مهم‌ترین دلایل بحران ارزی کنونی از زبان رئیس اتاق تهران

به گزارش ارانیکو به نقل از اتاق بازرگانی، جلسه ماهانه هیات نمایندگان اتاق تهران صبح امروز با حضور اعضا برگزار شد. مسعود خوانساری رئیس اتاق تهران در ابتدای این نشست با تبریک نیمه شعبان و نزدیک شدن به ماه مبارک رمضان به حضور پررنگ اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی تهران در نمایشگاه کتاب امسال اشاره کرد و گفت: «برای اولین بار اتاق تهران موفق شد که در نمایشگاه کتاب امسال شرکت کند و غرفهای به نام امین الضرب ایجاد شد برای اتاق. ما در نمایشگاه 25 عنوان کتاب را ارائه دادهایم و از تشکلها هم خواستهایم که اگر نشریهای دارند میتوانند در این غرفه ارائه کنند. برای خرید کتابهای منتشرشده از سوی دانشجویان و اعضا اتاق تخفیفهای خوبی در نظر گرفتهایم و خوشبختانه استقبال بسیاری خوبی هم از کتابها شده است و تعداد زیادی کتاب به فروش رسیده است و حتی خیلی از کتابها چاپشان به اتمام رسید و مجدداً اقدام به چاپ کردیم و امیدواریم که در سالهای آینده هم بتوانیم در نمایشگاه حضوری پرشورتر داشته باشیم.»

او در ادامه صحبتهایش به مسائل روز اقتصادی کشور پرداخت به آخرین گزارش صندوق بینالمللی پول که با عنوان چشمانداز اقتصاد کشورهای منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا تحت عنوان منا منتشرشده است اشاره کرد و گفت: «در گزارش صندوق بینالمللی پول یکی از موارد بسیار مهمی که به آن اشارهشده است اصلاح نظام بانکی در ایران است که بهعنوان مهمترین اولویت اقتصادی کشور مطرحشده است و کارشناسان این صندوق معتقدند که اهمیت اصلاح نظام بانکی در ایران از برجم کمتر نیست و دولت باید خیلی سریع به این موضوع بپردازد. این نهاد همچنین در گزارش خود بهاحتمال خروج ترامپ از برجام پرداخته و سه اولویت را نسبت به آن برای اقتصاد ایران مشخص کرده است که اصلاح ساختار اقتصادی، قاعدهمند کردن سیاستهای مالی و سومین موضوع هم بحث یکسانسازی نرخ ارز هست.»

خوانساری در ادامه به سه چالش اساسی اقتصاد کشور پرداخت و گفت: «بزرگترین چالش اقتصاد کشور در حال حاضر موضوع نظام بانکی هست، یک حساب سرانگشتی نشان میدهد که روزانه یک هزار میلیارد تومان به نقدینگی کشور اضافه میشود (سالانه حدود 360 هزار میلیارد تومان) و این رشد نقدینگی 23.5 درصد است و 9 برابر عربستان است. دومین چالشی که من فکر میکنم هماکنون در کشور با آن روبهرو هستیم بحث صندوقهای بازنشستگی هست که آنهم متصل به بودجه است. اگرچه که این صندوقها در ابتدا قرار بود بهصورت خودکفا اداره بشوند و از محل درآمدهای خودشان بتوانند هزینههایشان را پرداخت کنند اما حالا بهعنوان یکی از ارکان اصلی هستند که از بودجه دولت استفاده میکنند و یکسوم بودجه کشور صرف صندوقهای بازنشستگی میشود و این خطر بزرگی است و سومین چالش هم بحث ارز هست.»

رئیس اتاق تهران در ادامه گفت: «مهمترین بحثی که امروز مطرح است کماکان موضوع ارز هست. بعد از تصمیمی که دولت اتخاذ کرد همچنان مشکلاتی را شاهد هستیم و فعالان اقتصادی و مردم مطرح میکنند. آنچه مسلم است تصمیمی که دولت گرفته با ابهامات زیادی هنوز روبهرو است و ایکاش قبل از اینکه تصمیم گرفته شود، همه پیشبینیها صورت میگرفت و بعد اجرایی میشد ولی درهرحال این اتفاق افتاده است.»

