبری پس از سال ۲۰۰۹ مبنی بر اینکه ایران برنامه هستهای نظامی داشته باشد، وجود ندارد.

اغلب کارشناسان و تحلیلگران و مقامات کشورهای مختلف ادعاها و اظهارات اخیر نتانیاهو درباره برنامه هستهای ایران را حاوی اطلاعات جدید ندانستند. در این میان حتی تحلیلگران اسراییلی نیز اظهارات و نمایش نتانیاهو را غیرکاربردی و صرفا با اهداف داخلی و تحت الشعاع قرار دادن ترامپ برای تصمیمگیری درباره ایران عنوان کردند.

شاید بتوان نمایش عجولانه اخیر نتانیاهو درباره ایران را آخرین تلاش وی برای تحتالشعاع قرار دادن تصمیم دونالد ترامپ از احتمال ادامه دادن به اجرای برجام در 12 میباشد. هر چند تلاش نخستوزیر رژیم اسراییل نتوانست افکار عمومی و رسانهها، آژانس یا اتحادیه اروپا را قانع کند و حتی آمریکا و انگلیس نیز همراهی محتاطانهای با وی داشتند اما بعید است این تلاش بر شخص دونالد ترامپ بیتاثیر بوده باشد، کما اینکه هدف اصلی این نمایش شخص ترامپ بوده باشد.

در روزهای اخیر اخبار و گزارشهایی از احتمال ماندن آمریکا در برجام در کنار اعمال تحریمهایی دیگر تا خروج آمریکا از برجام بدون اعمال یا بازگرداندن تحریمهای گذشته یا حفظ برجام به شرط مذاکره بر سر نقش و نفوذ منطقهای و موشکهای بالستیک ایران به عنوان امتیازی برای راضی کردن ترامپ به ماندن در برجام شنیده شده است. هر چند این گزارشها بسیار ضعیف هستند اما انتظار است رایزنی مقامات و رییسان جمهور کشورهای اروپایی با ترامپ و تلاش برای قانع کردن وی به ماندن در برجام با وعدههای چشمگیر موثر بیفتد و تا سه ماه دیگر آمریکا به حضور نه چندان گرمش در برجام ادامه دهد.

هر چند امروز برای همگان روشن شده است که ایران به شدت مایل به ماندن در برجام ولو اجرای نه چندان جدی آن از سوی آمریکا و دیگر طرفهای به ویژه در حوزههای بانکی و مالی است اما بدون شک این مساله باعث نخواهد شد تا ایران به هر شکل و تا پایان دنیا به اجرای توافقی که جز اعمال فشار و امتیازخواهیهای بیشتر ثمرهای برایش ندارد ادامه دهد.

در گیر و دار اجرای برجام و مخالفتها و انتقادهای داخی و خارجی لازم است تا یادآوری شود که هدف مهم برجام برای ایران اول، اثبات صلحآمیز بودند برنامه هستهای ایران و همزمان ادامه مسیر توسعه هستهای کشور و دوم رفع تمامی تحریمهای یک جانبه و همهجانبه علیه ایران بود که به بهانه برنامه هستهای ایران وضع شده بودند. از این رو اگر قرار باشد ترامپ هدف دوم و نتانیاهو هدف اول را هر از گاهی زیر سوال ببرند و همچنان نام و موضوع ایران در مراجع بینالمللی و رسانهها بر سر زبانها، اجرای کج دار و مریز برجام چه سودی دارد؟

محمد جواد ظریف وزیر امور خارجه کشورمان در ویدیویی که اخیرا منتشر شده است تلویحا و یک بار دیگر این مساله را گوشزد کرده است که آمریکا هنوز اجرای تعهداتش بر اساس برجام را آغاز نکرده است.

وی به آمریکا توصیه کرد که بالاخره عمل به تعهدات خود را شروع کند، در غیر این صورت خودش مسئول پیامدهای عمل نکردن به تعهداتش خواهد بود.

رییس دستگاه دیپلماسی با اشاره به نقض توافق هستهای و ترساندن دیگران از تجارت با ایران از سوی آمریکا در یک سال گذشته گفت: به نظر میرسد پاسخ برخی از اروپاییها برای راضی کردن ترامپ به ماندن در برجام این بوده است که از جیب ما به آمریکا امتیازات بیشتری ارائه کنند. این کار برای راضی کردن آمریکا به مثابه قولهایی برای تنظیم توافقنامهای جدید است که شامل موضوعاتی است که ما همگی از ابتدای مذاکراتمان تصمیم گرفتیم آنها را وارد مذاکرات نکنیم. این مسائل شامل توانمندیهای دفاعی ایران و نفوذ و تاثیر ایران در منطقه میشود.

ظریف تاکید کرد: یک بار برای همیشه روشن بیان میکنم؛ ما نه امنیت خود را به دیگران میسپاریم نه درباره توافقنامهای که با حسن نیت تا کنون اجرا کردهایم، دوباره مذاکره میکنیم یا چیزی به آن اضافه میکنیم.

وزیر امور خارجه کشورمان در ادامه سعی کرد با ادبیاتی بازاری که به ادبیات و درک دونالد ترامپ نزدیک است اظهار کرد: وقتی شما خانهای میخرید و خانواده خود را به آنجا میبرید یا اینکه خانه خود را تخریب میکنید تا به جای آن برج بسازید، نمیتوانید دو سال بعد برگردید و دوباره درباره قیمت چانه بزنید.

رییس دستگاه دیپلماسی کشور با تاکید بر اینکه ایران در برابر تلاشهای بیهوده برای زورگویی، محکم ایستاده است گفت: اگر آمریکا بخواهد همچنان توافقنامه را نقض کند یا اینکه کلا از توافقنامه خارج شود، ایران از حق خود برای واکنش، آن طور که خودمان تشخیص میدهیم، استفاده خواهیم کرد. زورگویی یا تهدید، برای آمریکا توافق جدیدی حاصل نمیکند به ویژه اینکه آمریکا به توافقی که قبلا قبول کرده است پایبند نیست و احترام نمیگذارد.

ظریف همچنین در اظهاراتش کنایهای هم به ادعاهای نتانیاهو درباره برنامه هستهای ایران زد و گفت: تکیه به ادعاهای مضحکی که بیش از یک دهه پیش مطرح و آژانس بین المللی انرژی اتمی به آنها پرداخته است، با هدف باطل کردن توافقنامه، کسی را نفریفته است.

وزیر خارجه کشورمان صراحتا در اظهاراتش به این مساله اشاره کرده است که آمریکا از این رو به آمریکا توصیه میشود بالاخره عمل به تعهدات خود را شروع کند، در غیر این صورت خودش مسئول پیامدهای عمل نکردن به تعهداتش خواهد بود.

به گزارش ایسنا، با وجود شدت گرفتن جبهه آمریکایی ـ اسراییلی علیه برجام به ویژه با نمایش اخیر نتانیاهو همچنان تصمیم ترامپ درباره این توافق در هالهای از ابهام است. شیوه دونالد ترامپ در غیرقابل پیش بینی بودن این فضا را برای او باقی میگذارد که هر وقت احساس پشیمانی و شکست از مسالهای کرد به راحتی به عقب بازگردد و در موضوع برجام به نظر ترامپ به خوبی توانسته از مزیت ترفند دوران تجارتش در سیاست بینالملل بهره ببرد.