دردسر کهنه «زباله» در تهران

متن اعلان در روزنامه وقت، مورخ ۲۹ ذیالحجه ۱۲۸۱ هجری قمری به این قرار بود: «چون کوچههای محلات دارالخلافه به واسطه اینکه سالها بود در تعمیر و تصفیه آنها اهتمامی نشده بود، اغلب کثیف و سنگفرشهای آن خراب شده برای عابرین و مترددین در عبور و مرور، خاصه زمستان کار به عسرت انجامیده بود، لهذا این اوقات سپهسالار اعظم به چراغعلیخان سراجالملک که ریاست احتساب شهر به عهده او محول است، فرمایش دادند که اهالی شهر را مجبور سازند به اینکه در جوار خانه هرکس خاکروبه و کثافتی است، از شهر اخراج کرده و کوچه و محلات را جمیعا سنگفرش تازه کرده، سراج الملک مواظب بوده محتسبین بگمارد که هرکسی محاذی خانه خود را همهروزه آب و جاروب کرده، پاک و پاکیزه نگاه دارند و نگذارند خاشاک در جایی جمع کنند.» ۱۵۰ سال بعد از صدور چنین دستوری از سوی سراجالملک، همچنان هر شب برای پاکیزه نگهداشتن کوچهها و خیابانهای تهران، رفتگرانی به نمایندگی از شهرداری زبالهها را جمع و در نقطهای بیرون شهر جمعآوری میکنند.

حال آنکه چندین سال است که سایر شهرهای دنیا برای عبور از دردسر کهنه جمعآوری زبالههای شهری، چندین روش نوین ابداع کردهاند و بهجای آنکه به جمعآوری آن در یک نقطه بیرون شهری اکتفا کنند، از طریق تفکیک زبالهها، به تولید انرژی از آن اقدام کردهاند. سبک نوین استفاده از زبالههای شهری سبب شده تا عنوان جدیدی هم برای آن اختراع شود. در بسیاری از کشورهای دنیا از زباله بهعنوان «طلای کثیف» یاد میکنند. طلایی که اگرچه در ابتدا سیاه و کثیف است اما با تبدیل آن به یک انرژی یا کالای دیگر، سهمی مهم در تامین هزینههای اداره یک شهر را بر عهده دارد. جالب آنکه آمار شهرداری نشان میدهد روزانه ۹ هزار تن زباله در شهر تهران تولید میشود و بدون آنکه فکری برای مدیریت و تبدیل آن به یک کالای موثر شود، نحوه جمعآوری و دفن آن برای مدیریت شهری یک دردسر جدید ایجاد کرده است. نکته جالب دیگر آنکه از این حجم زباله روزانه تولید شده در شهر تهران، فقط سه درصد از مبدا تفکیک میشود و ۱۷ درصد تفکیک زباله از مبدا به مدد زباله گردهایی که هر روز در شهر میبینیم، انجام میشود. درحالی که سوزاندن بخشی از این زبالهها به یکی از منابع آلودهکننده محیط زیست تبدیل شده است، در بسیاری از شهرهای دنیا، زبالههای شهری یکی از منابع مهم اقتصادی به شمار میرود. بسیاری از کارشناسان پیشنهاد میکنند میتوان از ظرفیت موجود استفاده کرده و از این طریق جاذبه خیلی خوبی برای سرمایهگذاری خارجی ایجاد کرد.