او در ادامه با اشاره به گزارشی که موسسه مکنزی در ارتباط با ارز منتشر کرده و دلایلی که باعث به وجود آمدن بحران ارزی شده است را بهصورت دقیق تشریح کرده، گفت: «در طول سه سال گذشته بارها ما بحث ارز و اهمیت پرداختن به مسئله ارز و تکنرخی کردن آن را اشارهکردهایم. بهترین دورهای که دولت میتوانست ارز را تکنرخی کند همان سالهای اول شروع کار دولت یازدهم بود که هم ازنظر روانی و هم اقتصادی آمادگی در جامعه وجود داشت که تکنرخی انجام شود ولی متأسفانه صورت نگرفت و تصمیمگیری نشد اگرچه بارها هم قولهایی داده شد که این موضوع انجام میشود ولی کاری صورت نگرفت تا اینکه به بحران ارزی رسیدیم. اگر بخواهیم بحران ارزی را ریشهیابی کنیم قطعاً از سال 95 این بحران شروعشده است. ابتدا که بحث فعال شدن اف ای تی اف بود و انتقال ارزی که پتروشیمیها در چین داشتن به مشکل برخورد کرد و چون قسمت عمده مبادلات ارزی ما (70 تا 80 درصد) در دبی انجام میشد این اتفاق نیفتاد و اولین بحرانی ارزی را شاهد بودیم. بعدازآن توافقی که بین خزانهداری آمریکا، ابوظبی و عربستان در ارتباط با مبارزه با تروریسم صورت گرفت و خیلی از بانکهای امارات نقلوانتقال را مشکل کردند به بحران دیگری منجر شد و سومین عامل هم بحث مالیات بر ارزشافزودهای بود که در امارات وضع شد؛ همانطور که گفتم حدود 70 تا 80 درصد جابهجایی پول ما در امارات صورت میگیرد؛ بعدازاینکه این مالیات وضع شد چون خیلی از این نقل و انتقالات توسط بنگاههایی در دبی انجام میشد که صرافی نبودند درنتیجه بعدازاینکه تصویب شد 5 درصد باید مالیات بدهند، 5 درصد افزایش روی جابهجایی پول ایجاد شد که رقم بالایی بود در صورت که اگر صرافیها نقلوانتقال را انجام میدادند 5 درصد مالیات فقط به ارزشافزوده و مابهالتفاوت خریدوفروش تعلق میگرفت که رقم چندانی نبود؛ به همین دلیل بحث نقلوانتقال ارز از دبی هم به مشکل خورد و بحران دیگری شکل گرفت. ما در حال حاضر بزرگترین مشکلی که داریم انتقال پول است. ممکن است ترازها در چین، هند، کره و ترکیه مثبت باشد ولی انتقال آن مشکل است. علاوه به راینها آخرین عاملی که باعث شد با بحران ارزی روبهرو شویم؛ خروج سرمایه بود که باز از سال 1395 شدت گرفت.»

رئیس اتاق تهران در ادامه گفت: «درهرحال بعد از بحران ارزی کنونی دولت تصمیم گرفت و بحث تکنرخی شدن  دلار و قیمت 4200 تومان  را اعلام کرد. اگرچه عدد 4200 تومان واقعاً کارشناسی نیست و به نظر من نیاز بود که بیشتر روی آن بحث شود. ما معتقدیم که این رقم، رقم واقعی نیست ولی درهرحال تصمیمی است که دولت گرفته است و من فکر میکنم برای اینکه اوضاع بدتر از این نشود باید به آن عمل کنیم البته پیشنهادهای مشخصی را داریم اول اینکه حتماً تعدیل تورم که در سال صورت میگیرد تا آخر سال صورت بگیرد و این قیمت بتواند تعدیل شود. دوم همانطور که عرض کردم بزرگترین مشکلی که در حال حاضر داریم بحث نقلوانتقال پول هست، در سیستم جدید صرافیها کاملاً محدودشدهاند و از کار آنها جلوگیری شده و طبیعتاً نقلوانتقال پول خیلی مشکل شده است. انتظار ما این هست که قطعاً صرافیهای مجاز و مورد تائید بانک مرکزی اجازه فعالیت داشته باشند و بتوانند نقلوانتقال پول را انجام بدهند.

موضوع بعدی بحث بازنگری در لیست اختصاص ارز است. دولت اعلام کرده که ما به همه کالاها ارز اختصاص میدهیم ولی خیلی از مراجعاتی که ما در طول دو، سه هفته گذشته داشتیم اعتراض به این است که مراجعه کردهاند و اعلامشده که به فلان کالا ارز داده نمیشود یا ثبت سفارش بسته بوده است که این هم باید تعیین تکلیف شود؛ در حال حاضر یک بلاتکلیفی وجود دارد. برای یک سری از اقلام هم مشخصاً پیشبینی صورت نگرفته است مثلاً برای ارز مسافرتی چه اتفاقی باید بیفتد؟ خب یکی از مسئولان اعلام کردند که مردم مسافرت نروند، این موضوع واقعاً من فکر میکنم با منشوری که آقای رئیسجمهور درباره حقوق شهروندی ارائه دادند کاملاً در تضاد است. اگر یک نفر بیمار باشد و برای درمان بخواهد به خارج از کشور برود باید چگونه ارز موردنیازش را تأمین کند؟ یا خیلی از افراد هستند که فرزندانشان در خارج از کشور تحصیل میکنند و الان مشخص نیست که تکلیف اینها چه میشود و چگونه باید ارز انتقال بدهند؟ متأسفانه ازایندست مسائل بسیار زیاد است که برای آن هنوز تعیین تکلیف نشده است.»

خوانساری در ادامه یک درخواست مهم صادرکنندهها را مطرح کرد و گفت: «درخواست بعدی ما این است که ارزهای صادراتی به قیمت توافقی بین خریدار و فروشنده بتواند مبادله شود و داخل صرافیها این کار صورت گیرد. ما هم اعتقاد داریم میزان ارز بهصورت شفاف ثبت شود ولی قیمت آن توافقی باشد تا هم صادرات رشد پیدا کند و هم مواردی که پیشبینینشده است از این طریق بتواند تأمین شود. این راهحلی خواهد بود که فاصله قیمت ارز رسمی را با قیمت ارزی که الآن در بازار هست کاهش میدهد و به قیمت واقعی نزدیک میشود. در حال حاضر دولت اعلام میکند ارز تکنرخی است و قیمت آن 4200 تومان است ولی باید قبول کنیم که بازار ثانویه هم راه افتاده که قطعاً قیمتهایش واقعی نیست و حباب در آن زیاد است چون ارز بهعنوان یک کالای قاچاق محسوب میشود و اگر صرافیها را آزاد بگذارند و صرافیها با شفافیت عمل کنند قطعاً قیمتها میتواند کاهش پیدا کند.»

او گفت: «از طرف دیگر درخواست ما بهعنوان اتاق از خودمان بهعنوان فعالان بخش خصوصی این است که یک مقدار تحمل کنیم و عجله نداشته باشیم و قبول کنیم که قیمتهایی که برای دلار و ارزهای دیگر بالا میرود و در بازار آزاد اعلام میشود قیمتهای واقعی نیست و قطعاً اگر کمی صبر کنیم دولت تدبیر بیشتری به خرج خواهد داد و با اتحادی که صورت میگیرد به یک ثباتی در بازار خواهیم رسید. ارز یکی از ارکان اصلی ثبات و هم بیثباتی در اقتصاد کشور میتواند باشد و در این سه چهار هفته گذشته شاهد یک بیثباتی در بازار و اقتصاد کشور بودهایم. امیدوارم هرچه سریعتر دولت تدبیری داشته باشد و باصداقت با مردم صحبت کند، مشکلات را طرح کند و امیدوارم بخش خصوصی و مردم هم گوش کنند و در این شرایط انشالله مشکلاتی که پیش آمده است در کوتاهترین زمان حل بشود.»